دبیر شورای امنیت ارمنستان و «سوال یک میلیارد دلاری» | نخست نیوز

به گزارش نخست نیوز، به دعوت مرکز تحقیقاتی «اوربلی» وابسته به نخست‌وزیری ارمنستان گروهی از اساتید دانشگاه و کارشناسان حوزه قفقاز و آسیای میانه و نمایندگان برخی از رسانه‌های ایرانی هفته گذشته برای آشنایی بیشتر با فضای سیاسی، اجتماعی، امنیتی و اقتصادی به این کشور سفر کردند.

در جریان این سفر، دیدار با مقامات سیاسی و اقتصادی، بازدید از شهر مرزی سیونیک و خبرگزاری آرمن پرس و شرکت در میزگرد ایران و ارمنستان؛ همکاری‌ها و افق‌های آن از جمله برنامه‌هایی بود که برگزار شد.

هدف از برگزاری این تور دانشگاهی‌- رسانه‌ای از سوی مسئولان ارمنستانی، آشنایی گروه‌های مختلف دانشگاهی و رسانه‌ای با فضای سیاسی، اجتماعی این کشور و بررسی تحولات مختلف از نزدیک و در دیدار با مقامات این کشور اعلام شد.

مقامات ارمنستان در جریان این برنامه تلاش کردند تا روایتی مستقیم را در اختیار میهمانان خود از ایران قرار دهند تا فضای دانشگاهی و رسانه‌ای ایران بیشتر به تحولات این کشور نگاهی از درون داشته باشند.

دیدار با «مهر گریگوریان»، معاون نخست‌وزیر ارمنستان که رئیس کمیسیون اقتصادی مشترک ایران و ارمنستان نیز است، دیدار با «آرمن گریگوریان» دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان و خانم «کریستین قالاچیان» معاون وزیر زیرساخت، بازدید از شهر سیونیک و معدن مولیبدن و مس در شهر کاجاران که بزرگترین معدن عملیاتی ارمنستان محسوب می‌شود و نیز بازدید از جاده در حال ساخت آگارات به کاجاران در جنوب ارمنستان که توسط پیمانکار ایرانی در حال انجام است و به عبارتی بزرگترین پروژه در دست احداث در ارمنستان محسوب می‌شود و شرکت در میزگرد «ایران و ارمنستان؛ همکاری‌ و افق‌های آن» در شهر قاپان مرکز استان سیونیک از جمله برنامه‌هایی بود که در سفر پنج‌ روزه هیات ایرانی به ارمنستان برگزار شد.

انتخاب ایران در قبال ارمنستان کدام سیاست است؟

جمهوری اسلامی ایران جزو اولین کشورهایی بود که متعاقب فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، استقلال ارمنستان را در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ به رسمیت شناخت. بیانیه برقراری روابط دیپلماتیک میان ۲ کشور در ۹ فوریه ۱۹۹۲ در تهران به امضا رسید. بر مبنای این سند، سفارت جمهوری اسلامی ایران در ایروان در آوریل ۱۹۹۲ افتتاح و به طور متقابل در دسامبر همان سال سفارت جمهوری ارمنستان در تهران گشایش یافت.

سابقه ارتباطات تاریخی و تمدنی ۲ ملت و حضور دیرپای ارامنه در ایران همواره پشتوانه مناسبی برای تقویت روابط ۲ کشور در ابعاد مختلف به ویژه در حوزه سیاسی بوده است. از همین رو ایران و ارمنستان با وجود تفاوت‌های مذهبی، به لحاظ همین مولفه‌های مشترک تاریخی و فرهنگی، همواره تعامل نزدیکی با یکدیگر داشته‌اند. جدای از این عامل، برخورداری از مرزی ۴۴ کیلومتری و وجوه و دیدگاه‌های مشترک، در کنار موقعیت ارمنستان در دسترسی به بازار اتحادیه اوراسیا، جایگاه این کشور را در توسعه مناسبات خارجی ایران افزایش داده است.

سیاست متوازن ایران همواره حفظ بی‌طرفی و در عین حال تاکید بر ضرورت حفظ صلح و ثبات در منطقه و لزوم توسل به راهکارهای مسالمت‌آمیز و مذاکره برای حل و فصل مناقشات از جمله مناقشه بر سر قره‌باغ بوده است. تلاش‌های ایران به منظور کمک به برقراری آتش‌بس و روند صلح در جریان جنگ ۴۴ روزه اخیر و رایزنی‌های فشرده با طرفین مناقشه و دیگر شرکای منطقه‌ای در راستای همین سیاست انجام گرفته است.

در عین حال سیاست وابستگی ارمنستان به روسیه در سال‌های بعد از استقلال موجب شد تا سایه این کشور بر تمامی مناسبات ایروان سنگین باشد. اما آنچه در نگاه ایران به ارمنستان با نگاه روسیه به این کشور متفاوت است، این است که نگاه ایران در رویکرد کلان به «ارمنستان» است نه «دولت» این کشور. از این منظر، تفاوت نگرش ایران و روسیه در رابطه با تغییرات سیاسی در ارمنستان بعد از ۲۰۲۰ قابل فهم است. بنابراین، ایران در ارمنستان به دنبال یک شریک مطمئن و راهبردی است که با تغییر دولت‌ها، تغییر در سیاست‌های کلان ایجاد نشود؛ ایران خواستار ارمنستانی مستقل در تمامی وجوه شرقی و غربی‌ است.

ارمنستان یکی از مهم‌ترین کشورها و دروازه ورود ایران به قفقاز است و با توجه به این ویژگی ایران تلاش دارد تا رفتار و سیاستش در قبال این کشور متناسب با همین رویکرد باشد.

ایران در گذشته نسبت به ارمنستان و جمهوری آذربایجان سیاست «موازنه مثبت» به کار می‌گرفت، اما این سیاست بعضا باعث این شد که در مقابل برخی از سیاست‌های ارمنستان عملا قفل شود.

بسیاری از کارشناسان حوزه آسیای میانه و قفقاز بر این اعتقاد هستند که سیاست و نگاه ایران به ارمنستان باید مبتنی بر «تامین منافع» باشد نه لزوما برقراری موازنه مثبت میان این کشور با جمهوری آذربایجان. ایران باید نگاهی مستقل به ارمنستان جدای از تعاملات این کشور به جمهوری آذربایجان و روسیه داشته باشد و رفتار و سیاست اعمالی‌ ما هم بر همین اساس شکل‌ گیرد.

در سفر شخصی که در سال ۱۳۹۵ به ایروان داشتم، ایروان را نسبت به پایتخت‌های آسیایی و اروپایی بسیار عقب‌مانده‌تر و کمتر توسعه یافته و مدرن دیدم، اما اکنون در ۱۴۰۳ و بعد از هشت سال به محض خروج از فرودگاه تغییرات گسترده به لحاظ مهندسی شهری را شاهد بودم و با حرکت به سمت مرکز شهر، بهبود و ارتقاء سطح زندگی را کاملا می‌توان احساس کرد.

با دیدن ایروان و در بازدید هوایی و زمینی از شهر سیونیک می‌توان به وضوح دید که تغییر سیاست‌ها در سطح کلان چه تاثیری بر جامعه ارمنستان به وجود آورده است؛ از تغییرات در ساخت‌ و ساز و تعاملات تجاری و امنیتی گرفته تا تغییرات در سطح زندگی و افزایش رفاه و سطح درآمد مردم.

به گفته مسئولان ارمنستانی، تولید ناخالص داخلی برای هر فرد ارمنستانی از ۴۲۰۰ دلار به ۸۶۰۰ دلار رسیده است و این نشان‌دهنده بهبود وضعیت رفاهی، اجتماعی و اقتصادی مردم این کشور است.

گرایش ارمنستان بعد از ۲۰۲۰ به سمت غرب و تعامل این کشور با برخی از کشورهای اروپایی، نگرانی‌های زیادی را برای کشورهای همسایه این کشور ایجاد کرد. اما این نگرانی چقدر واقعی است؟ و چقدر از آن، منشأ روسی و آذربایجانی یا ایرانی دارد؟ اما چرا ارمنستان بعد از ۳۰ سال تغییر مسیر داده است و در سیاست «تکیه بر روسیه» تغییر داد و «تنوع» در سیاست خارجی را در دستور کار قرار داد؟

منبع ایسنا