هر ساله در بازه زمانی انتخاب رشته تا اعلام نتایج نهایی آزمون سراسری، اخبار و حواشی متعددی درباره اثرگذاری عجیب سهمیه‌ها در کاهش رتبه و افزایش احتمال قبولی از گوشه و کنار فضای مجازی منتشر می‌شود.
بعد از اعلام نتایج کنکور سراسری از سوی سازمان ملی سنجش، در فضای مجازی مطالبی پیرامون سهمیه‌های اختصاص داده شده برای پذیرش داوطلبین منتشر شد. هرساله در ایام انتخاب رشته اخبار ضد و نقیضی درباره سهمیه‌های اعمالی در کنکور سراسری و نسبتش با عدالت آموزشی و ظرفیت ورودی دانشگاه‌های سراسر کشور مطرح می‌شود که بیشتر حساسیت آن بر سهمیه رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا دارد. اما واقعیت سهمیه‌های کنکور سراسری چیست؟
در دفترچه انتخاب رشته آزمون سراسری ۱۴۰۳، هفت نوع سهمیه ذکر شده که عبارتند از: سهمیه مناطق (طبق مصوبه ستاد نقشه جامع علمی کشور شورای عالی انقلاب فرهنگی)، سهمیه رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا، سهمیه مناطق محروم، سهمیه داوطلبان آزمون سراسری در مناطق درگیر بلایای طبیعی (سیل، زلزله و…)، سهمیه داوطلبان شهرستان‌های جنوب استان کرمان (جیرفت، عنبرآباد، کهنوج، رودبار جنوب، قلعه گنج و منوجان) و شهرستان بشاگرد در استان هرمزگان، سهمیه داوطلبان شهرستان ابوموسی در استان هرمزگان و سهمیه بهیاران.
با توجه به اینکه در دفترچه انتخاب رشته آزمون سراسری هفت نوع سهمیه ذکر شده و در کنار این سهمیه ها، سهمیه نقل و انتقال فرزندان هیئت علمی هم وجود دارد؛ اما تمرکز برخی رسانه‌ها و اخباری که درباره سهمیه‌های کنکور منتشر می‌شود بیشتر روی سهمیه رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا متمرکز است.
ماهی گیری سیاسی از آب گل آلود پذیرش دانشجو
اخیرا مصاحبه‌ای از محمدرضا ظفرقندی (وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت چهاردهم) که چند سال پیش ضبط و منتشر شده بود، در فضای مجازی در حال بازنشر است. در این کلیپ آقای ظفرقندی می‌گوید: «تا چندسال پیش که من آمار دقیق داشتم، ظرفیت ورودی دانشکده پزشکی دانشگاه تهران ۳۰۰ نفر بوده است. رتبه دو رقمیِ (کنکور) در دانشکده پزشکی تهران قبول نمیشود. میدانید معنای این کار چیست؟ یعنی ما بیش از دو سوم ظرفیت را به سهمیه ای‌ها واگذار می‌کنیم.»
این صحبت‌ها در کنار دیگر اخبار و مطالب تولیدی برخی رسانه‌ها با مضمون دغدغه عدالت آموزشی و اینکه حق جوانان و افرادی که می‌خواهند وارد دانشگاه بشوند، در رشته پزشکی تحصیل کنند و… دارد خورده می‌شود و رقابت سالمی بین همگان وجود ندارد، در حال دست به دست شدن است.
مصطفی تاجزاده در صفحه شخصی خود با انتشار یک کلیپ نوشت: «بعد از ۳۵ سال از پایان جنگ سهمیه‌های قلابی چه بلایی بر سر کشور آورده است. چرا سطح علمی و سواد و آی‌کیوی بسیاری از پزشکان پایین آمده است؟
زیست شناسی ۲درصد، فیزیک منفی ۲، شیمی ۱ درصد، ریاضی و زمین صفر، رتبه در منطقه ۹۴۰۰۰ با احتساب سهمیه جانبازان ۲۵ درصد، می‌شود رتبه ۳۹۰۰ و قبولی دندانپزشکی تبریز!» ادعایی که با واقعیت فاصله دارد.
سهمیه‌ای برای عدالت
در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد برای افرادی که با سهمیه رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا وارد دانشگاه می‌شوند یک ظرفیت ۲۵ درصد، مازاد بر ظرفیت عمومی پذیرش آن دانشگاه لحاظ می‌شود. در واقع افرادی که با سهمیه رزمندگان، ایثارگران و خانواده شهدا وارد دانشگاه می‌شوند اینطور نیست که از ظرفیت عمومی پذیرش و یا از حق عموم دانشجویان بهره برده و از ظرفیت عمومی استفاده کرده باشند. بلکه این ظرفیت مازاد، یکی از برنامه‌های فرهنگی، خدماتی و رفاهی برای جانبازان، رزمندگان، ایثارگران، خانواده شهدا، خانواده جانبازان، خانواده رزمندگان و ایثارگران است که در تمامی کشور‌های دنیا از جمله آمریکا و اروپا این تسهیلات و برنامه‌های فرهنگی، خدماتی و رفاهی برای سربازانی که در جنگ حضور داشته اند، وجود دارد.
جالب است بدانید که حتی در ایالات متحده آمریکا هر فردی (از هر ملیتی) که در نیرو‌های مسلح آمریکا باشد و معلول شود، هم او و هم خانواده اش تحت حمایت سازمان کهنه سربازان و معلول آمریکایی (DAV) قرار میگیرد. این حمایت شامل خدمات معیشتی و اشتغال، خدمات درمانی و پزشکی، خدمات آموزشی و دیگر خدمات است. حال باید به این نکته اشاره کرد که، همواره آمریکا در حال تهاجم به دیگر کشورهاست و با این اوصاف طرح‌های حمایتی متعددی برای سربازانی که حتی هویت آمریکایی ندارند، فراهم کرده اند. در ایران نیز این طرح‌های حمایتی و تسهیلات به افرادی که برای دفاع از خاک کشورشان و اعتقادات شان به جبهه نبرد حق علیه باطل رفته بودند، تخصیص داده می‌شود.
*کتاب «گذری بر سرنوشت سربازان جنگ در ملل مختلف» به طور تفصیلی به این موضوع پرداخته است.
دریافت کتاب «گذری بر سرنوشت سربازان جنگ در ملل مختلف»
آمار حقیقت را روشن می‌کند
بر اساس آمار رسمی معاونت آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از بین کل دانشجویان رشته‌های مختلف مقاطع تحصیلی متعدد و مصاحبه رضا البرزی، مدیرکل امور شاهد و ایثارگر وزارت بهداشت، در دی ماه سال گذشته با رسانه ها؛ آمده است که در میان ۲۲۰ هزار دانشجو از ۶۷ دانشگاه علوم پزشکی سراسر کشور، تنها ۱۸ هزار دانشجوی شاهد و ایثار گر حضور دارد. یعنی درصد دانشجویان شاهد و ایثارگر حاضر در بین کل دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور بین ۸ تا ۹ درصد است.
همچنین بعد از مصوبه مجلس شورای اسلامی درباره تخصیص سهمیه ۵ درصد مازاد ظرفیت، که به ایثارگران و جانبازان زیر ۲۵ درصد و خانواده هایشان تعلق میگیرد، با احتساب سهمیه ۵ درصدی نیز در مجموع ۳۹ هزار دانشجوی شاهد و ایثارگر در کل دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور حضور دارند، از طرفی تنها ۱۷/۵ درصد از ۳۰ درصد سهمیه مازاد بر ظرفیت عمومی هر دانشگاه که متعلق بر رزمندگان، ایثارگران و خانواده هایشان و خانواده شهدا است؛ استفاده شده است. البته بنا بر آمار و داده‌های موجود ظرفیت سهمیه ایثارگران بطور کامل استفاده نمیشود.
به بیان دیگر طبق قانون به طور میانگین ۱۲/۵ درصد از سهمیه مازاد بر ظرفیت عمومی دانشگاه‌ها که متلعق به خانواده شاهد و ایثارگر است، بدون استفاده و خالی مانده است.
نکته حائز اهمیت این است که تنها افرادی حق استفاده از سهمیه شهدا و ایثارگران را دارند که حداقل ۸۰ درصد از امتیاز آخرین فرد پذیرفته شده در سهمیه آزاد و ظرفیت عمومی را کسب کنند.
درنتیجه خالی ماندن ظرفیت، فضای خالی نیز توسط همان داوطلبان سهمیه آزاد استفاده خواهد شد. این یعنی سهمیه مازاد در نظر گرفته شده حتی باعث افزایش احتمال قبولی داوطلبان آزاد نیز می‌شود.
در دانشگاه علوم پزشکی تهران هم این نسبت میان دانشجویان داوطلب آزاد و سهمیه‌ای تقریبا برقرار است. بر اساس سامانه آموزش دانشگاه علوم پزشکی تهران در میان ۱۱۵۴۳ دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تنها ۱۹۹۰ دانشجوی شاهد و ایثارگر حضور دارد. یعنی ۱۷ درصد از کل دانشجویان دانشگاه تهران را دانشجویان شاهد و ایثارگر شامل می‌شوند.
یکی دیگر از مسائلی که درباره دانشجویان سهمیه‌ای شاهد و ایثارگر، برخی از رسانه‌ها مطرح می‌کنند وضعیت تحصیلی آنان است. رضا البرز، مدیرکل امور شاهد و ایثارگر وزارت بهداشت در دی ماه سال گذشته دراین باره به رسانه‌ها گفت: طبق آخرین گزارش وضعیت تحصیلی دانشجویان شاهد و ایثارگر که از سایت رسمی معاونت آموزشی وزارت بهداشت احصا شده است، حدود ۲۵ درصد از دانشجویان شاهد و ایثارگر علوم پزشکی دارای معدل‌های بالای ۱۷ هستند و حدود ۸۰ درصد از این دانشجویان دارای وضعیت درسی مطلوب و قابل قبول هستند. بر اساس گزارش وضعیت تحصیلی، حدود کمتر از ۴ درصد از دانشجویان دارای مشکلات آموزشی هستند که این آمار با میزان مشکلات آموزشی دانشجویان غیر شاهد و ایثارگر برابری می‌کند.
عدم شفافیت در سازوکار پذیرش دانشجو و تبیین نحوه اعمال سهمیه‌ها بطور صریح باعث شده است تا شبهات فراوانی در این خصوص شکل بگیرد. شبهاتی که برخی مدعیان عدالت و آرامش با طرح ادعا‌های مغرضانه نسبت به سهمیه‌های کنکور و مخصوصا سهمیه ایثارگران، به آن دامن زده و در اذهان عمومی جامعه و داوطلبان آزمون سراسری التهاب ایجاد می‌کنند. بهتر آن است که مسئولین و قانونگذاران در این مواقع پا پیش گذاشته و مستقیما با مطالبات مردم روبرو شوند پیش از آنکه تاریکی وهم بر افکار احاطه پیدا کند.
منبع: دانشجو
