۱۴ مورد از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته شده در جهان

برخی از بیماری‌ها به قدری قدیمی هستند که تاریخچه آن‌ها به دوران ماقبل تاریخ بازمی‌گردد. شواهد ژنتیکی و بقایای اسکلتی نشان می‌دهد که بسیاری از بیماری‌ها پیش از شناسایی یا درمان، هزاران سال وجود داشته‌اند و تأثیر عمیقی بر تکامل انسان داشته‌اند. در ادامه، به بررسی تعدادی از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته شده در جهان می‌پردازیم.

۱. سل

تحقیقات نشان می‌دهد که بیماری سل حدود ۷۰ هزار سال پیش در میان انسان‌های دوران پارینه‌سنگی در آفریقا وجود داشته است و با مهاجرت انسان‌ها به نقاط مختلف جهان، این بیماری نیز گسترش یافته است. باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوسیس که عامل این بیماری است، در سال ۱۸۸۲ توسط پزشک آلمانی به نام روبرت کُخ شناسایی شد. در آن زمان، بیماری سل یکی از کشنده‌ترین بیماری‌ها بود و یک‌هفتم مردم اروپا و آمریکا را به کام مرگ می‌کشاند.

۲. مالاریا

مطالعات ژنتیکی در سال ۲۰۲۴ نشان داد که مالاریا در بقایای انسانی با قدمت بیش از ۵,۵۰۰ سال وجود داشته است. این بیماری توسط پشه آنوفل ماده منتقل می‌شود و شواهد نشان می‌دهد که مالاریا حتی قدیمی‌تر از این بازه زمانی است.

۳. وبا

هیپوکرات و جالینوس در یونان باستان حدود ۴۰۰ پیش از میلاد به بیماری‌ای اشاره کرده‌اند که شباهت زیادی به وبا دارد. همچنین شواهد نشان می‌دهد که این بیماری از زمان‌های بسیار دور در دلتای گنگ وجود داشته است. اولین همه‌گیری ثبت‌شده وبا در سال ۱۸۱۷ آغاز شد و از هند به دیگر مناطق آسیا گسترش یافت.

۴. پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان یکی از بیماری‌های شناخته‌شده در میان انسان‌هاست. بررسی بقایای اسکلتی در مراکش که به حدود ۱۵,۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد، نشان‌دهنده میزان بالای پوسیدگی دندان در آن زمان است. این بیماری ناشی از بهداشت ضعیف دهان و دندان بود.

۵. جذام

با اینکه جذام در متون مذهبی مانند کتاب مقدس اشاره شده است، قدیمی‌ترین شواهد باستانی این بیماری به اسکلت انسانی در هند با قدمت ۴,۰۰۰ سال برمی‌گردد.

۶. آبله

شواهد ژنتیکی نشان می‌دهد که ویروس آبله بین ۳,۰۰۰ تا ۴,۰۰۰ سال پیش ظاهر شده است. واکسن آبله که توسط ادوارد جنر در سال ۱۷۹۶ ساخته شد، اولین واکسن موفق جهان بود. این بیماری در سال ۱۹۸۰ توسط سازمان بهداشت جهانی ریشه‌کن اعلام شد.

۷. سرطان

سرطان یکی از قدیمی‌ترین بیماری‌های شناخته‌شده است. در سال ۲۰۱۶، قدیمی‌ترین تومور بدخیم انسانی در یک استخوان با قدمت ۱.۷ میلیون سال کشف شد. همچنین، یک مومیایی مصری ۲,۲۵۰ ساله با استفاده از سی‌تی‌اسکن مبتلا به سرطان پروستات تشخیص داده شد.

۸. بیماری لایم

با اینکه این بیماری اولین بار در سال ۱۹۷۵ شناسایی شد، شواهد آن به ۵,۳۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. باکتری عامل بیماری، بورلیا برگدورفری، در بقایای اوتزی «مرد یخی» که در آلپ ایتالیا کشف شده، یافت شده است.

۹. لیشمانیوز

این بیماری انگلی، (Leishmaniasis)، از طریق گزش پشه‌های خاکی منتقل می‌شود. در سال ۲۰۰۶، محققان دی‌ان‌ای این انگل را در مومیایی‌های مصر باستان و نوبیا کشف کردند.

۱۰. تب تیفوئید

این بیماری که توسط باکتری سالمونلا تیفی ایجاد می‌شود، احتمالاً عامل شیوع طاعون آتن در سال ۴۲۹ پیش از میلاد بوده است که یک‌سوم جمعیت این شهر را از بین برد.

۱۱. ذات‌الریه

بقراط، پزشک یونان باستان، به این بیماری با نام پری‌پنومونیا اشاره کرده و علائم آن شامل تب، درد قفسه سینه، و سرفه را شرح داده است.

۱۲. تراخُم

تراخم که نوعی بیماری چشمی است، برای اولین بار در پاپیروس ابِرس در مصر باستان (۱,۵۰۰ پیش از میلاد) ثبت شده است.

۱۳. هاری

قدیمی‌ترین اشاره به بیماری هاری در دستورات قانون شهر اشنونا در بین‌النهرین (۱,۹۳۰ پیش از میلاد) دیده شده است. این قانون به صاحب سگی که علائم هاری نشان می‌دهد، دستور می‌داد اقدامات پیشگیرانه انجام دهد.

۱۴. تب منقوط کوه‌های راکی

Rocky Mountain Spotted Fever که اولین بار در سال ۱۸۹۶ در آیداهو ایالات متحده شناسایی شد، یک بیماری جدی ناشی از کنه است که اگر زود درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد. در گذشته به آن “سرخک سیاه” گفته می‌شد.