آمار دقیقی از اتباع خارجی در کشور نداریم

باشگاه خبرنگاران جوان؛ مهسا حنیفه – ظهره‌وند در ابتدای این برنامه درباره تعداد مهاجرین اتباع گفت: موضوع اتباع یکی از کلیدی‌ترین موضوعات امنیت ملی کشور است. بنده به‌حسب شناخت خود و آشنایی‌ام با مسأله افغانستان و حوزه سیاست خارجی از این زاویه می‌توانم در خدمت شما باشم و همچنین راجع‌به‌آمار هم متأسفانه آمار دقیقی وجود ندارد. ما با هر کسی صحبت کردیم از یک برآورد یاد می‌کند. از پنج میلیون شروع می‌شود و برخی از مسئولین هم من نمی‌دانم از کجا این آمار را دارند، تا ده میلیون نفر را تخمین زده‌اند. فلذا در همچین آشفته‌آماری نمی‌شود با قطعیت صحبت کرد. 

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه گفت: بنده می‌خواهم به این نکته اشاره کنم که چه مؤلفه‌ای وجود دارد که این پتانسیل و ظرفیت به‌وجود آورده است که مایی که گرفتاری‌های متعدد از جمله مسائلی، چون تحریم، فشار‌های مختلفی که غرب و آمریکا به ما وارد می‌کنند و این وضعیتی را که ما شاهد آن هستیم، محصول و خروجی عملکرد چند دهه غرب و به‌ویژه بیست سال اخیر آمریکا در صحنه افغانستان است، باز هم اتباع به ایران مهاجرت می‌کنند؟

ظهره‌وند معتقد است که عمده اتباعی که وارد ایران شده‌اند، پناهجو هستند و مهاجر نبوده‌اند و یا بی‌جا شده هستند.

وی در ادامه گفت: اتباع خودشان آمده‌اند و در متن و بطن جامعه ما منطبق شده‌اند و یا زندگی‌شان را سامان داده‌اند و مردم هم به آنها کمک کردند و آنها را پذیرفتند، این خود یک نقطه مثبت اجتماعی ایران است. ضمن اینکه، این موضوع مصائب بالقوه و بالفعل هم داشته است.

ظهره‌وند افزود: باتوجه به مشاهداتی که بنده در اروپا داشته‌ام، مثلاً در لیبی و آفریقا اتفاقاتی افتاد؛ بخشی از مردم در آفریقا شروع به جابه‌جا شدن و حرکت به سمت شمال مدیترانه کردند و خودشان با کشتی‌های مختلف و قایق به سواحل می‌رساندند. یکی از کشور‌هایی که این افراد را پذیرش کرد، ایتالیا بود. کم‌کم تعدا آنها به پانزده‌هزار نفر هم رسید. شورش اجتماعی در جنوب ایتالیا اتفاق افتاد و مجبور شدند که چند یورو به مهاجران بدهند و آنها را با کشتی به لیبی برگردانند.

نخعی‌راد گفت: دولت قبل لایحه‌ای به مجلس داد که طی آن سازمان ملی مهاجرت تصویب شود و بعد از اینکه این کار انجا شد، نمایندگان مجلس هم هم‌زمان طرحی به مجلس ارائه دادند. این دو طرح باهم رسیدگی شد. در این میان، قانون برنامه پیشرفت تصویب شد و در آن، سازمان ملی مهاجرت پیش‌بینی شده بود.

عضو کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس افزود: هنوز طرح لایحه دولت تصویب نشده بود در مجلس که سازمان ملی مهاجرت براساس قانون شکل گرفت و الآن هم شکل گرفته و کار می‌کند. بعد از شهادت شهید رئیسی، برابر مقررات آیین‌نامه، باید ۲۵ نماینده درخواست رسیدگی طرح را اعلام کنند. دولت هم می‌تواند درخواست رسیدگی کند. نمایندگان این کار را کردند و الآن درحال رسیدگی در کمیسیون است. دولت جدید نیز لایحه را مستند کرد. اما چیزی که ما در حال رسیدگی به آن هستیم، در واقع ضوابطی است که فرادست سازمان ملی مهاجرت است.

نخعی‌راد همچنین گفت: حرف دولت این است که برای اساسنامه لایحه دهد و لایحه را پس گرفته است اما وعده‌ای هم نداده است که لایحه دهد. ما خودمان داریم این طرح را ادامه می‌دهیم و این طرح هم به لایحه دولت خیلی کاری ندارد؛ به‌خاطر اینکه ضوابطی است که ساماندهی می‌کند و مربوط به اساسنامه سازمان ملی مهاجرت نیست.

ظهره‌وند اشاره کرد: اساسا مهاجرت واجد هر دو بعد تهدید و فرصت است؛ خیلی جاها هستند که مهاجرپذیر هستند و بعضی کشورها مهاجرفرست هستند. کشورهایی که مهاجرپذیر هستند، معمولا انتخاب می‌کنند؛ بنابراین برایشان بیشتر فرصت است. برخی کشورها مثل آمریکا و کانادا مثلاً خودشان انتخاب می‌کنند که پزشک و مهندس پذیرش کنند که این موضوع یک فرصت است.

او در ادامه یادآور شد: موضوع دیگر منابع مالی است. به‌دلیل ناامنی‌که در برخی از کشور‌ها وجود دارد، زمینه سرمایه‌گذاری وجود ندارد، به فرد فرصت می‌دهند که بتواند سرمایه‌اش را منتقل کند به آن کشور. یکی از علل رشد و پیشرفت غرب منابعی است که از طریق مهاجران وارد کشورهایشان می‌شود.

به گفته عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مهاجرت اتباع برای ما به‌صورت جبری بوده است. ما هیچگونه انتخابی نکردیم و بنده منتقد این مسأله هستم. در مقطعی در افغانستان، خیلی از افراد بودند که ثروت داشتند و در ایران برای آنها تسهیلات فراهم نشد و این افراد به کشور‌های دیگر رفتند؛ درحالی که ترجیح این افراد به‌دلیل اشتراک تاریخی، هویتی و زبانی و اینکه آنها خودشان را جزو ایران‌شهر می‌دانستند و ایران را کشور مادر می‌دانستند، ایران بود.
ظهره‌وند در ادامه خاطرنشان کرد: از جنبه ژئوپلیتیکی، فرهنگی، هویتی و تاریخی سبب شده است تا ما بتوانیم این اتباع را جذب کنیم. پشت این ماجرا، انگیزه‌های سیاسی غرب برای به‌هم ریختن امنیت منطقه کار کرده است؛ یعنی در افغانستان قوم‌زدایی کرده‌است و ترکیب جمعیتی که به‌نفع فارس زبان‌ها بوده است، تغییر داده است و اقوامی که نسبتی با افغان‌ها ندارند، در حال جایگزین شدن به‌جای آنها هستند و اینها را بی‌جا کرده‌اند.

به گفته ظهره‌وند مهم‌ترین مؤلفه در سیاست خارجه باید مسأله مهاجرت و پناهجو باشد. ما باید دسته‌سیاست‌هایی را اعمال کنیم که پایان اعمال این سیاست، بر بازگشت این اتباع به وطن باشد. چون هیچ پناهجو و مهاجری از اینکه شهروند درجه دو باشد خوشش نمی‌آید و دوست دارد که به وطن خود برگردد. اما ناگزیر به آمدن بوده است. ایران هم به‌عنوان کشور مادر این پتانسیل را داشته است که این اتباع را راحت در خود جذب کند و آرام نگه دارد.

او ادامه داد: به جرأت می‌توانم بگویم که هنگامی اتباع افغان وارد ایران می‌شوند احساس می‌کنند که وارد خانه برادر شده‌اند و به‌هیچ عنوان بنای بر ناسازگاری ندارد. میزبان باید این موضوع را قدر بداند.
ظهره‌وند همچنین اظهار داشت: قاعدتا‌ً اتباع در بلندمدت مطالباتی دارند؛ اگر سازمان ملی مهاجرت اساسنامه داشته باشد و نگاه سیاست خارجه درست و بلندمدت باشد، ناهنجاری‌ها را تبدیل به فرصت می‌کند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه همچنین درباره فرصت‌های جذب اتباع افزود: افغانستان و ایران پاره تن هم هستند. ما امروز و فردا این مشکل را داریم، پس‌فردا چطور می‌شود؟ ما باید به فکر بلندمدت باشیم و باید این ظرفیت‌ها به داخل بازگردند و هنگامی که برگشتند برای ما یک پتانسیل در موضوع تمدنی است نه اینکه آنچه که غرب می‌خواهد اتفاق افتد.