وزیر علوم بر ضرورت ارتقای جایگاه علوم انسانی تأکید کرد

به گزارش زیرنویس ، همایش الگوی حکمرانی اسلامی ایرانی پیشرفت با بهره‌گیری از تحول علوم انسانی، اجتماعی و هنر با جایگاه رشته‌ای و بین رشته‌ای و بهره‌مندی از فضای تکمیلی فیزیکی و مجازی با حضور حجت الاسلام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سعیدرضا عاملی رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی و دکتر محمدرضا مخبردزفولی رئیس فرهنگستان علوم در محل این فرهنگستان برگزار شد.

حسین سیمایی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این نشست، با تأکید بر ضرورت توجه بیشتر به علوم انسانی، به مسائل کلیدی در سیاست‌گذاری علمی و حکمرانی علمی پرداخت.

وی با اشاره به دغدغه‌های خود در زمینه علوم انسانی گفت: یکی از نکاتی که باید در این دوره به آن اهتمام بیشتری شود، توجه به علوم انسانی است. این موضوع جزو دغدغه‌های اصلی من است و امیدوارم با کمک فرهیختگان حاضر در این نشست بتوانیم جایگاه علوم انسانی را ارتقا دهیم.

او با انتقاد از گرفتاری‌های اجرایی و روزمره که مانع از توجه به مسائل کلان می‌شود، اظهار داشت: در برخی جلسات، مسائل جزئی مانند غذا یا روبالشتی مطرح می‌شود و وزیر علوم باید از چنین موضوعاتی تا هوش مصنوعی پاسخگو باشد. این حجم از گرفتاری‌های اجرایی، گاهی فرصت پرداختن به امور اساسی را از ما می‌گیرد.

جایگاه علم در سیاست‌گذاری

وزیر علوم با تأکید بر نقش علم در حکمرانی گفت: از زمان مشروطه، یکی از دغدغه‌های اصلی ایران، دستیابی به توسعه بوده است. برای این منظور به درستی به سراغ علم رفته‌ایم، اما باید ارزیابی کنیم که علم چه جایگاهی در سیاست‌گذاری و حکمرانی کشور داشته است. منظور من از علم در اینجا، بیشتر علوم انسانی است تا علوم طبیعی.

وی با اشاره به تجربه‌های شخصی‌اش افزود: در بسیاری از جلسات تصمیم‌گیری درباره مسائل کلان اقتصادی و اجتماعی، شاهد بوده‌ام که به پژوهش‌های انجام‌شده و تجربیات قبلی توجه نمی‌شود. این در حالی است که پژوهشگاه‌ها، دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمی کشور ظرفیت‌های ارزشمندی دارند.

تعریف حکمرانی علمی

وزیر علوم درباره مفهوم حکمرانی علمی گفت: حکمرانی علمی به معنای سندنویسی پشت درهای بسته نیست. در بسیاری از موارد، نهادهای مختلف به صورت جزیره‌ای و بدون هماهنگی کار می‌کنند. حکمرانی علمی فقط نظریه‌پردازی نیست؛ بلکه نظریه‌ها باید ناظر به اجرا و واقع‌بینانه باشند.

وی تأکید کرد: حکمرانی علمی صرفاً حکمرانی توسط عالمان نیست؛ بلکه باید عالمانه باشد. بسیاری از عالمان در مقام تصمیم‌گیری، علمی عمل نمی‌کنند و تصمیمات غیرعلمی می‌گیرند. همچنین حکمرانی علمی نباید با آرزو‌پردازی یا تصمیم‌گیری‌های ذهنی محض اشتباه گرفته شود. این نوع حکمرانی باید مبتنی بر شواهد و واقعیت‌های اجرایی باشد.

انتقاد از موازی‌کاری و تمرکزگرایی

وزیر علوم با اشاره به موانع حکمرانی علمی گفت: کلی‌گویی، تقلیل‌گرایی، موازی‌کاری و تمرکزگرایی از جمله مشکلاتی است که باید برطرف شوند. در بسیاری از موارد، تصمیمات ما ناشی از توافقات پشت پرده و چانه‌زنی‌های غیرعلمی است. این شیوه‌ها نه‌تنها به حل مسائل کمک نمی‌کند، بلکه به مشکلات موجود دامن می‌زند.

علوم انسانی و کارکردهای آن

وی درباره جایگاه علوم انسانی در توسعه جامعه گفت: تأکید افراطی بر کاربردی بودن علوم انسانی اشتباه است. اگر تنها به جنبه‌های کاربردی علوم انسانی توجه کنیم، شاخه‌هایی چون الهیات، فلسفه، ادبیات و تاریخ را بی‌ارزش جلوه داده‌ایم. این در حالی است که علوم انسانی نقشی کلیدی در خوشبختی جامعه و ارتقای فرهنگ آن دارد.

او با اشاره به تجربه سیاست‌گذاری علم در آمریکا پس از جنگ جهانی دوم افزود: نباید علوم را تنها به مسائل کاربردی و رفع نیازهای عینی تقلیل دهیم. این نگاه ابزاری به علم، به آشفتگی در نهادهای علمی منجر می‌شود.

وزیر علوم در پایان این نشست بر لزوم هم‌افزایی میان نهادهای علمی و سیاست‌گذاری کشور تأکید کرد و گفت: برای تحقق حکمرانی علمی باید از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی کشور به‌صورت منسجم و هماهنگ استفاده کنیم.