مرکز ملی فضای مجازی به عنوان نقطه کانونی مواجهه هوشمندانه و مقتدرانه در فضای مجازی برای استفاده از فرصت‌ها و مقابله با آسیب‌های این فضا در ایام انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری، اقدام به ایجاد ستاد انتخابات کرد که ریاست این ستاد برعهده حجت الاسلام محمدمهدی تجریشی بود.
این ستاد با حضور تمامی معاونت‌ها و ستاد‌های مرکز ملی، همزمان با ایام انتخابات، طی جلسات متعدد به طراحی برنامه‌ها و اقدامات و پیگیری آن پرداخت.
پیشنهاد مرکز ملی فضای مجازی برای بهره مندی کاندیدا‌ها از مزایای فضای مجازی
در روز‌های نخست شکل گیری ستاد‌های انتخاباتی، مرکز ملی فضای مجازی با هدف استفاده کاندیدا‌ها از ظرفیت‌های فضای مجازی در رقابت‌های انتخاباتی، نشستی را با نمایندگان نامزدها برگزار کرد.
در این نشست، ضمن تشریح بسته خدمات مرکز ملی به ستاد‌های انتخاباتی در حوزه‌های رصد و پایش فضای مجازی، استفاده از زیرساخت‌ها و سکو‌های داخلی در جهت ارتباط با مردم و… دغدغه ستاد‌ها در این حوزه نیز شنیده شده که مهم‌ترین مسئله آنها نحوه برخورد با اخبار جعلی و فیک نیوز‌ها بود. همچنین سامانه esetad.ir در راستای ارتباط دوسویه میان ستاد‌های نامزدها و هواداران معرفی شد که خدمات متنوعی را فراهم کرده بود.
«آمار و تحلیل»، «ارتباط با خردرسانه‌های بومی»، «ارتباط مردمی»، «هواداران»، «پیوند‌های مرتبط»، «سرویس‌های همکار»، چت بات‌های «از هوش مصنوعی بپرسید»، «مشاور ستاد» و «مشاور برخط انتخاب اصلح» و «کمک‌های مردمی» از جمله بخش‌های سامانه خدمات متمرکز «ای-ستاد» بود. ستاد انتخابات مرکز ملی همچنین به منظور ساماندهی تبلیغات نامزدها در فضای مجازی و مقابله با تخلفات انتخاباتی، نسخه به روزرسانی شده مقررات فعالیت نامزدها در فضای مجازی را تهیه و جهت ابلاغ به وزارت کشور ارسال کرد.
مقابله با اخبار جعلی
در حوزه انتخابات افکار عمومی با چگالی بالای خبری مواجه است و همین موجب لبریز شدن ظرفیت شناختی افراد می‌شود. در میان حجم وسیع اخبار، شاهد انتشار شایعات و اخبار جعلی هستیم که جزو دغدغه‌های اصلی ستاد‌های انتخاباتی است.
مرکز ملی با درک اهمیت این موضوع، در دو مرحله به مقابله با فیک نیوز‌ها پرداخت: مرحله اول مقابله پسینی با فیک نیوز و سپس مقابله پیشینی با فیک نیوز آتی. این دو هدف در سه مسیر «خدمات به نامزدها»، «آموزش‌های زودبازده» و «تنظیم گری» دنبال شد.
همچنین سخنگوی مرکز ملی فضای مجازی در آن ایام اعلام کرد که حجم زیادی از کاربران توهین‌کننده به کاندیدا‌ها در شبکه‌های اجتماعی به خصوص توئیتر ربات هستند و کاندیدا‌ها و هوادارانشان باید هوشیار باشند چرا که ربات‌های توئیتر قصد دارند که کاندیدا‌ها و هوادارانشان را به واکنش تند علیه یکدیگر وادار کنند.
تحویل روزانه گزارش‌های رصد شبکه‌های اجتماعی به ستاد‌های انتخاباتی کاندیدا‌ها
یکی از خدمات اصلی مرکز ملی فضای مجازی به نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری که مورد توجه روسای ستاد‌های فضای مجازی آنها هم قرار گرفت، گزارش‌های رصد روزانه شبکه‌های اجتماعی بود. مرکز ملی در حوزه رصد و داده‌کاوی، امکانات و قابلیت‌های متنوعی را به منظور توانمندسازی کاندیدا‌ها در جهت معرفی برنامه‌های خود، در اختیار آنها قرار داد. به طور مثال محتوای تولید شده مرتبط با هر نامزد در سکو‌های مختلف بررسی شده و همچنین تعداد محتوا، ابر کلمات و میزان انتشار محتوا به تفکیک هر استان ارزیابی و محتوای آنها به نمایندگان ستاد‌ها ارایه شد.
اختصاص دستیار هوش مصنوعی به ستاد‌های انتخاباتی کاندیدا‌ها
علاوه بر پیام‌های هشدار و ارزیابی‌های محتوایی فضای مجازی، مرکز ملی فضای مجازی برای توانمندسازی کاندیدا‌ها و ستادهایشان، دستیار هوش مصنوعی در اختیار هر ۶ کاندیدای ریاست جمهوری قرار داد. چت‌بات «از هوش مصنوعی بپرسید» امکان ارتباط عمیق مخاطبان با کاندیدا‌ها را فراهم کرده و در این چت‌بات، مردم می‌توانستند پاسخ سوالات خود را ناظر به هر نامزد، به صورت اختصاصی و دقیق دریافت کنند.
همچنین «مشاور ستاد» دیگر چت‌بات سامانه Esetad بود که خدمات ویژه‌ای را به ستاد‌های نامزدها ارائه کرد.
نسبت گرفتن سکو‌ها با جریان انتخابات ریاست جمهوری
یکی دیگر از اقدامات مهم مرکز ملی در ایام انتخابات، هماهنگی با سکو‌های داخلی برای ارائه خدمات و تسهیل فرآیند‌های فعالیت در بستر داخلی برای کاندیدا‌ها بود. طبق تعاملی که با مدیران پیامرسان‌های داخلی برقرار شد، خدمات ارائه شده به نامزدها به صورت یکسان انجام شد و هر یک از صفحات و کانال‌های رسمی به طور مساوی در صفحه گفتگوی سکو‌ها سنجاق (پین) شد.
سکو‌های داخلی که با آنها برای ارائه خدمات و تعامل، هماهنگی صورت گرفت عبارت بودند از ورزش سه، آنتن، نماشا، تماشا، آپارات، سینما تیکت، فیلیمو، دیوار، کافه بازار، مدیانا، دیوار، بادصبا، نشان، بلد، اسنپ، تپسی، فیدیبو، طاقچه، نوار، حبل المتین، باب النعیم و…. برای بهره گیری مناسب در مدت زمان کم ایام انتخابات، از هر سکو یک نماینده ویژه انتخابات تعیین شد تا بهره گیری از ظرفیت سکو‌ها برای ستاد‌ها با سرعت و دقت بیشتری انجام شود.
نظر به اینکه ستاد‌های انتخاباتی در بهره برداری از ظرفیت سکو‌های داخلی توانمندی کمتری داشتند، طی برگزاری جلسات متعدد ایده پردازی با حضور ۱۵ نفر از کارشناسان فضای مجازی، ظرفیت سکو‌های داخلی احصاء و نحوه بهره برداری از این سکو‌ها استخراج و در اختیار ستاد‌های نامزدها قرار گرفت.
گزارش ویژه صفحات برخی سکو‌ها مانند روبیکا و روبینو از میزان استقبال، روند رشد، جستجو‌ها و میزان تبلیغات نامزدها نیز به صورت اختصاصی از طریق رابطان مرکز ملی فضای مجازی در اختیار ستاد‌ها قرار می‌گرفت. برای مثال کانال دکتر مسعود پزشکیان در سکوی روبیکا با بیش از ۱ میلیون مخاطب جزو صفحات پرطرفدار این پیام رسان بود و کانال دکتر سعید جلیلی در ایتا هم با ۲۷۷ هزار دنبال کننده بیشترین مخاطب را داشت.
هشدار افزایش محتوای تخریبی و اخبار جعلی علیه برخی کاندیدا‌ها
با نزدیک شدن به روز‌های پایانی مناظرات و تبلیغات انتخاباتی، مرکز ملی فضای مجازی شاهد افزایش محتوای تخریبی و اخبار انتخاباتی در فضای مجازی بود که برهمین اساس سخنگوی این مرکز در صفحه شخصی خود به مردم هشدار داد که آمار تخریب‌ها و اخبار جعلی علیه کاندیدا‌ها در فضای مجازی به شدت بالا رفته است و خواستار هوشیاری مردم نسبت به این بداخلاقی‌های انتخاباتی شد.
تاکید بر حفظ آرامش روانی جامعه و جلوگیری از انتشار اخبار جعلی همزمان با آغاز رسمی رای گیری انتخابات، مرکز ملی فضای مجازی با تولید محتوای جعلی و هدفمند در فضای مجازی روبرو شده و سریعا اعلام کرد انتشار هر گونه خبر و گمانه زنی غیر رسمی از نتایج انتخابات و یا پیشتازی کاندیدا‌ها «جعلی» بوده و فاقد اعتبار است و در ادامه از مردم خواست تا آرامش روانی جامعه را حفظ کرده و منتظر اعلام نتایج از طریق مرجع رسمی آن که وزارت کشور است باشند.
اهداف و رویکرد‌های استانی در ستاد انتخابات مرکز ملی فضای مجازی
به دلیل اهمیت فوق العاده ایجاد نقطه کانونی متمرکز و قرارگاه استانی برای سیاستگذاری، تصمیم گیری و هماهنگی در حوزه فضای مجازی و هماهنگی و پیگیری انجام فعالیت‌های مرتبط در انتخابات، کمیته امور استان‌های ستاد انتخابات مرکز ملی در اداره کل امور استانها ایجاد و تشکیل کمیته‌های ویژه فضای مجازی انتخابات ذیل شورا‌های فضای مجازی استانی ابلاغ شد.
«تشکیل شورای دبیران استانی»، «شناسایی خردرسانه‌های بومی» و «شناسایی مسائل اولویت دار استانها» از جمله اقداماتی بودکه توسط اداره کل امور استانها (کمیته امور استان‌های ستاد انتخابات) صورت پذیرفت. در گام بعدی، با هدف بهره برداری از ظرفیت استانها در حوزه انتخابات و همچنین ضرورت تشکیل کمیته‌های ویژه فضای مجازی انتخابات استانی، با ابلاغ سیاست‌های ستاد انتخابات مرکز ملی، برنامه ریزی و طراحی بومی و محلی برای اجرای این سیاست منطبق بر شرایط خاص هر استان انجام و عملیاتی شد.
دور اول انتخابات؛ کشف و خنثی سازی طراحی سایبری دشمن
پس از برگزاری دور اول انتخابات، مرکز ملی فضای مجازی به عنوان فرمانده امنیت فضای مجازی کشور، اعلام کرد که دور اول انتخابات با هوشیاری متخصصان کشورمان، در امنیت کامل برگزار شد و طراحی‌های دشمن برای ایجاد اختلال در روند برگزاری انتخابات و فرآیند‌های امنیت سایبری آن، کشف و دفع شد.
دور دوم انتخابات در امنیت کامل سایبری برگزار شد
در پایان انتخابات چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری نیز رئیس مرکز ملی فضای مجازی با تاکید بر اینکه انتخابات در امنیت کامل سایبری برگزار شد، گفت که با تلاش دو هفته‌ای مرکز ملی فضای مجازی و تجربیات برگزاری انتخابات اخیر خوشبختانه دور دوم انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری با امنیت کامل برگزار شد.
