تغییر رنگ دریاچه ارومیه توجه ناسا را جلب کرد

 ناسا به تازگی تصویر جدیدی از آب شور قرمز رنگ دریاچه ارومیه از منظر ایستگاه فضایی بین‌المللی منتشر کرده است که از ارتفاع ۲۶۰ مایلی بالاتر از سطح زمین ثبت شده است. ناسا در توضیح این تصویر نوشته است که در طول چند دهه گذشته، این دریاچه کوچک شده است و غلظت نمک آن بالاتر رفته است که در نتیجه موجودات میکروسکوپی رنگ آب را به رنگ قرمز و نارنجی تغییر داده‌اند.

تغییرات رنگ در بهار و اوایل تابستان به دلیل بارش‌های فصلی و الگوهای آب و هوایی رایج شده است. بهار مرطوب‌ترین فصل در شمال غربی ایران است و میزان بارندگی معمولا در فروردین ماه به اوج خود می‌رسد. برف کوه‌های مجاور در حوضه آبخیز نیز در بهار آب می‌شود. ترکیبی از باران و ذوب برف، موجی از آب شیرین را در فروردین و اردیبهشت به دریاچه ارومیه می‌فرستد. در ماه ژوئیه(تیر-مرداد)، هجوم آب شیرین کاهش یافته و سطح دریاچه شروع به کاهش می‌کند.

به نقل از استروبایولوژی، آب شیرین در بهار سطح شوری را کاهش می‌دهد، اما دریاچه معمولا با گرما و خشکی تابستان شورتر می‌شود. در آن زمان است که میکروارگانیسم‌ها نیز رنگ خود را نشان می‌دهند. نمونه‌برداری دقیق از آب برای تعیین اینکه کدام ارگانیسم‌ها رنگ دریاچه را در سال ۲۰۱۶ تغییر دادند، مورد نیاز است، اما دانشمندان می‌گویند احتمالا دو گروه اصلی از موجودات درگیر بوده‌اند که شامل یک خانواده جلبک به نام Dunaliella و یک خانواده باستانی از باکتری‌ها به نام Halobacteriaceae می‌شود.

پرتوسنج طیفی تصویربرداری با توان تفکیک متوسط که به اختصار مودیس(MODIS) نامیده می‌شود ابزاری علمی است که در ماهواره آکوا Aqua ناسا قرار دارد و تغییر رنگ در دریاچه ارومیه را بین ماه‌های آوریل و ژوئیه سال ۲۰۱۶(فروردین تا تیر ماه سال ۱۳۹۵) نیز ثبت کرده بود. در روز ۲۳ آوریل(چهارم اردیبهشت ۹۵) که در تصویر سمت چپ مشخص است، آب سبز رنگ بوده است. تا روز ۱۸ ژوئیه(۲۸ تیر)، رنگ آبی رو به سرخی رفته است. خط ساحلی با رسوبات نمک پوشیده شده و سفید به نظر می‌رسد. حلقه نمک به طور ویژه در ماه ژوئیه که سطح آب کمتر بود، قابل توجه به نظر می‌رسد.

ناسا چند سال پیش گزارش کرده بود که آب دریاچه نمکی ارومیه ایران نیز مانند دریای آرال در چند دهه گذشته به سرعت کاهش یافته است. با کوچکتر شدن، دریاچه شورتر می‌شود و همانطور که شورتر می‌شود، موجودات میکروسکوپی به طور دوره‌ای رنگ آبی آن را به رنگ قرمز و نارنجی در می‌آورند.

محمد توریان، دانشمند دانشگاه اشتوتگارت توضیح داد: تحقیقات قبلی نشان می‌دهد که Dunaliella salina مسئول قرمز شدن دریاچه ارومیه است. در محیط دریایی، Dunaliella salina سبز به نظر می‌رسد. با این حال، در شرایط شوری بالا و شدت نور، ریزجلبک‌ها به دلیل تولید کاروتنوئیدهای محافظ در سلول‌ها، قرمز می‌شوند.

دریاچه ارومیه با مساحتی بین ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ کیلومتر مربع، دریاچه‌ای شور واقع در شمال غرب ایران است. این دریاچه شورترین دریاچه بزرگ جهان است که حیات در آن وجود دارد. پارک ملی دریاچه ارومیه محل زندگی گونه سخت پوستان تقریبا بومی است که به میگوی آب نمک آرتمیا urmiana معروف است. شکل‌های دیگر حیات شامل چندین گونه جلبک، باکتری، میکروقارچ، گیاهان، پرندگان، خزندگان، دوزیستان و پستانداران می‌شود. در نتیجه این تنوع زیستی منحصر به فرد، باعث شده این دریاچه به عنوان یکی از ۵۹ منطقه حفاظتی زیست کره توسط یونسکو انتخاب شود.