جشن حافظ؛ به نام تلویزیون به کام شبکه نمایش خانگی

باشگاه خبرنگاران جوان؛ نفیسه خلیلی – در اواخر روزهای آبان وقتی اسامی نامزدهای بخش تلویزیون از سوی بیست و سومین رویداد سینمایی و تلویزیونی دنیای تصویر جشن حافظ منتشر شد، در کنار اسامی پر طمطراق برنامه‌های رئالیتی‌شو و سریال‌های شبکه نمایشی، برنامه «برمودا» کامران نجف‌زاده و سریال «سرزمین مادری» از سوی تلویزیون به چشم می‌خورد.

هرچند سریال «سرزمین مادری» در بخش‌های بهترین دستاورد فنی و هنری تلویزیونی، بهترین بازیگر زن درام، بهترین بازیگر مرد درام، بهترین فیلمنامه سریال تلویزیونی، بهترین کارگردانی سریال تلویزیونی، بهترین سریال تلویزیونی و پلتفرم‌های استریم آنلاین جزو نامزد‌های جشن حافظ بود، اما نگاه متولیان برگزیده شدن آثاری همچون «دفتر یادداشت» بود و هیچ جایزه‌ای به برنامه و سریال تلویزیونی تعلق نگرفت.

حتی خبرگزاری تسنیم در گزارشی با انتقاد از رویه‌ی پیش‌رو نوشت: «آن‌قدر که جایزه دادن به سریال «در انتهای شب» قابل تحسین بود، کاندیدا شدن «نیسان آبی» یا برگزیده شدن «دفتر یادداشت» تعجب همه را برانگیخت، در حالی‌که سریال «سرزمین مادری» می‌توانست چند تندیس حافظ را به خودش اختصاص دهد اما دریغ از یک لوح!

در بخش چهره‌های تلویزیونی شرایط بسیار سخت بود چون احسان علیخانی و مهران مدیری و حتی حامد آهنگی حضور داشتند که برنامه‌هایشان با استقبال مخاطبان مواجه شده بود اما غیر از «در انتهای شب»، دیگر آثار راه پیداکرده شبکه نمایش خانگی به بخش مسابقه جشن حافظ چندان آثار موفقی نبودند، اما هیئت داوران بیست و سومین دوره جشن حافظ ترجیح داد جوایز بین آثار ضعیف شبکه نمایش خانگی تقسیم شود.

بررسی جوایز به‌گونه‌ای نشان می‌داد که گرایش انتخاب‌ها تنها به‌سمت یک پلتفرم خاص گرایش داشت و حتی برای ممانعت از این شبهه کوچکترین تلاشی هم نشده بود.

هرچند امید معلم در شب گذشته اعلام کرد هیئت داوران هیچ فیلم سینمایی را شایسته ندانست که تندیس حافظ بهترین فیلم سینما به آن اختصاص پیدا کند و ابراز امیدواری کرد سینمای ایران به‌سمت ژانرهای متنوع و فیلمنامه‌های بهتر برود.

به‌نظر می‌رسد می‌بایست این سخت‌گیری و دقت نظر در اهدای جوایز به بخش سریال‌های تلویزیونی و استریم‌های آنلاین نمایش خانگی اتفاق می‌افتاد».

حسین سلطان‌ محمدی، منتقد سینما و تلویزیون علت برگزیده شدن تمام آثار شبکه نمایش خانگی حتی آن‌هایی که بخاطر فیلمنامه ضعیف مورد انتقاد مخاطبان بودند، گفت: چون این ذهنیت برایشان وجود دارد که مردم آثار پلتفرم‌ها را بیشتر تماشا می‌کنند. ولی واقعیت اینگونه نیست. وقتی از بین تمام تولیدات تصویری فقط آثار یک‌ پلتفرم بیشترین جوایز را از آنِ خود کند، نکته قابل بحث است. باید دید نظر هیات داوران چیست و چطور پای این سریال‌ها می‌نشینند و پشت سریال‌ها در می‌آیند و برای خودشان هاله‌ای از مخاطب تصور می‌کنند. در حالی که این متر و معیارشان حباب دارد.

سلطان‌ محمدی در پاسخ به این سوال که مگر جشن حافظ خود را به عنوان جوایزِ سالانه برای تقدیر از دستاورد‌های سینمایی و تلویزیونی معرفی نمی‌کند؟ پس چرا جای سریال «سرزمین مادری» در بین برگزیده‌ها خالی بود؟ گفت: احتمالاً اگر این سوال را از آن‌ها بپرسید ممکن است خودشان را پشت این گفته پنهان کنند، که آقای تبریزی گفت که در سری دوم و سوم سریال سر مونتاژ با تلویزیون به اختلاف خورده بود. ولی بالاخره اثر پخش شد و همه دیدند. 

این منتقد ادامه داد: اینکه فردی مثل کمال تبریزی اثرش در تلویزیون دیده شد و آن‌ها گمان می‌کردند پیرو هیاهوی دو سه سال اخیر هیچ چهره شاخصی در تلویزیون کار نمی‌کند، ولی ناگهان دیدند سری دوم و سوم اثر کمال تبریزی در تلویزیون دیده شد، برای اینکه این ذهنیت از پیش تعریف شده که کسی با تلویزیون جمهوری اسلامی کاری ندارد خراب نشود، پشت این واژه خودشان را پنهان می‌کنند که آقای تبریزی از پخش سریال راضی نبوده و تلویزیون با مونتاژ اثر آن را پخش کرده است.

این در حالی است که اگر نگاه اجمالی به آثار برگزیدگان از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۴۰۳ بیندازیم متوجه می‌شویم سهم آثار تلویزیونی در میان برگزیدگان بیشتر بوده است.

پیش از این، در جشن حافظ سال ۱۴۰۰ از میان برگزیدگان در بخش‌های سریال، کارگردانی تلویزیونی، فیلمنامه تلویزیونی، بازیگر زن کمدی، بازیگر مرد کمدی، بازیگر زن درام، بازیگر مرد درام، چهره تلویزیونی، فیلم، کارگردانی، فیلمنامه، بازیگر مرد، بازیگر زن، موسیقی متن، تدوین، فیلمبرداری، نشان عباس کیارستمی، فیلم مستند و ترانه تیتراژ فیلم یا سریال، سروش صحت بخاطر برنامه «کتاب‌باز» به عنوان برترین چهره تلویزیونی تقدیر شد. همچنین، ژاله صامتی برای سریال «زیر خاکی» به عنوان بهترین بازیگر کمدی تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی و پژمان جمشیدی برای «سریال زیر خاکی» به عنوان بهترین بازیگر مرد کمدی تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی تقدیر شدند.

در جشن حافظ سال ۱۳۹۹ از میان فیلم‌های اکران شده از ابتدا تا پایان سال ۱۳۹۸ و سریال‌های پخش‌ شده در شبکه‌های تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی از نوروز ۱۳۹۸ تا پایان نوروز ۱۳۹۹، احسان علیخانی برای برنامه «عصر جدید» عنوان بهترین چهره تلویزیونی و محسن تنابنده برای سریال «پایتخت» عنوان بهترین بازیگر مرد کمدی را آنِ خود کرد. 

در جشن حافظ سال ۱۳۹۸ از میان فیلم‌های اکران شده از ابتدا تا پایان سال ۱۳۹۷ و همچنین سریال‌های پخش‌ شده در شبکه‌های تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی از نوروز ۱۳۹۷ تا پایان نوروز ۱۳۹۸ عادل فردوسی‌پور بخاطر برنامه «نود» به عنوان بهترین چهره تلویزیونی، «بانوی عمارت» از نظر بهترین سریال، «بانوی عمارت» از نظر بهترین فیلمنامه تلویزیونی، حسام منظور بخاطر بازی در سریال «بانوی عمارت» به عنوان بهترین بازیگر مرد درام، پانته‌آ پناهی‌ها هم بخاطر همین سریال به عنوان بهترین بازیگر زن درام و عزیزالله حمیدنژاد عنوان بهترین کارگردان را بخاطر ساخت سریال «بانوی عمارت» از آنِ خود کرد.

برخلاف تغییر رویه‌ای که متولیان جشن حافظ برای اعطای جوایز در سال‌های پیش‌رو گرفتند و برخی رسانه‌ها آن را به پای امید معلم پسر مرحوم علی معلم می‌نویسند، سلطان‌ محمدی معتقد است که نباید تمام مسئولیت را به دوش امید معلم انداخت. پشت صحنه ماجرا خانم معماریان، مادرشان است که در زمان علی معلم هم در جشن حافظ مدیر اجرایی قوی بوده است. اصل کار خانم معماریان است. مدیریت ایشان است که جشن حافظ را تا اینجا جلو آورده است. وگرنه امید معلم از لحاظ تجربه اجرایی هنوز به بلوغ نرسیده و چهره جدیدی در برپایی این جشن است.