تنها راه نجات اصفهان زاینده رود است/ توقف احداث جاده در بیابان لوت

نشست رسانه‌ای مدیر کل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی عصر سه‌شنبه ۱۱ دی‌ماه با حضور برخی مدیران این حوزه در سالن فجر وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار شد.

در این نشست علیرضا ایزدی مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی، بیان کرد: سواد رسانه‌ای علاوه بر مردم شامل حال مسئولان هم می‌شود. ما در این سال‌ها بر مبنای علم و تخصص پیش رفتیم و با بررسی مستندات تاریخی و علم روز می‌توانیم بسیاری مسائل را حل و فصل کنیم تا حمایت بهتری از مباحث فرهنگی داشته باشیم.

او درباره احداث جاده در بیابان لوت توسط یکی از شرکت‌های هواپیمایی گفت: ضوابط ما ضوابط مشخصی است، ما در حوزه تعیین حریم عقب ماندگی تاریخی داریم و به دنبال جبران آن هستیم و برخی اوقات همین ما را گرفتار مسائل قضایی کرده است.

ایزدی افزود: با شناختی که از این شرکت هواپیمایی داریم، برداشت ما این است که دنبال کار خلاف نیستند و باید ضوابط قانونی ما را رعایت کنند. فعالیت این شرکت هواپیمایی فعلا متوقف شده است و بنا شده نقشه‌های اجرایی و اطلاعات مربوطه را برای ما ارسال کنند، ما نمی‌خواهیم مانعی برای توسعه آن منطقه باشیم، اما در صورتی که منع و مانعی باشد، عدول نمی‌کنیم، چون شانیت جمهوری اسلامی مطرح است. در این سال‌ها کدام تولید فرهنگ و کتب درسی و فعایت هنری را در راستای معرفی میراث فرهنگی انجام دادند؟ آیا فرزندان ما قدرت دفاع از هویت میراث‌فرهنگی و هویت ایرانی خودشان را دارند؟ زمانی این قدرت را دارند که عناصر میراث‌فرهنگی حفظ شده باشد تا بتوانند سواد میراثی خود را بالا ببرند.

مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی درباره ثبت جهانی لباس قوم قشقایی گفت: در شیراز با دوستان قشقایی حرف زدیم و گفتم که در چهارچوب خرده فرهنگ‌ها به ایران افتخار می‌کنیم. یکی از شاخصه‌های هر فرهنگی لباس آن قوم است. لباس قوم لر نیز به ثبت رسیده و اگر اعتراضی هست قابلیت بازنگری دارد. مرجعیت علمی مثل دانشگاه هنر و پژوهشکده وزارتخانه اگر تفاوتی بین لباس لر و قشقایی وجود دارد باید بررسی کرده و این موضوع حل شود. ثبت این آثار برای وفاق و همدلی است. آثار جهانی چه ملموس و چه ناملموس ویترین معرفی فرهنگ و تمدن ما است و برخوردی که می‌شود باید درشان این آثار باشد.

او در ادامه درباره آسیب تغییرات اقلیمی روی آثار تاریخی گفت: این دردی است که قابل کتمان نیست و وجود دارد. بخشی از آن به واسطه عدم مدیریت صحیح منابع تشدید شده است. بخشی از تغییرات اقلیمی به واسطه عدم مدیریت صحیح بوده که آسیب وضعیت اقلیمی را تشدید کرده، برای مثال خشک شدن دریاچه ارومیه یا آنچه در خوزستان اتفاق افتاد و خوریات را خشک کرد. خیلی‌ها ایراد می‌گیرند چرا برق قطع می‌شود؟ شما فکر کردید همین مازوت سوزی‌ها و باران‌های اسیدی چه بر سر میراث‌فرهنگی و بنا‌های ما می‌آورد؟

ایزدی ادامه داد: ما ابایی از بازنگری پرونده‌ها نداریم، چون معتقدیم که کار ما یک کار تخصصی و علمی است. بازنگری لزوماً به معنای محدود کردن محوطه نیست و ما مواردی را داشتیم که به وسعت آن محوطه اضافه شده است. بازنگری تقلیل نیست بلکه تدقیق است. تمام داشته و حیثیت ما حفاظت از حریم‌های میراث معنوی و طبیعی است و برای همین بار‌ها وارد دعاوی قضایی شده‌ایم. باید سواد میراثی را در بین مدیران بخش‌های مختلف افزایش دهیم تا میزان کج‌اندیشی‌ها و دست‌اندازی را کاهش پیدا کند. ما همچنان پرونده‌های مفتوحی داریم، اما معضل لاینحلی نداشتیم.

مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی تصریح کرد: تخریب بیستون و مرودشت به واسطه پالایشگاه یا خشکی زاینده رود و بحث فرونشست در شمال اصفهان جدی است، بستر زاینده رود ۱۰ سانتی‌متر نشست کرده، اما خوشبختانه شواهد علمی که نشان دهد فرونشست‌ها در هسته مرکزی اصفهان نداریم و هنوز به منطقه تاریخی ما نرسیده، اما کسی نمی‌تواند تضمین کند که این اتفاق نمی‌افتد. تنها راه نجات اصفهان جاری شدن زاینده رود است. تعدادی دستگاه GPS مستقر کردیم و فعالیت‌هایی انجام دادیم، اما واقعیت این است نمی‌توان نسخه‌ای مشخص برای تغییرات اقلیمی پیچید. 

او درباره زمین‌های معوض در حرایم نیز عنوان کرد: در تپه بازگیر بالغ بر ۷۰ سال زندگی کرده‌اند و راهی جز دادن زمین معوض به برخی از مالکان آن محدوده نداریم. با توجه به وسعت محوطه‌های تاریخی نمی‌توانیم زمین معوض به همه افراد بدهیم ولی اولویت‌بندی می‌شود.

ایزدی با بیان آمار و ارقام اعتبارات سال گذشته برای حفظ حریم و ثبت آثار نیز گفت: این اعتبارات۸۰ میلیارد تومان بوده که ۵۵ میلیارد تومان آن اسناد بوده است.

مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی درباره محوطه قلی درویش بیان کرد: محوطه قلی درویش بازنگری و حریم آن بیشتر شد. جالب است بدانید یک نفر می‌گفت ما در یک روز برای یک استان ۹۲۸ اثر ثبت کردیم. اما آیا این کار شدنی است؟ و از ما انتظار آمار ثبت‌های بیشتری را داشت.

او در ادامه افزود: حذف مردم از بافت‌ها اشتباه است، توسعه غیرمنطقی شهر‌ها یکی از بزرگترین معضلات میراث فرهنگی است و این برای ما چالش آفرین است.

ایزدی درباره وضعیت ساخت و ساز در عرصه ربع رشیدی گفت: از این موضوع خبر نداشتم و پیگیری می‌کنم، اما این محوطه هم نیاز به بازنگری عرصه و حریم دارد.

امیر ارجمند رئیس اداره حریم آثار تاریخی، در ادامه بیان کرد: بخش قابل توجهی از پرونده‌های قضایی ما برای بافت‌های تاریخی است. در فهرست آثار ملی تا سال ۱۴۰۲ نزدیک ۴۵۰۰ اثر تعیین حریم شد و از آن زمان تا شهریور ۱۴۰۳ حدود ۳۸۰ اثر ثبت حریم شد.

او ادامه داد: اداره کل ثبت حرایم بعد از ثبت، اقدام به تعیین حریم و حفاظت کرده و برای حفاظت به اداره کل استانی و احیا ارجاع داده می‌شود. وظیفه اداره کل ثبت و تعیین حریم، ثبت و تعیین حریم و حفاظت است و، چون عنوان ثبت و تعیین حریم در اداره ما هست دوستان فکر می‌کنند حفاظت هم با ماست در صورتی‌که این‌طور نیست. قرار است سامانه‌ها ارتقا یابد و خروجی‌های بهتر بگیریم.

در ادامه سیما حدادی سرپرست پایگاه میراث جهانی ناملموس بیان کرد: به لحاظ تعداد پرونده‌های مشترک ثبت جهانی، با ۱۴ پرونده چند ملیتی رتبه نخست را داریم. پرونده آیین کاری در معماری ایرانی در آذرماه سال آینده در هندوستان ارزیابی می‌شود، همچنین از سهمیه ارمنستان استفاده کردیم تا جشن تیرگان را ثبت کنیم که این پرونده هم سال ۲۰۲۶ ارزیابی می‌شود.

حمید دوست محمدی رئیس دفتر ثبت آثار ملموس در ادامه گفت: شتاب‌زدگی در حوزه ثبت کار درستی نیست و باید حوزه ثبت نظام‌مند شود. در خصوص سامانه آماری کار‌های خوبی انجام شده است. تعداد آثار ثبتی ما به رغم حذف شاخص‌ها در حال افزایش است. ما حتی در برنامه بلند مدت می‌خواهیم تعیین حریم‌ها را در قالب جی آی اس ببریم. شیوه‌نامه‌ها کاملاً شفاف می‌کند که آثار تاریخی باید بر چه اساسی ثبت شوند تا بعد به عنوان مرجع شناخته شود.

منبع: وزارت میراث فرهنگی