عدم پایبندی به قواعد بین‌المللی بشردوستانه چالش جهانی است

به مناسبت هفتاد و پنجمین سالگرد تصویب کنوانسیون‌های ژنو، دفتر نمایندگی کمیته بین المللی صلیب سرخ در ایران در همکاری با دولت جمهوری اسلامی ایران برنامه یک روزه گرامیداشتی در محل مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت خارجه برگزار کردند.

در افتتاحیه این نشست، کاظم غریب آبادی معاون حقوقی و بین المللی وزارت امور خارجه، ونسان کاسارد رئیس نمایندگی کمیته بین المللی صلیب سرخ در ایران و پیرحسین، کولیوند رئیس جمعیت هلال احمر و رئیس کمیته ملی حقوق بین المللی بشر دوستانه و همچنین احمدرضا پورخاقان رئیس سازمان قضایی نیرو‌های مسلح و معاون رئیس قوه قضاییه سخنرانی کردند. 

نقش تعیین کننده حقوق بشر دوستانه در کاهش آلام بشری

معاون حقوقی و بین الملل وزارت خارجه در ابتدای این جلسه با اشاره به اینکه جنگ به عنوان یک پدیده شوم، تاریخی به قدمت آفرینش انسان دارد، گفت: در این میان حقوق جنگ یا حقوق مخاصمات مسلحانه از جمله مباحث و موضوعاتی است که از آغاز شکل گیری حقوق بین الملل مورد بحث و بررسی قرار گرفته تا این پدیده تلخ را با موازین اخلاقی و انسانی منطبق کند. حقوق بشر دوستانه با قبول واقعیت این پدیده مخرب به منظور کاهش آلام و احترام به کرامت انسان ها، حمایت از غیر نظامیان، جلوگیری از تخریب اموال، محدود کردن آثار ناشی از جنگ و پیگرد محاکمه و کیفر جنایتکاران جنگی نقش بسیار تعیین کننده‌ای در کنترل و هدایت مخاصمات مسلحانه دارد.

غریب‌آبادی افزود: گزارش‌های سالانه سازمان ملل در مورد حفاظت از غیر نظامیان نشان میدهد که درگیری‌های مسلحانه همچنان با تعداد بالای مرگ و میر غیر نظامیان، مجروحان، افراد آواره و ناپدید شده، تخریب و ویران شدن خانه‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها و آسیب به زیرساخت‌های غیرنظامی همراه بوده است. حفاظت از غیرنظامیان نیازمند رویکردی جامع برای پیش بینی و کاهش چنین خطرات و رنج‌هایی است. تمام تلاش‌ها باید در راستای اطمینان از رعایت قوانین بین المللی بشر دوستانه صورت گیرد و اینکه غیر نظامیان و اهداف غیر نظامی بدون توجه به صحنه جنگ مورد حفاظت قرار میگیرند.

دولت‌ها باید برای اطمینان از رعایت حقوق بین الملل بشردوستانه اقدامات بیشتری انجام دهند

معاون حقوقی وزیر خارجه با اشاره به اینکه سازمان ملل در وادار ساختن طرف‌های درگیر به پایبندی به تعهدات خود و احترام به حقوق بین الملل بشردوستانه دارای نقشی حیاتی است، خاطرنشان کرد: علاوه بر این دولت‌ها باید برای اطمینان از رعایت حقوق بین الملل بشردوستانه اقدامات بیشتری انجام دهند. کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ ژنو و پروتکل‌های الحاقی سنگ بنای چارچوب‌های حقوقی برای حفاظت از غیر نظامیان و کسانی که در منازعات مسلحانه شرکت نمیکنند هستند. کنوانسیون‌های چهارگانه ژنو در حقیقت پاسخی به نیاز‌های بشری در شرایط بحرانی جنگ‌ها و درگیری‌ها بودند. این کنوانسیون‌ها که به منظور حفظ کرامت انسانی در برابر خشونت‌های جنگی طراحی شدند به کشور‌های امضاء کننده این امکان را میدهد که اصول بنیادین حقوق بشر را در پیچیده‌ترین شرایط مورد تاکید قرار دهند.

غریب آبادی افزود: علاوه بر این موارد دیوان بین‌المللی دادگستری در نظر مشورتی خود در سال ۱۹۹۶ در مورد قانونی بودن تهدید یا استفاده از سلاح‌های هسته‌ای بر دو اصل اساسی حقوق بین الملل بشردوستانه یعنی تمایز بین نظامیان و غیر نظامیان و ممنوعیت رنج‌های غیر ضروری تأکید کرده است. دیوان به صراحت اعلام کرده که کشور‌ها هرگز نباید غیر نظامیان را هدف حملات قرار دهند و در نتیجه هرگز نباید از سلاح‌هایی استفاده کنند که قادر به تشخیص اهداف غیرنظامی و نظامی نیستند. به رغم الزام آور بودن قواعد بین المللی بشر دوستانه، چالش جدی که جامعه بین الملل امروزه با آن مواجه است عدم پایبندی طرفین درگیر به این قواعد است.

ساز و کار‌های نظارتی بر نقض حقوق بشر باید تقویت شوند

معاون وزیر خارجه با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران همواره به اصول انسانی و بشردوستانه پایبند بوده، افزود: ایران بر این باور است که هرگونه نقض این اصول نه تنها به حقوق انسان‌ها آسیب میزند بلکه بر امنیت و ثبات جهانی نیز تاثیر منفی میگذارد. در این سال‌ها ما شاهد بحران‌های انسانی متعددی در نقاط مختلف جهان بوده‌ایم که در بسیاری از این موارد نقض آشکار و بی رحمانه اصول حقوق بشردوستانه از جمله در برابر غیر نظامیان و افرادی که تحت تاثیر جنگ‌ها و درگیری‌ها قرار میگیرند، مشاهده شده است. ما معتقدیم که اجرای کامل این کنوانسیون‌ها نه تنها نیازمند اراده سیاسی کشور‌های عضو است بلکه نیازمند تقویت ساز و کار‌های نظارتی و همچنین پاسخگویی به موارد نقض حقوق بشر در سطح جهانی است.

غریب آبادی در ادامه سخنرانی خود خاطرنشان کرد: برای تکیه بر تلاش‌های فوق و اجرای بهتر مفاد کنوانسیون‌های ژنو، ۱۹۴۹ مایلم به اطلاع برسانم که یک کارگروه ویژه در قوه قضائیه ایران برای تهیه پیش نویس قانون جدید با هدف جرم انگاری شنیع‌ترین جنایات بین‌المللی از جمله جنایات جنگی تشکیل شده است. اعضای کارگروه مذکور شامل قضات عالی، رتبه دادستان، ها، وکلا، اساتید برجسته دانشگاه و همچنین نمایندگان وزارت امور خارجه و دادگستری هستند. پس از نهایی شدن این لایحه توسط هیئت وزیران برای تصویب به مجلس شورای اسلامی تقدیم می‌شود.

شاهد جدی‌ترین نقض حقوق بین الملل بشر دوستانه توسط رژیم صهیونیستی هستیم

 معاون حقوقی وزیر خارجه با ابراز تاسف و نگرانی از اینکه در منطقه غرب آسیا از جمله در سرزمین‌های اشغالی فلسطین اجرای قوانین بین المللی بشردوستانه به شدت نقض می‌شود، گفت: جدی‌ترین نقض حقوق بین الملل بشر دوستانه، سیاست‌ها و اعمال سیستماتیک ضدانسانی و نژاد پرستانه رژیم اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین است. نسل کشی، ایجاد قحطی، کشتار وسیع غیر نظامیان از جمله کودکان زنان و سالخوردگان، نابودی بیمارستان‌ها و سیستم بهداشت و درمان حمله به مساجد و کلیساها، تخریب عامدانه مراکز تاریخی و فرهنگی، حمله علیه کارمندان بین‌المللی و خبرنگاران، تخریب منازل مسکونی، از بین بردن مزارع، کوچ اجباری و دسته جمعی مردم فلسطین، تداوم تجاوز و غصب سرزمین‌های فلسطین از طریق شهرک سازی تنها بخشی از جنایاتی است که علیه ملت فلسطین ارتکاب یافته است.

 غریب آبادی در ادامه با اشاره به اینکه بی تفاوتی در مقابل این جنایات بیتفاوتی در مقابل بشریت و کرامت و تمامیت روحی و جسمانی انسان‌ها است، گفت: این بی‌تفاوتی باعث خواهد شد که مبانی حقوق بین الملل بشردوستانه که اخلاقی‌ترین و انسانی‌ترین مقررات حیات بین المللی هستند سست و لرزان شود و جنایتکاران دیگر آن را به عنوان مجوزی تلقی کنند تا در آینده هرگونه جنایتی علیه انسان‌های بیگناه را روا بدانند. تمام موارد فوق بدون توجه به این واقعیت است که رژیم اشغالگر اسرائیل طی دهه‌ها تعهدات خود به عنوان یک قدرت اشغالگر را که در کنوانسیون چهارم ژنو ذکر شده، آشکارا نقض کرده است. این امر توسط نهاد‌های مختلف سازمان ملل متحد از جمله ارگان قضایی اصلی آن دیوان بین‌المللی دادگستری در نظر مشورتی دیوار حائل در سال ۲۰۰۴ و همچنین آخرین نظر مشورتی آن در ۱۹ ژوئیه ۲۰۲۴ در مورد پیامد‌های قانونی ناشی از سیاست‌ها و اقدامات اسرائیل در اراضی اشغالی فلسطین» تأیید شده است.

استاندارد‌های دوگانه غرب در حوزه حقوق بشر واضح و آشکار است 

معاون وزیر خارجه با اشاره به اینکه جهان در حال حاضر با چالش‌ها و تنش‌های متعدد درهم پیچیده و ظاهرا مزمنی مواجه است، گفت: تلاش‌های معدود و حرکت‌های محدود صورت گرفته برای حل و فصل این چالش‌ها ناکافی است، زیرا عوامل ایجاد کننده این بحران‌ها با سرعت بیشتری عمل میکنند و پیش میروند. گرسنگی، قحطی، آوارگی، تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی مانند سیل، جنگ، جابه جایی‌های اجباری، مهاجرت و پناهجویی، درگیری‌های مسلحانه و … بحران‌هایی هستند که به نظر میرسد جهان را در کنترل خویش درآورده‌اند. این بحران‌ها که دومینو وار در مناطق مختلف جهان در حال رخ دادن هستند حلقه‌های بهم پیوسته یک زنجیره تهدید کننده زندگی انسان‌ها محسوب میشوند. برخی کشور‌ها که در موضوعات مختلف مدعی صاحب سبک هستند برای پیشبرد برنامه‌های خود در زمینه‌های مختلف به استاندارد‌های دوگانه‌ای دست میزنند که بی ثباتی جهانی و نقض گسترده حقوق مردم را به دنبال دارد؛ این استاندارد‌های دوگانه در همه زمینه‌ها قابل مشاهده هستند، اما در زمینه حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه وضوح آشکارتری دارند.

غریب آبادی در پایان گفت: تمامی اعضای کنوانسیون‌ها باید به تعهدات خود پایبند باشند و در برابر نقض‌های آشکار این اصول نه تنها سکوت نکنند بلکه با همکاری‌های مشترک و استفاده از ابزار‌های دیپلماتیک و قانونی از حقوق انسان‌ها در برابر جنگ‌ها و خصومت‌ها حمایت کنند. از تمامی اعضا خواستاریم که با عزم راسخ همبستگی و همکاری بیشتر گام‌های موثرتری در جهت تضمین رعایت حقوق بشر دوستانه بردارند و به حفظ کرامت انسانی در تمامی سطوح اهتمام ورزند. ما مسئولیت داریم اطمینان حاصل کنیم که هیچ فردی در جنگ‌ها و بحران‌ها از حقوق بنیادین خود محروم نخواهد شد و مرتکبان جنایت در قبال اعمال خود پاسخگو باشند.

منبع: ایرنا