فیلم مستند «شبین» به کارگردانی مهدی رخشانی در هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارد و از شبکه مستند سیما پخش شد. رخشانی ضمن معرفی این اثر گفت: فیلم مستند شبین، اثری پرتره است و نگاهی به زندگی استاد سلمان فارسی صالح زهی دارد. او از نسل اول و دوم هنرمندان تئاتر در سیستان و بلوچستان […]
فیلم مستند «شبین» به کارگردانی مهدی رخشانی در هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارد و از شبکه مستند سیما پخش شد.
رخشانی ضمن معرفی این اثر گفت: فیلم مستند شبین، اثری پرتره است و نگاهی به زندگی استاد سلمان فارسی صالح زهی دارد. او از نسل اول و دوم هنرمندان تئاتر در سیستان و بلوچستان است. او و گروه همکارش توانستند تئاتر‌های مختلفی را روی صحنه ببرند، اما مهمترین اثر هنری آنان که بسیار تأثیرگذار بود و موفق به دریافت جوایز مختلفی از جشنواره‌ها شد، تئاتر «آب باد خاک» بود. باید اشاره کنم که در سال ۱۳۶۶، او و گروهش توانستند جدی‌ترین جوایز جشنواره تئاتر فجر را از آن خود کنند؛ علاوه بر این، این نمایش تاثیر بسیار زیادی در فضای کشور داشت.
وی ادامه داد: تئاتر آب باد خاک، برگرفته از فضای بومی منطقه و در مورد خشکسالی است. این اثر هنری، حرف نو و تازه‌ای می‌زند و از نظر ویژگی‌های هنری از جمله موسیقی و نورپردازی بسیار پیشرو است؛ بنابراین می‌توان گفت آقای صالح زهی یکی از مهمترین هنرمندان سیستان و بلوچستان است. این فیلم مستند سراغ او رفته است، البته تمرکز ما بر گذشته او نیست بلکه سراغ شرایط حال حاضر او رفتیم و مروری بر فعالیت‌های وی داریم.
او درباره نامگذاری این اثر توضیح داد و گفت: عبارت شبین در زبان بلوچی به حالتی بین رویا و واقعیت گفته می‌شود و «شبینک» هم به معنای کسی است که بین خواب و بیداری است؛ من معتقدم که آقای صالح زهی با رویای آب باد خاک زندگی می‌کند. در فیلم هم چنین چیزی را می‌بینیم؛ انگار که ایشان به دنبال ردپایی از آن نمایش می‌گردد. البته این گمشده متعلق به خود اوست و آن چیزی است که هر هنرمندی در خود می‌بیند. او در جستجوی خودش است و فیلم هم با ۳ محور «نمایش»، «دنیای واقعی سوژه» و «شرایط زندگی روزمره» آقای صالح زهی روایت می‌شود. در نهایت، پیوند این سه عنصر، خط اصلی روایی فیلم را شکل میدهد.
وی خاطرنشان کرد: جالب است بدانید که پدر آقای صالح زهی هم یکی از بزرگترین پژوهشگران سیستان و بلوچستان است و در ابتدای فیلم تاثیر پدر بر پسر را به تصویر می‌کشیم. او به دلیل علاقه زیاد به سلمان فارسی اسم پسرش را به همین عنوان انتخاب می‌کند. البته دقت داشته باشید که ما با هنرمند بزرگی روبه‌رو هستیم و تلاش می‌کنیم زندگی او را به مخاطبان یادآوری کنیم. این که چرا از تئاتر کناره‌گیری کرده، کمتر سراغی از او می‌گیرند و …، در بخش‌هایی از فیلم مستند به تصویر کشیده شده است. همچنین مروری بر تاریخ تئاتر سیستان و بلوچستان داریم.
رخشانی ضمن انتقاد از نمایش برخی تصاویر غیرواقع از سیستان و بلوچستان گفت: یکی از تصاویری که معمولا از سیستان و بلوچستان به نمایش درآمده است، به گونه‌ای بوده که آن را فضایی بدوی و دور از تمدن نشان داده است؛ چنین بازنمایی بسیار اذیت‌کننده است؛ معتقدم نمایش مفاخر این منطقه از جمله استاد صالح زهی که در هنر مدرن تئاتر بسیار پیشرو بوده، اثرات بسیار زیادی برای پاک کردن آن بازنمایی غلط دارد. تئاتر آب باد خاک به گونه‌ای است که با استفاده از المان‌های هنر جدید، مولفه‌های بومی سیستان و بلوچستان را نشان می‌داد. من فکر می‌کنم ساخت چنین مستند‌هایی می‌تواند نوعی بازنگری از آن تصاویر باشد.
وی با تاکید بر اینکه فیلمش یک پرتره‌ی مشاهده‌گر است، گفت: من قبلا ۳ فیلم مستند پرتره کار کرده‌ام و این ژانر از سینمای مستند، مورد علاقه‌ی من است. معتقدم از مسیر زندگی افراد مختلف می‌توان دنیا‌های جدیدی را کشف کرد و تماشای جهان براساس نوع نگاه‌های مختلف افراد دیگر، جذاب است. در فیلم‌های مستند قبلی خود و به ویژه در مسیر پژوهش، چیز‌هایی پیدا کردیم و همان‌ها را به تصویر کشیدیم، اما ماجرای تولید فیلم شبین کمی متفاوت بود؛ استاد صالح زهی گوشه‌گیر شده است و شاید به همین دلیل چیز تازه‌ای نداشت. او در فضای تنهایی خودخواسته‌ای به سر می‌برد و همین موضوع کار ما را برای پژوهش سخت می‌کرد. احساس کردم در چنین فضایی با دوربین مشاهده‌گر نمی‌توان به اتفاق خاصی رسید و فقط روزمرگی‌های یک نفر را نشان می‌دهیم. به همین دلیل مسیر فیلم را به سمت اندیشه‌های استاد بردم. چنین تجربه‌ای برای من جدید بود.
این فیلمساز مستند اضافه کرد: بنابراین ۳ روایت می‌بینیم؛ روایت اول، گفتگو‌هایی است که آقای صالح زهی از گذشته خود مطرح می‌کند؛ این صحبت‌ها به بیان دلیل گوشه‌گیری او نیز منجر می‌شود. روایت دوم، واگویه‌های ایشان در تنهایی است که در پرسه‌های روزمره او با صدای خود او در پس زمینه فیلم شنیده می‌شود. روایت سوم هم ارتباطات و جستجو‌های او برای رسیدن به ردپا‌هایی از نمایش آب باد خاک است.
