ناترازی انرژی و آلودگی هوا در تهران؛ فاجعه‌ای که از سوءمدیریت نشأت می‌گیرد

به گزارش خبرنگار اجتماعی زیرنویس، تهران، با جمعیتی بالغ بر ۹ تا ۱۲ میلیون نفر، در آستانه یک بحران زیست‌محیطی و مدیریتی قرار دارد. ناترازی انرژی و آلودگی هوا از مشکلاتی هستند که به دلیل سوءمدیریت در توسعه شهری و رشد بی‌رویه جمعیت به شدت تشدید شده‌اند. این بحران‌ها نه تنها کیفیت زندگی را در پایتخت تحت تأثیر قرار داده‌اند، بلکه تهدیدی جدی برای آینده محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور به شمار می‌روند. در این مقاله، به ریشه‌های این چالش‌ها و پیامدهای آن‌ها در عرصه‌های مختلف پرداخته می‌شود.

مرتضی کیارسی – پژوهشگر اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی زیرنویس با گفتن از اینکه بدیهی است که دو ابرچالش ناترازی انرژی و آلودگی هوا ناشی از مؤلفه‌های متعددی است که پیش‌دلیل و پس‌دلیل یکدیگر هستند و قطعاً کارشناسان مختلف نظرات متفاوتی در این زمینه دارند. هر یک از زاویه‌ای خاص این چالش‌ها را مورد ارزیابی و آسیب‌شناسی قرار می‌دهند گفت:بر این باورم که عمده مشکلات ما در ارتباط با مسائل محیط‌زیست شهری و ناترازی انرژی، حداقل در کلان‌شهر تهران، ریشه در دو بخش کلی در حوزه‌های مدیریتی و اجرائی دارد.

وی افزود: حوزه مدیریتی به نگرش ما در مدیریت و کنترل رشد جمعیت شهری متناسب با زیرساخت‌های موجود برمی‌گردد. این نگرش به این مفهوم است که رشد بی‌ضابطه جمعیت شهری منجر به افزایش مصرف انرژی در حوزه شهری می‌شود؛ اعم از آب، برق، گاز و بنزین. امروز رشد جمعیت در تمام استان‌های کشور متناسب با زیرساخت‌های شهری نیست و تهران با جمعیت شناور ۹ تا ۱۲ میلیون نفر، در رأس این ناترازی توسعه شهری قرار دارد.نتیجتاً این ناترازی جمعیتی منجر به مشکلات متعدد در بخش‌های مختلف از جمله افزایش بی‌رویه ساخت و ساز، مصرف انرژی و آلودگی‌های زیست‌محیطی شده است.

کیارسی با اشاره به اینکه در خصوص مشکلات مرتبط با حوزه اجرائی، مسئله به رویکرد ما در مدیریت توسعه شهری و زیرشاخه‌های آن بازمی‌گردد که متأسفانه به طور سیستماتیک آلوده به رانت و فساد شده است بیان داشت: در واقع، در حوزه مدیریت شهری، گرفتار دکان‌داری و شهر فروشی شده‌ایم. به این صورت که در ازای دریافت پول، مجوزهای مختلف را به سوداگران عرصه ساختمان می‌فروشیم.در واقع، توسعه شهری ما نه از نظر کمی و نه از نظر کیفی متناسب با جمعیت نبوده و به دلایل سوءمدیریت و فساد‌های جاری، با معیارها و استانداردهای بین‌المللی و اصول مهندسی فاصله چشم‌گیری دارد.نتیجه این وضعیت، مواجهه با یک ابر فاجعه در حوزه شهرسازی است. به این معنا که علی‌رغم آسیب‌پذیری این سرزمین در برابر تغییرات اقلیمی و ژئوفیزیکی، نظام مدیریت شهری ما فاقد پیوست‌های مدیریت بحران و پدافند غیرعامل است. بنابراین، امروز تهران به عنوان یکی از آسیب‌پذیرترین کلان‌شهرهای جهان در برابر هرگونه تهدید انسان‌ساخت یا غیرانسان‌ساخت قرار دارد.

این پژوهشگر اجتماعی ادامه داد: در نتیجه، زمانی که ابتدایی‌ترین مسائل مدیریتی در حوزه توسعه شهری، مانند کنترل رشد جمعیت شهری و رعایت استانداردها و معیارهای ساخت‌وساز و شهرسازی در یک کلان‌شهر مانند تهران رعایت نشود، واژه “ناترازی” در تمامی عرصه‌ها خود را نمایان می‌کند؛ از جمله آلودگی‌های زیست‌محیطی، مصرف بی‌رویه گاز، برق، آب، تخریب منابع زیرزمینی و حتی مسائل فرهنگی و اجتماعی.فراموش نشود که امروز در خصوص آلودگی‌های زیست‌محیطی، تمام توجه ما معطوف به آلودگی‌های بصری مانند آلودگی هوا است؛ در حالی که آلودگی‌های صوتی، به ویژه ناشی از تردد موتورسیکلت‌ها و پروژه‌های ساختمانی، به شدت زندگی در تهران را مختل کرده است.