مهیار عیار کیست؟

مجموعه تلویزیونی «مهیار عیار» در ۳۵ قسمت به تهیه‌کنندگی بهروز مفید و کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی از شنبه ۳ آذرماه هرشب ساعت ۲۰:۳۰ از شبکه سه سیما پخش می‌شود. قصه این سریال در دوران صفویه اتفاق افتاده و بیش از ۲۵۰ بازیگر در این مجموعه تلویزیونی روبروی دوربین قرار گرفته‌اند.

خلاصه داستان سریال مهیار عیار

این سریال درباره راهزنی است که بر اساس اتفاقی در شهر یزد، پای چوبه‌دار می‌رود و همان موقع خواهشی را مبنی بر دیدار مادرش مطرح می‌کند.

جوانمردی برای این‌که راهزن به خواسته‌اش برسد وساطت می‌کند و این اقدام باعث می‌شود او دچار تحول شود و به سمت عیاری بیاید. مهیار از مهارت و ذکاوت خوبی برخوردار است و به مرور با مشکلاتی که در شهر اصفهان برای مردم، داروغه و… اتفاق می‌افتد، درگیر می‌شود و هر بار داستان جدیدی روایت می‌شود.

آیا سریال مهیار عیار بر اساس واقعیت ساخته شده؟

مهیار عیار یکی از راهزنان و خلافکار های مشهور در دوران شاه عباس صفوی بود. او سالها به شرارت و راهزنی از کاروان‌ها می‌پرداخت به طوری که اکثر بازرگانان و مسافران به شدت از اینکه او جلویشان را بگیرد می‌ترسیدند و حتی بعضا مسیر سفر هایشان را تغییر می‌دادند. مهیار در دوران شرارت خود یک وجه مثبت داشت، آن هم این که در مسائل ناموسی و آزار زنان بسیار حساس و متعصب بود. او هیچوقت به یارانش اجازه تعرض و یا حتی بی‌احترامی به زنان را نمی‌داد. آنها حتی جرات نمی‌کردند جایی که مهیار هست به زنان نگاه کنند.

وقتی که راهزنی و شرارت های مهیار به اوج خودش رسید، کاروان های زیادی نزد شاه عباس می‌رفتند و شکایت او را می‌کردند. همه جا پیچیده بود که دیگر در سفر ها امنیت وجود ندارد و شخصی به نام مهیار از کاروان ها سرقت می‌کند. در نهایت، شاه عباس دستور می‌دهد که هرطور شده او را دستگیر کنند. وقتی که مهیار به زندان می‌رود با یک حکیم آشنا می‌شود که او هم زندانی است. هم نشینی مهیار با حکیم باعث می‌شود که او تغییر کند و تصمیم بگیرد به انسان بهتری تبدیل شود اما این تصمیم با توجه به سابقه او اصلا کافی نبود.

تا اینکه به مهیار خبر می‌دهند مادرش دق کرده است. مادر مهیار در لحظات پایانی زندگی اش به مردم می‌گوید به مهیار پیغام دهید که تغییر کند و دیگر دست از راهزنی بردارد و از این پس با هوش بالایی که دارد به جای شرارت، به کمک مردم برود.

عیاران در عصر صفویه چه کسانی بودند؟

پیشینه تاریخیِ عیاران را باید در ایران پیش از اسلام جست‌وجو کرد. آن‌چه مسلم است مکتب عیاری همانند مکتب فتوّت یا جوانمردی ریشه در آیین‌های پهلوانی در ایران پیشااسلامی دارد. مرجع اصلی در همه آیین‌های پهلوانی قهرمانان اساطیری اند که همواره در قالب داستان‌ها و افسانه‌ها اصول خود را سینه به سینه رواج می‌داده‌اند.

آیین عیاری و جوانمردی شامل مروت، ایثار، فداکاری، یاری مظلومان و بی‌پناهان، شفقت به خلق، وفای به عهد و بالاخره خودشکنی بود و تمامی این خصوصیات بعدها در تصوّف به صورت صفات ممتاز انسان کامل درآمد. جوانمردان علاوه بر صفات انسانی که داشتند مقیّد به انجام آدابی بودند که معرف جوانمردی بود. پس از اسلام که جوانمردان دین اسلام را پذیرفتند به تدریج اساس مذهب تصوف بر پایه اسلام و فتوّت استوار شد و آداب جوانمردی در رسوم خانقاهی میان صوفیان متداول و مرسوم گردید.

آن‌چه در فرهنگ‌ها درباره واژه عیار نوشته شده حاکی از آن است که این واژه دربرگیرنده مفهوم چالاکی و شجاعت و جوانمردی است. ملک‌الشعرای بهار اعتقاد داشته است که لفظ عیار همان «ای یار» فارسی و «ادییار» پهلوی است. برخی نیز واژه عیار را مترادف دزد و طرار و شب‌رو دانسته‌اند؛ اگر چه این نام‌ها عمدتا از سوی مخالفان آنان داده شده است. ایار به معنی یاری‌رساندن به دیگران است.

از منابع بسیار مهمی که درباره عیاران آگاهی‌هایی در اختیار ما می‌گذارد، قابوسنامه امیر عنصرالمعالی و سمک عیار فرامرز بن خداداد بن عبدالله الکاتب الارجانی می‌باشد. چنان‌که در آن کتاب‌ها و برخی کتب دیگر می‌خوانیم، عیاران به سختی به اصول خود که اصول جوانمردان بود پای‌بند بودند و هر کس آن اصول را زیر پا می‌گذاشت کیفر می‌دید.

اصل و ریشه جوانمردی از دیدگاه عیاران سه چیز بود: هر چه گویی بکنی و خلاف راستی نگویی و شکیب را کار بندی.

اصول عملی که در طول زندگی خود به کار می‌گرفتند، عبارت بود از رازداری، راستگویی، یاریِ درماندگان، عفت، فداکاری، استغنا و بی‌نیازی، دوستِ دوست بودن و دشمنِ دشمن بودن، بی‌باکی و دلیری، دعوا نکردن، بازجست نکردن از کار کسان، پیمان‌داری، سوگند نشکستن، غمازی نکردن، گشاده‌دستی.

روزگار صفاریان یعقوب لیث صفاری که خود قبل رسیدن به حکومت ایران عیار بود، درخشش فعالیت عیاران بوده است.

نجم دایه در مرصاد العباد، عیاری را یکی از مراحل سیر و سلوک شمرده است و حافظ و مولانا و عطار خصایل عیاران را ستوده‌اند.

بازیگران و عوامل سریال مهیار عیار

نگارش فیلمنامه توسط محمدرضا محمدی‌نیکو صورت گرفته و امرالله احمدجو به عنوان مشاور نویسنده همکاری کرده است. طراحی صحنه و لباس به ترتیب توسط مرتضی پورحیدری و ژاله زکی‌زاده انجام شده است. همچنین طراحی چهره‌پردازی برعهده آرمین اسماعیلی بوده است.

در این مجموعه بازیگران شناخته‌شده‌ای هنرنمایی کرده‌اند؛ کامران تفتی در نقش اصلی (مهیار) حضوری درخشان دارد، متین ستوده در نقش خاتون به عنوان یک زن قهرمان معرفی می‌شود و بهنام تشکر (کلانتر اصفهان) و رامین ناصرنصیر (مباشر خاتون) نیز دیگر نقش‌های اصلی مهیار عیار را ایفا می‌کنند. سایر بازیگران نظیر آتش تقی‌پور، صفا آقاجانی و جواد انصافی نیز نقش‌های مکمل جذابی بر عهده دارند.

به گفته رامین ناصر نصیر که در این سریال نقش مباشر خاتون را بازی کرده، سریال‌های تاریخی سختی‌های خاص خود را دارند اما جذابیت آن‌ها بیشتر در روایت داستان و بازآفرینی تاریخ است.

علاوه بر متین ستوده بازیگر نقش خاتون، بهنام تشکر در نقش کلانتر شهر اصفهان، سیامک انصاری در نقش داروغه و دیگر بازیگرانی که یاد شد، رویا میرعلمی، مهدی حاجیان، بهروز بخت‌آور، جواد کشانی و سهیل نوشادیان دیگر بازیگران این سریال هستند. همان‌طور که اشاره کردیم نقش اصلی سریال مهیار عیار برعهده کامران تفتی است.

سریال مهیار عیار چه روزهایی و از کدام شبکه پخش می‌شود؟

مجموعه تلویزیونی «مهیار عیار» در ۳۵ قسمت به تهیه‌کنندگی بهروز مفید و کارگردانی سیدجمال سیدحاتمی از شنبه، سوم آذرماه، ساعت ۸٫۵ هر شب از شبکه سه سیما پخش می‌شود.

کیفیت کلی مهیار عیار

سایت‌های نقد فیلم و روزنامه‌ها به صورتی گسترده به تمجید از مهیار عیار پرداخته‌اند اما خب خودتان هم بهتر می‌دانید که چنین اجماع گسترده‌ای بر کیفیت یک اثر هنری آن هم در این اوضاع نابسامان کمی جای سوال دارد!

رفتن به سوی تاریخ ایران شاید یک نویسنده را با انتخاب‌های گسترده‌ای مواجه کند. تاریخی که ۲۵۰۰ سال دست‌کم قدمت دارد و با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده. اینکه صداوسیما به سمت تاریخ ایرانی می‌رود البته اتفاق مبارکی‌ست اما از آن طرف کاش به بررسی بخش‌‌هایی از تاریخ بروند که ببینیم در این سرزمین چه بزرگمردانی زیسته‌اند و البته که فعلا سوژه‌های سازمان به سلیقه مدیرش انتخاب می‌شود!

مهیار عیار در مجموع کیفیت قابل قبولی ندارد و نتوانسته مخاطب از دست رفته تلویزیون را به تماشای قاب جادویی بازگرداند. می‌گویند که کامران تفتی در نقش مهیار عیار، ابهت همراه با ندامت کاراکتر را قابل قبول بازتاب داده. واقعا این‌گونه است؟ سینمای ایران کم بازیگر توانمند دارد که ما برای بازنمایی قهرمان یک واقعه تاریخی به سمت چنین بازیگرانی می‌رویم؟ متین ستوده چطور؟ او همان همیشگی‌ست و سیامک صفری کمی از بقیه بالاتر ایستاده. امان از عمل زیبایی بازیگران که با گریم هم شبه تاریخی نمی‌شوند! به هر حال پس از پخش چند قسمت از این سریال به ظاهر تاریخی چیز دندانگیری نصیبمان نشده. بیبینیم در آینده چه می‌شود!

یک نکته قابل‌تامل

سینما ۱۲۰ می‌نویسد: تصویری که ملاحظه می‌کنید مربوط است به حضور متین ستوده در سریال «مهیار عیار» و محیا دهقانی در سریال «مستوران». پخش اولی این هفته در شبکه سه شروع شد و داستانی از دوران صفویه دارد.  درباره کیفیت «مهیار عیار» چیزی برای گفتن نیست. فعلا اشاره مطلب به اصرار برای عبور از قوانین حجاب است که سازندگان این سریال هم سراغ کلاه‌گیس رفته‌اند؛ آن را بافته و بر شانه‌های بانو انداخته‌اند. از محدودیت‌ها خبر داریم. سال پیش در همین حوالی، سریال «مستوران» پخش می‌شد که قصه‌ای تاریخی-افسانه‌ای داشت. برای محیا دهقانی نیز از کلاه‌گیسِ بافته شده و گاه بافته نشده استفاده شد. البته وقتی از کاخ بیرون می‌آمد، آن‌ها را پنهان می‌کرد تا شائبه حضور یک زن بدون داشتن پوشش مو شکل نگیرد.

کاربران چه می‌گویند؟

مهتاب نوشت: پروژه می‌گیرند و از بازی کامران تفتی در این سریال تاریخی شبکه سه تعریف می‌کنند. به خدا که عالی هستید!

علیرضا به طنز نوشته: جومونگ ایرانی رو می‌بینید یا نه؟

سوگند: گریم تراز شبکه سه با سبیل پلاستیکی

و شیرین: یه سریال هم شبکه سه نشون میده به اسم مهیار عیار ..دیگه دوره لاتی جدید تموم شد و رفتن در فاز لاتی قدیم… پلیس‌های سریال، شما بگو گزمه‌ها که لباساشون همه شبیه توت فرنگی هست. شاهکار خلق می‌کنن!