عبارت «ضد جنگ» را یک عبارت حقوق بشری استعماری می‌دانم

امیر قادری، منتقد سینما در برنامه «هفت» شبکه نمایش درباره نقاط ضعف فیلم «روزی روزگاری آبادان» گفت: اگر توقع‌مان را از سینما پایین بیاوریم، به امثال فیلم‌های «روزی روزگاری آبادان» فیلم محترم و قابل قبول می‌گوییم. چرا ما باید توقع‌مان را از فیلم پایین بیاوریم؟ همانطور که همیشه معتقدیم فرم از محتوا جدا نیست، باور نمی‌کنم فیلمی محتوای سطح پایینی با فرم سطح بالا یا محتوای سطح بالا با فرم سطح پایین داشته باشد. انگار آن ساده‌انگاری که در محتوا هست، در فرم هم وجود دارد. یکسری صحبت‌ها پیرامون این موضوع وجود دارد که جنگ بد است، که گزاره‌ای ساده‌انگارانه است. ما باید بپذیریم که بخشی از تمدنمان با مسائل جنگ آغشته شده و باید سایه روشن آن ایده‌ها را پیدا کنیم. 

به گفته قادری، مشکل امثال فیلم‌های «روزی روزگاری آبادان» در این است که این فیلم‌ها ایده مرکزی دارند و آن این است که یک خانواده باهم دعوا دارند، بعد زیر فشار جنگ به هم نزدیک می‌شوند.

در ادامه رضا صدیق، منتقد سینما با بیان اینکه من عبارت «ضد جنگ» را یک عبارت حقوق بشری استعماری می‌دانم، که در دو سه دهه اخیر در سینمای ایران زیاد مطرح شد، تا دفاع مقدس را به جنگ بدل کند، افزود:، اما تفاوت فیلم «روزی روزگاری آبادان» با فیلم‌های ضد جنگ در این است که بنای فیلم «روزی روزگاری آبادان» بر یک ایده بکر است. من اطلاع نداشتم زمانی که امریکا و عراق به ایران حمله کردند، موشکی به آبادان اصابت کرد. کارگردان این حمله را خیال‌پردازی کرد و من تخیلش را دوست داشتم. 

صدیق ادامه داد: اما برخلاف آنچه گفته می‌شود «روزی روزگاری آبادان» تئاتری است و بازیگران، فیلم را بالا بردند، معتقدم اتفاقاً دیالوگ‌نویسی، پرداخت فیلم‌نامه و شخصیت‌ها منجر به دیده شدن محسن تنابنده و فاطمه معتمدآریا شده است. ما باید دقت کنیم که شخصیت اول فیلم طرفدار این است که عراق به دست امریکا با خاک یکسان شود. یعنی شخصیت اولِ مردِ فیلم جنگ طلب است. در نتیجه، جنس ضد جنگ بودن این فیلم با سایر فیلم‌ها در این نقطه متمایز است. حال آن زمانی که موشک اصابت می‌کند، مخاطب همذات‌پنداری می‌کند که تو (فلان شخصیت) طرفدار حمله امریکا هستی، هر لحظه ممکن است موشک بر سر تو هم اصابت کند.

این منتقد سینما افزود: کاش علی اوجی همان مسیری که در فیلم «روزی روزگاری آبادان» به عنوان تهیه‌کننده شروع کرد، ادامه می‌داد. بنظرم از آن دسته فیلم‌هایی که من از علی اوجی دیدم، این فیلم جزو موفق‌ترین فیلم‌هایی بود که تهیه‌کنندگی کرده است. علت موفقیتش در این بود که با یک فیلمسازی که اولین تجربه ساخت فیلم سینمایی و ایده بدیع داشت، همکاری کرده و فیلمی را ساخته که می‌توانست لحن علی اوجی را به عنوان تهیه‌کننده مشخص کند. او با تهیه‌کنندگی این فیلم شروع خوبی در سینما داشت، اما انتخاب‌های بعدی‌اش مقهور اسامی بود، تا فیلم‌های خوب. 

خبرنگار: نفیسه خلیلی