«پاورقی» با طنز به افشای گفتمان‌های مقابل می‌پردازد

باشگاه خبرنگاران جوان؛ علی محسنی – مهرزاد بهمنی، پژوهشگر حوزه ارتباطات و رسانه، در گفت‌وگویی با باشگاه خبرنگاران جوان، به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف برنامه طنز «پاورقی» پرداخت و بر لزوم رعایت مرزهای اخلاقی در این برنامه تأکید کرد. او ضمن اشاره به چالش‌های استفاده از طنز و هجو در رسانه ملی، نسبت به برخی موارد مانند استفاده از شوخی‌های جنسی و توهین‌ها هشدار داد. او بر لزوم دقت در استفاده از طنز و هجو در چنین برنامه‌هایی تأکید کرد و یادآور شد که مرز بین شوخی‌های قابل قبول و آنچه که به هزل تبدیل می‌شود، بسیار باریک است. 

بهمنی با اشاره به برخی محتوای نمایش داده شده در «پاورقی»، به‌ویژه درباره شکستن تابوهایی که به طور معمول در رسانه ملی منع شده‌اند، اظهار داشت: «در برنامه‌هایی مانند این، که برخی از تابوهای اجتماعی به چالش کشیده می‌شود، ممکن است مخاطب با محتوای خاصی مواجه شود که در رسانه‌های دیگر نشان داده نمی‌شود. این موضوع می‌تواند برای برخی از بینندگان شگفت‌آور و حتی ناخوشایند باشد.»

بهمنی با اشاره به نمونه‌هایی از شوخی‌های جنسی و فحش‌های رکیک در برنامه، ابراز نگرانی کرد که این نوع محتوا ممکن است تأثیرات منفی بر تربیت مخاطبان، به ویژه کودکان و نوجوانان، بگذارد. او افزود: «بیشتر افراد به‌ویژه کودکان مخاطب برنامه‌هایی مانند «پاورقی» هستند. استفاده از کلمات توهین‌آمیز و شوخی‌های غیرمناسب ممکن است اثرات تربیتی نادرستی روی آنها داشته باشد. این در حالی است که برنامه به صراحت اعلام می‌کند که مخاطبان آن از طیف‌های مختلف سنی هستند.»

پژوهشگر ارتباطات همچنین به چالش‌های موجود در برنامه‌های طنز پرداخت و تصریح کرد که: «رعایت مرزهای اخلاقی و جلوگیری از تبدیل طنز به هزل بسیار مهم است. این برنامه‌ها باید مراقب باشند که به سمت لودگی و بی‌پایگی نروند. استفاده از کلمات توهین‌آمیز مانند «بی‌شرف» یا «بی‌عقل» ممکن است برای برخی مخاطبان قابل پذیرش نباشد، به‌ویژه وقتی که رسانه ملی به عنوان یک نهاد رسمی قرار است محتوای خود را به عموم جامعه عرضه کند.»

چالش‌های طنز در رسانه: از هزل تا نقد اجتماعی

بهمنی در ادامه افزود که کار کردن در حوزه طنز و هجو نیازمند دقت و هوشمندی است تا از خطرات احتمالی عبور از مرزهای اخلاقی جلوگیری شود. او به تغییرات ظاهری برخی مجریان برنامه اشاره کرد و بیان داشت که: «گاهی مجریان برنامه برای ایجاد لحن خاص و هماهنگ با متن، تغییراتی در صورت خود ایجاد می‌کنند. این تغییرات اگر به درستی انجام نشود، ممکن است برنامه را از مسیر طنز به سمت هزل و توهین سوق دهد.»

او همچنین اشاره کرد که یکی از چالش‌های مهم این است که برنامه‌های طنز باید با دقت زیادی نسبت به پیام‌های خود مدیریت شوند تا از لبه‌های تند اجتماعی فاصله بگیرند و به گونه‌ای عمل کنند که نه تنها مخاطب را سرگرم کنند، بلکه تأثیرات منفی نداشته باشند.

در نهایت، بهمنی به برنامه‌های طنز هشدار داد که باید همواره مراقب مرزهای اخلاقی باشند و از تبدیل شوخی‌های سالم به هزل و توهین اجتناب کنند. در غیر این صورت، ممکن است نه تنها از هدف اصلی خود، یعنی سرگرمی و نقد اجتماعی، فاصله بگیرند، بلکه تأثیرات منفی بر تربیت مخاطبان خود بگذارند.

مهرزاد بهمنی، پژوهشگر حوزه ارتباطات، در ادامه گفت‌وگوی خود با باشگاه خبرنگاران جوان، به تبیین رویکرد طنز در برنامه «پاورقی» پرداخت و بر اهمیت استفاده از طنز به عنوان ابزاری برای آگاهی‌دهی و نقد اجتماعی تأکید کرد. او همچنین به چالش‌های این برنامه در استفاده از هجو و شوخی‌های تند اشاره کرد.

مهرزاد بهمنی، پژوهشگر ارتباطات، در ادامه گفت‌وگوی خود با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره رویکرد طنز در برنامه «پاورقی» اظهار داشت که این برنامه رسالت خود را در افشای گفتمان‌های مخالف انقلاب اسلامی از طریق طنز می‌داند. بهمنی توضیح داد که هدف اصلی این برنامه، آشکار ساختن ماهیت و شکاف‌های گفتمان‌های مختلف، به ویژه گفتمان‌های سیاسی و اجتماعی مخالف، با زبان طنز است.

بهمنی در این باره گفت: «طنز یکی از ابزارهای مؤثر برای ارتباط برقرار کردن با مخاطب است. از طریق طنز می‌توان به راحتی موضوعات پیچیده و حساس را با مخاطب در میان گذاشت و او را نسبت به مسائلی که ممکن است در جامعه وجود داشته باشد، حساس کرد.» او اضافه کرد که طنز تنها به خنده و تمسخر محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند به آگاهی و اصلاح نیز منجر شود و از خنده صرف یا تحقیر عبور کند.

از طنز به هجو: رویکرد پیچیده «پاورقی»

بهمنی با اشاره به استفاده از طنز در برنامه «پاورقی» گفت که این برنامه تلاش دارد فسادها، اشتباهات و جنبه‌های نامطلوب گفتمان‌های مخالف را به چالش بکشد. او توضیح داد: «طنز به‌ویژه در قالب این برنامه، به‌عنوان ابزاری برای نقد و افشاگری استفاده می‌شود. این برنامه می‌خواهد به‌وسیله طنز، فساد و رذالت‌های گفتمان‌های مخالف را برملا کند.»

با این حال، بهمنی تصریح کرد که «پاورقی» در برخی قسمت‌ها از هجو نیز استفاده می‌کند، که ممکن است شامل زبان رکیک یا گزنده باشد. این شیوه به‌منظور افشای گفتمان‌های مخالف و به‌ویژه دشمنان نظام اسلامی به‌کار می‌رود. بهمنی در این‌باره افزود: «برنامه تا جایی از طنز استفاده می‌کند و در جاهایی دیگر به هجو روی می‌آورد تا به‌وسیله آن، گفتمان‌های مخالف را در معرض نقد قرار دهد.»

بهمنی همچنین به تفاوت میان شوخی و هجو در این برنامه پرداخت و گفت که هدف اصلی این برنامه خنداندن نیست، بلکه برانگیختن تفکر و آگاهی‌بخشی است. او توضیح داد: «در برخی قسمت‌ها، «پاورقی» از خنده تلخ استفاده می‌کند که می‌تواند تأثیرات خود را بر مخاطب داشته باشد. این خنده تلخ، ارزش خاصی دارد، چرا که گاهی اوقات باید مخاطب را به فکر وادار کرد و به او نشان داد که مسائل اجتماعی و سیاسی که در فضای رسانه‌ای مطرح می‌شود، همیشه آنطور که به نظرمی‌رسد نیست.»

او همچنین به نقش برنامه در جنگ شناختی و رسانه‌ای اشاره کرد و گفت: «با توجه به شرایط جنگ شناختی و روانی موجود، برنامه «پاورقی» می‌تواند به خوبی شکاف‌ها و گفتمان‌های مخالف را آشکار کند و مخاطب را در ارزیابی صحیح فضای رسانه‌ای و اجتماعی کمک کند.»

هدف «پاورقی»: برملا کردن رذالت‌های گفتمان‌های مخالف

بهمنی در پایان خاطرنشان کرد که برنامه «پاورقی» در تلاش است تا با استفاده از طنز و هجو، مخاطب را به تأمل در مورد محتوای رسانه‌ای و اخبار موجود در فضای مجازی و رسانه‌ها وادارد. او افزود: «این برنامه قصد دارد با بزرگ‌نمایی برخی اخبار و بازنمایی‌های رسانه‌ای به‌وسیله طنز و هجو، مخاطب را به فکر وادارد و به‌ویژه سواد رسانه‌ای او را افزایش دهد.»

در ادامه، بهمنی بر اهمیت استفاده هوشمندانه از طنز و هجو در رسانه‌های معاصر تأکید کرد و گفت که این رویکرد می‌تواند نقشی مهم در ایجاد آگاهی و نقد گفتمان‌های اجتماعی و سیاسی ایفا کند، البته با رعایت مرزهای اخلاقی و حفظ هویت فرهنگی و اجتماعی جامعه.

مهرزاد بهمنی، پژوهشگر حوزه ارتباطات، در ادامه گفت‌وگوی خود با باشگاه خبرنگاران جوان، به تحلیل ابعاد جنگ شناختی و تأثیر آن بر برنامه‌های رسانه‌ای پرداخت. او تأکید کرد که برنامه «پاورقی» در راستای مقابله با روایت‌های رسانه‌های غربی، به افشای اخبار جعلی و تحلیل ساختار گفتمانی آن‌ها می‌پردازد.

 بهمنی توضیح داد که جنگ‌های امروز، به ویژه در فضای بین‌الملل، دیگر جنگ‌های فیزیکی و نظامی نیستند، بلکه مبتنی بر عملیات شناختی و روانی هستند که هدف آن‌ها تغییر و شکل‌دهی به افکار عمومی و شناخت‌های مردم است. بهمنی در این‌باره گفت: «امروزه جنگ‌های مدرن در فضای بین‌الملل، بیشتر به جنگ‌های شناختی و روانی تبدیل شده‌اند. این جنگ‌ها به‌ویژه به‌وسیله رسانه‌ها و فضای مجازی انجام می‌شوند که در آن‌ها به جای خشونت مستقیم، افکار و باورهای مردم هدف قرار می‌گیرد.» او افزود که رسانه‌های غربی از این روش‌ها برای تغییر نگاه و ارزش‌های مخاطبان استفاده می‌کنند و تلاش دارند تا افکار عمومی را مطابق با اهداف خود بسیج کنند.

«پاورقی» به‌عنوان ابزار مقابله با روایت‌سازی رسانه‌های غربی

بهمنی تأکید کرد که برنامه «پاورقی» در این شرایط به مقابله با گفتمان‌های رسانه‌های غربی و فضای مجازی می‌پردازد و روایت‌های موازی خود را ارائه می‌دهد. او گفت: «این برنامه در مواجهه با گفتمان‌های رسانه‌ای که از سوی غرب تولید می‌شود، روایت‌هایی را از منظر خود شکل می‌دهد. هدف این است که مخاطب را نسبت به آنچه در رسانه‌های خارجی منتشر می‌شود، آگاه کند و باورهای مختلف را از زاویه دید خود به چالش بکشد.»

بهمنی با اشاره به چالش‌های رسانه‌های غربی و فضای مجازی گفت که این برنامه به‌طور خاص به تحلیل و افشای اخبار جعلی و تحریف‌شده‌ای می‌پردازد که در شبکه‌های ماهواره‌ای و فضای مجازی منتشر می‌شود. او ادامه داد: «پاورقی تلاش می‌کند تا به‌وسیله طنز و هجو، ساختارهای گفتمانی این رسانه‌ها را برملا کرده و به مخاطب نشان دهد که این اخبار و روایت‌ها معمولاً فاقد منطق و استدلال صحیح هستند.»

بهمنی همچنین اشاره کرد که در برنامه «پاورقی»، شخصیت‌هایی مانند مزدک میرزایی، که به عنوان کارگزاران رسانه‌های ماهواره‌ای شناخته می‌شوند، به‌طور طنزآمیز نقد می‌شوند و ضعف‌ها و خلأهای آن‌ها به‌صورت بارز به نمایش گذاشته می‌شود. بهمنی افزود: «در این برنامه، شجاعت و توانمندی‌های این افراد به‌ویژه در زمینه رسانه‌ای زیر سؤال می‌رود و سعی می‌شود که آن‌ها را به‌عنوان افرادی معرفی کنند که به دستور غربی‌ها، هویت جمهوری اسلامی را هدف قرار داده‌اند.»

بهمنی همچنین بر این نکته تأکید کرد که در شرایط جنگ شناختی، رسانه‌ها و برنامه‌هایی مثل «پاورقی» نقش مهمی در حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی ایفا می‌کنند. او گفت: «این برنامه با هدف تقویت سواد رسانه‌ای و شناخت صحیح از فضای مجازی، سعی دارد که مخاطب ایرانی را از تسلط روایت‌های غیرواقعی و اخبار جعلی حفظ کند. به این ترتیب، برنامه تلاش می‌کند تا فضا را از دست دشمنان خارج کرده و آنچه که در این فضا تحت تأثیر قرار می‌گیرد، به نفع منافع ملی و اهداف کشور تغییر دهد.»

در نهایت، بهمنی گفت که «پاورقی» در فضای پیچیده جنگ شناختی و رسانه‌ای امروزی به‌عنوان ابزاری برای مقابله با روایت‌های مخالف و افشای رسانه‌های معاند عمل می‌کند. این برنامه با استفاده از طنز و هجو، به‌ویژه در نقد کارگزاران رسانه‌های غربی، به مخاطبان این امکان را می‌دهد که درک بهتری از اخبار و روایت‌های منتشرشده در فضای رسانه‌ای داشته باشند و به‌طور مؤثری در برابر عملیات روانی و شناختی دشمنان مقاومت کنند.