۰۷:۰۰ – ۱۹ تیر ۱۴۰۳
پخش سریال‌های مناسبتی با رخداد‌های مذهبی چند سالی است گره خورده و در این ایام شاهد پخش مجموعه‌هایی با موضوعات مشخص از شبکه‌های مختلف هستیم.از آنجا که سریال‌های مناسبتی جایگاهی ارزشمند، پربیننده و ماندگار در میان سریال‌های تلویزیونی دارند، مروری بر ماندگار و جاودانه‌ترین سریال‌های محرمی داشتیم.
در کنار پخش مجموعه ماندگار «مختارنامه»، رسانه ملی مجموعه‌های ماندگاری همچون شب دهم، بانو، آخرین دعوت، سفر سبز، معصومیت از دست رفته، دو طفلان مسلم، پریدخت، روزهای اعتراض، خون‌بها و… را هم در ماه محرم پخش کرده است و البته مجموعه‌ها، برنامه‌های نمایشی و فیلم‌های تلویزیونی مختلفی در این ایام با رویکرد مناسبتی ایام محرم روی آنتن رفته است که در اینجا نگاهی داریم بر تعدادی از مشهورترین این مجموعه‌ها و بازیگرانی که در آنها ایفای نقش کرده‌اند.
«شب دهم»
در میان سریال‌هایی که تا به حال برای ماه محرم ساخته شده‌اند، هنوز هیچکدام نتوانسته‌اند به اندازه «شب دهم» حسن فتحی در خاطر‌ها بمانند. «شب دهم» چه زمان پخشش و چه سال‌ها بعد از آن آنقدر بین مردم محبوب شد و نام و قصه‌اش دهان به دهان چرخید که شاید بتوان آن را نماد سریال‌های مناسبتی محرم دانست.
سال ۸۰ زمانیکه ماه محرم و عید نوروز با هم همزمان شده بودند، این سریال از شبکه یک پخش شد تا مخاطبان پای تماشای درامی عاشقانه درباره عشق جوانی لوطی مسلک به نام حیدر به دختری اشراف‌زاده از خاندان قاجار بنشینند. ماجرای این سریال از جایی جذاب می‌شود که دختر، شرط ازدواج را اجرای ۱۰ شب تعزیه در زمان ممنوعیتی که از سوی رضاشاه برای اجرای مراسم مذهبی معمول داشته شده بود، قرار می‌دهد. حیدر هم به اتفاق دوستانش این ۱۰ شب را برگزار می‌کند. او در جریان این ۱۰ شب از عشقی زمینی به عشقی بالاتر می‌رسد و در آخر هم کشته می‌شود.
«سفرسبز»
از سال ۸۰ به بعد، موتور ساخت سریال‌های مناسبتی محرم روشن شد و یک سال بعد از «شب دهم»، محمدحسین لطیفی هم داستانی پرکشش و جذاب را برای این ایام با مفاهیم عاشورایی پیوند زد و در قالب یک سریال به تصویر کشید. داستان این سریال، درباره پسری به نام دنیل، جوانی خوش‌پوش با ظاهری آراسته بود که در ایران متولد شده، ولی از همان کودکی به آلمان منتقل و تحت سرپرستی خانواده‌ای آلمانی قرار می‌گیرد. او بعد از دیدن خوابی مشکوک تصمیم می‌گیرد به ایران بیاید و خانواده واقعی‌اش را پیدا کند.
در طول مسیر پیدا کردن مادرش با ماجرا‌های فرعی زیادی روبه‌رو می‌شود تا اینکه نهایتا گذشته دنیل کشف و معلوم می‌شود او فرزند زن و شوهری دانشجو و مبارز در زمان انقلاب بوده که توسط کسی به ساواک لو داده می‌شوند و فرزندشان (که همان دنیل است) هم به آلمانی‌ها فروخته می‌شود.بازی پارسا پیروزفر که در سال‌ها اخیر کم‌کارتر از قبل شده است، در نقش دنیل مخاطبان زیادی پیدا کرد و بر جذابیت‌های این سریال افزود.
مرور آثار محمدحسین لطیفی، کارگردان شناخته شده و باتجربه سینما و تلویزیون، بیش از هر چیز از تنوع ژانر و مضمون حکایت دارد. لطیفی نشان داده که هراسی از آزمون تجربه‌های جدید نداشته و همان‌گونه که با سریال‌های کمدی و فانتزی، چون «دودکش» و «کت جادویی» بسیاری را پای مانیتور تلویزیون می‌نشاند، در عین حال می‌تواند اثر مناسبتی و معناگرایی، چون «صاحبدلان» را به یکی از پربیننده‌ترین و موفق‌ترین مجموعه‌های مناسبتی ماه رمضان تبدیل کند.
«وفا»
این کارگردان پنجاه و یک ساله همچنین با ساخت سریال‌های «وفا» و «سفر سبز» سریال‌سازی با مضامین مذهبی در ماه محرم را نیز تجربه کرده است.لطیفی چهار سال بعد و زمانی که هنوز ایام محرم و صفر با نوروز همراه بود، با مجموعه «وفا» بار دیگر ساخت اثری مناسبتی ویژه محرم را تجربه کرد. هرچند این مجموعه هم به صورت مستقیم به واقعه محرم نمی‌پرداخت، اما این سریال خوش‌ساخت، توانست تا مدت‌ها در ذهن مخاطب باقی بماند و به نقطه‌عطفی در کارنامه لطیفی در تلویزیون تبدیل شود.
داستان سریال «وفا» درباره فرار جاسوسی از ایران توسط صهیونیست‌ها بود. داستان اصلی در کشور لبنان شکل می‌گیرد و درباره عشق ژوبین (یک جاسوس فراری) به دختری لبنانی به نام وفاست؛ عشقی که باعث مسلمان شدن ژوبین یهودی می‌شود و در نهایت هم با عشق دختر مورد علاقه‌اش کشته می‌شود.
داستان عاشقانه این سریال که به عنوان خط اصلی قصه مورد توجه قرار گرفت و همچنین بازی هانیه توسلی و پوریا پورسرخ یکی از مهمترین دلایل پذیرش این سریال از سوی مخاطبان بود،سامان مقدم هم با ساخت سریال «پریدخت» نامش را به عنوان یک کارگردان مناسبتی ساز محرم در تلویزیون ثبت کرد. او در تجربه‌ای متفاوت به سراغ تاریخ معاصر رفت و درامی عاشقانه را در آن روایت کرد؛ درامی که مورد توجه قرار گرفت و حضور لیلا حاتمی به عنوان نقش اصلی این کار هم بر پرطرفدارشدنش اضافه کرد.
«معصومیت از دست رفته»
نام داوود میرباقری بیش از هر چیز با سریال‌های تاریخی و مذهبی گره خورده است. مرور آثار این کارگردان صاحب‌سبک گواه این مدعاست؛ آثار درخشانی، چون گرگ‌ها، امام علی (ع)، معصومیت از دست رفته و مختارنامه که هر‌کدام جزو پربیننده‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی هستند. میرباقری همچنین از حیث به تصویر کشیدن مفاهیم و مضامین معنوی فرهنگ شیعه و بخصوص قیام عاشورا نیز در میان کارگردانان تلویزیون یک رکورددار محسوب شده و آثار فاخری را با این مضامین خلق کرده است.
سال ۸۲ بود که میرباقری با ساخت سریال «معصومیت از دست رفته» بسیاری از مخاطبان را در ماه محرم پای گیرنده‌های تلویزیون نشاند. سریالی با بازی‌های درخشان امین تارخ، فریبا کوثری، سارا خوئینی‌ها، داریوش فرهنگ، داوود رشیدی و اکبر عبدی که مضامین عاشورایی را در دل داستانی جذاب با موضوعی عاشقانه مطرح می‌کرد.
میرباقری با هوشمندی، شخصیت‌های خیالی و حوادث غیرواقعی سریالش را در ارتباط غیرمستقیم با قیام عاشورا قرار داده و فضایی را خلق کرده بود که محدود به زمان و مکان خاصی نبوده و در دنیای امروز هم کاملا مصداق داشت. دیالوگ‌نویسی فاخر و منحصر به فرد میرباقری نیز به کمک سریال آمده تا در نهایت به اثری دیدنی تبدیل شود و مخاطب امروزی نیز با آن ارتباط برقرار کند.
«مختارنامه»
اما بی‌تردید «مختارنامه» اوج خلاقیت و توانمندی میرباقری در عرصه کارگردانی است؛ سریالی که به عقیده بسیاری حتی باشکوه‌ترین و بهترین اثر تاریخی، مذهبی تلویزیون محسوب می‌شود. اثری که میرباقری هشت سال از عمر خود را پای آن گذاشت تا در نهایت واقعه جانسوز عاشورا را به‌گونه‌ای زیبا و هنرمندانه در تلویزیون ماندگار کند. اثری که واقعه کربلا را حتی در میان سینماگران کشورمان هم رونق بیشتری داد.
میرباقری با فیلمنامه‌ای پرکشش، پرداختی دقیق و خلق شخصیت‌های ماندگار نشان داد، ید طولایی در خلق مجموعه‌های تاریخی، مذهبی دارد و تصویری بی‌بدیل از قیام عاشورا را در قاب تلویزیون ثبت کرد.
مهر ماه ۸۹ و پس از سال‌ها انتظار برای اثری که قرار بود روایت زندگی منتقم واقعه کربلا را به تصویر بکشد، «مختارنامه» روی آنتن رفت. سریالی به کارگردانی داوود میرباقری که ساخت آن از سال ۸۲ تا ۸۸ زمان برده‌بود. شیوه پرداخت در مختارنامه و نگاه نویسنده به این شخصیت مذهبی ـ تاریخی در پخش نخست هم منتقد داشت و هم طرفدار، اما با این وجود سریال سروصدای زیادی به پا کرد و مخاطبان بسیاری را پای خود نشاند. با تکرار هر ساله این مجموعه در مناسبت‌هایی نظیر ایام محرم همچنان روایت میرباقری از مختار مخاطب دارد و امسال هم از شبکه آی فیلم روی آنتن می رود.
«پریدخت»
«پریدخت» سامان مقدم را می‌توان دیگر سریال ماندگار تلویزیون برای ماه محرم دانست که توانست گریزی به تاریخ معاصر ایران در سده اخیر بزند و در حقیقت روایتی عاشقانه – عامیانه در دل محرم و اعتراض‌های مردم در زمان رژیم ستم شاهی بود.«پریدخت» داستان زندگی دختر حاج میرزا یکی از سرشناسان مومن شهر است که از سال ۱۳۱۴ رقم می‌خورد؛ داستان با فراز و فرود زندگی پریدخت جلو می‌رود تا فاجعه مسجد گوهرشاد و کشف حجاب رقم می‌خورد.
مرحله دوم زندگی پریدخت با تبعید رضاشاه و روی کارآمدن محمدرضا پهلوی آغاز می‌شود. قصه‌ای که تا بعد از کودتای ۲۸ مرداد ادامه می‌یابد. مثلث عشقی مبهم میان پریدخت، نادر و نصرت، جوهره داستان بود؛ نصرت با چله نشینی در خانه میرزا دلباخته دختر او می‌شود و نادر خان زاده‌ای که از دختر مورد علاقه اش دور می‌شود.
پریدخت تلاش کرد تا قصه‌های روزمره زندگی مردم را با تحولات تاریخی آن دوره پیوند بزند و نقطه قوت آن هم همین نکته بود که با بازی متفاوت بازیگران آن بویژه لیلا حاتمی، علی مصفا، داریوش ارجمند، کامبیز دیرباز و مهرداد ضیایی به نتیجه رسید.
«طفلان مسلم»
سریال تلویزیونی «طفلان مسلم» به کارگردانی سید مجتبی یاسینی با موضوع تاریخی – مذهبی در ۱۲ قسمت ۳۵ دقیقه‌ای از شبکه دو با بازی جهانگیر الماسی، محمود جعفری، محمد عمرانی، شهرام عبدلی، منیژه دلدارگلچین، شمسی فضل‌اللهی، آذر سماواتی، امیررضا زادسر، محمد احسان عارف و… پخش شد.داستان «طفلان مسلم» حکایت غریبانه اسارات دو کودک خردسال مسلم بن عقیل پسرعموی سیدالشهدا (ع) را در محرم ۶۴ هجری در شهر کوفه به تصویر می‌کشد.
«آخرین دعوت»
«آخرین دعوت» به تهیه کنندگی مهران رسام داستان استاد دانشگاهی به نام یوسف زمانی فر را روایت می‌کند که نماینده سابق مجلس بوده و طی سفری کاری برای پیدا کردن اسنادی عازم زادگاهش در غرب کشور می‌شود، اما در حادثه ای٬ دچار سانحه شده و بعد از به هوش آمدن در بیابان متوجه می‌شود به سال ۶۰ هجری برگشته و سر از کوفه درآورده٬ واقعه عاشورا نیز در شرف وقوع است.در این سریال فرامرز قریبیان، حامد بهداد، الهام حمیدی، مرجان شیرمحمدی و شهرام عبدلی به ایفای نقش پرداخته اند.
«مرضیه»
«مرضیه» یک ملودرام خانوادگی پیرامون مساله مهم انتخاب است. در خلاصه داستان این سریال آمده: مرضیه در تعارض کار و مذهب مجبور به انتخاب می‌شود و انتخاب این مسیر اتفاقات جدیدی را برایش رقم می‌زند… توجه به موضوع مفاسد اقتصادی نیز بخش‌های دیگری از داستان را تحت شعاع قرار می‌دهد. داریوش ارجمند، گوهر خیراندیش، ماه چهره خلیلی، مجید مظفری، پژمان بازغی، امیرحسین صدیق، علی اوجی و … بازیگرانی هستند که در این مجموعه به ایفای نقش می‌پردازند.
«دروازه ساعات»
سریال تلویزیونی «دروازه ساعات» به کارگردانی، نویسندگی و تهیه کنندگی سید جواد هاشمی محصول سال ۱۳۸۸ است که از شبکه یک سیما پخش شد.این فیلم با بازی احمد علامه دهر، اسرافیل علمداری، حسین میرزائیان، ساناز خباز، سید محمد تقی رفقی، شیوا بلوریان، عارف برهمن، علی سلیمانی، مجید فروغی، محبوبه بیات، محمد علی سلیمان تاش، مرجان قمری، یاسمن راد، یوسف طاهریان و… روی آنتن رفت. موضوع آن ورود کاروان کربلا به دمشق برای شرکت در جشن حاکمان محلی واقع در دروازه ساعات شام بود.
