اطلاعات نوشت: چند سالی است پسروی سطح آب دریاچه خزر سئوالات بسیاری را در اذهان مردم و حتی مسئولان ایجاد کرده اس تو همانطور که طی دهه‌های ۶۰و ۷۰خورشیدی بالاآمدن آب دریا سبب خسارت‌ها و نگرانی‌های شده بود، این بار عقب رفتن آب دریا نگرانی‌ها جدیدی را بوجود آورده است.
ایجاد چالش در زیرساخت‌ها، اختلال در روند فعالیت بنادر و دریانوردی، صید و صیادی و به گل نشستن زیرساخت‌ها و تاسیسات آبی مستقر در ساحل، خشک شدن ذخایر آبی وابسته به دریای خزر مانند تالاب ها و خلیج ها افزایش عرصه ساحل، دخل و تصرف انسانی به حریم دریا، برهم خوردن تعادل زیستی در این پهنه و آثار منفی بر آبخوان‌های ساحلی،فقط برخی از تبعات عقب‌نشینی دریا است.
عضو هیات‌علمی پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی و علوم جوی معتقد است کاهش ۴۵سانتی تراز آب دریای خزر طی ۲ سال، خطرهایی برای زیست‌بوم پهنه دریایی شمال کشور در پی دارد که همکاری ۵ کشور ساحلی این دریا برای رفع آن ضروری است.دکتر حمید علیزاده لاهیجانی اظهار داشت: یکی از مهمترین دلایل تغییر تراز آب دریای خزر به دلیل نبود تعادل بین آب ورودی و خروجی است.
آب ورودی به دریا بیشتر از رودخانه‌ها، بارش روی دریا و آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود ، همچنین حدود ۱۳۰رودخانه به دریای خزر می‌ریزد که از میان آن ها ولگا، اورال، ترک، سولاک، سفیدرود، کورا و سمور در زمره رودخانه‌های بزرگ محسوب می‌شوند و رود ولگا به‌تنهایی حدود ۸۵درصد آبدهی رودخانه را تامین می‌کند.وی افزود: خروج آب از دریای خزر از طریق تبخیر از سطح دریا و خلیج های حاشیه آن انجام می‌شود. هنگامی که تبخیر بیشتر از آب ورودی به دریا باشد، تراز آب دریای خزر پایین می‌آید و هنگامی که آب ورودی به ویژه رود ولگا به خزر بیشتر شود، تراز آب بالا می‌آید.
استاد پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی ادامه داد: روی همه رودخانه‌های بزرگ ورودی به دریای خزر سد ساخته شده است. حجم مفید همه سدها اکنون برابر با ۱۰۰کیلومتر مکعب است؛ از این مقدار ۸۰کیلومتر مکعب مربوط به ولگا است همچنین آب برای کشاورزی، شرب و صنعت از سدها تامین می‌شود. مصرف کل آب در حوضه آبریز خزر حدود ۴۳کیلومتر مکعب در سال است که ۴۲درصد آن در حوضه ولگا و حدود ۵۰درصد آب مصرفی سالانه در خزر جنوبی جمهوری آذربایجان، ایران، ترکیه، گرجستان، ارمنستان و ترکمنستان مصرف می‌شود.
وی افزود: سدهای ساخته شده روی رودخانه ها نمی‌تواند نوسان تراز آب خزر را کنترل کند. اما تغییر رژیم آبدهی رودخانه‌ای؛ یعنی میزان آب رودخانه‌ها و زمان وارد شدن آب آن ها به دریا، همچنین مصرف زیاد آب رودخانه‌ای در سواحل غربی و جنوبی دریای خزر سبب تخریب زیستگاه‌های رودخانه‌ای و مانع از تکثیر طبیعی بسیاری ماهیان شده است.
اثر کاهش تراز آب بر تالاب‌های خزر
وی در ادامه درباره تاثیر کاهش تراز آب بر زیست‌بوم خزر گفت: انتظار می‌رود امسال کاهش عمق و مساحت تالاب‌های ساحلی ادامه پیدا کند. خشک شدن تالاب های ساحلی به‌ویژه تالاب‌های ثبت شده در کنوانسیون رامسر در ساحل ایران بسیار مشخص‌تر است.
تالاب‌های ساحلی ایران عمدتا کوچک و با مناطق مسکونی و کشاورزی محاصره شده است. فعالیت‌های انسانی در اطراف تالاب و در بالادست سبب ورود مواد مغذی به تالاب‌ها می شود که به تبع آن سبب رشد فزاینده گیاهان تالابی و افزایش بار آلی و به تله افتادن رسوبات و کاهش عمق تالاب می‌شود. همچنین فرسایش بیشتر حوضه آبریز با کاهش پوشش جنگلی سبب ورود بیشتر رسوبات به تالاب‌ها و سبب کاهش عمق آنها می‌شود.
