داستان حراج سکه‌های شیرازی در نیویورک به کجا رسید؟

به گزارش صد آنلاین،  یک سال پیش، یکی از رسانه‌های فعال در حوزه میراث فرهنگی گزارشی منتشر کرد و خبر داد که دو پسر ۱۷ ساله در یکی از مناطق استان فارس، ۶۰۰ سکه تاریخی از خاک بیرون کشیده‌اند. حالا مشخص شده تعدادی از این سکه‌ها سر از یک حراجی در نیویورک درآورده‌ و سه مورد از آن‌ها با قیمت‌های نجومی به فروش رفته‌اند.

مثلا یک سکه طلای مربوط به دوره هخامنشی نزدیک به ۹ میلیارد تومان به فروش رفته و یک سکه دیگر هم بیش از ۶ میلیارد تومان چکش خورده است. اما چگونه دو پسر نوجوان توانستند این سکه‌ها را به یک حراجی معتبر در نیویورک برسانند؟ مشتری‌های این دو نوجوان چه کسانی بودند و روی هم رفته چقدر پول از قاچاق میراث فرهنگی کشور به جیب زده‌اند؟

آبان‌ماه سال گذشته رسانه صدای میراث خبر داد حفاران غیرمجاز از محوطه باستانی در بیضا شیراز، حوالی شهرستان سپیدان، ۶۰۰ سکه تاریخی بیرون کشیده‌اند و در تلاش هستند آن‌ها را به قاچاقچیان اشیای تاریخی بفروشند. منابع محلی این منطقه می‌گفتند حفاران این سکه‌ها، دو پسر نوجوان ۱۷ ساله هستند و سکه‌هایی که پیدا کرده‌اند متعلق به دوره‌های مختلف تاریخی است.

به طور دقیق‌تر، آن‌ها ۳۸۰ سکه سلوکی، ۹۷ سکه از دوران اسکندر مقدونی، ۱۹ سکه هوورز متعلق به دوره یکی از شاهنشاهان پارسی در شیراز و ۱ سکه مازه متعلق به مازایوس، یکی از ساتراپ‌های هخامنشی و ۲ سکه فنیقی که از سکه‌های پرطرفدار در اشیای باستانی است، از این محوطه باستانی کشف کردند. با این حال نه تنها دو نوجوان ۱۷ ساله، بلکه هر حفار غیرمجاز دیگری نمی‌تواند به تنهایی اشیای تاریخی را به یک حراجی بزرگ آن‌هم در نیویورک بفرستد. اینجاست که خریداران و قاچاقچیان وارد می‌شوند. 

 خریداران از دوبی و بحرین به صف شدند 

به گفته منابع محلی، پس از کشف بزرگ این دو نوجوان، خریداران آثار باستانی به سراغ آن‌ها در شیراز رفتند و رقم‌های متفاوتی برای خرید سکه‌ها پیشنهاد دادند. دلیلش هم این بود که بین این ۶۰۰ سکه، سکه‌های کمیاب و پرطرفداری پیدا می‌شد که در سایت حراجی ‌سی‌ان‌جی نیویورک هم به آن اشاره شده است.

یک خریدار از تهران، دو خریدار از شیراز و دو خریدار از کرمانشاه به آن‌ها مراجعه کردند. یک قاچاقچی اشیای تاریخی معروف هم که با اسم مستعار ساسان در شیراز فعالیت دارد، برای بازدید این محموله رفت. یکی دیگر از خریداران، پسر یکی از فعالان مشهور بازار غیرمجاز اشیای تاریخی بود که برای دیدن و خریدن این سکه‌ها از دوبی به ایران آمد. همچنین گفته شد خریداران دیگری هم از دوبی و بحرین برای خرید این محموله درخواست داده بودند. با این حال هرگز مشخص نشد که در آخر کدام یکی از آن‌ها این ۶۰۰ سکه را خریدند و آن‌ها را به نیویورک رساندند. 

 ۳ سکه، ناقابل ۱۷ میلیارد تومان

بعد از رسانه‌ای شدن این ماجرا، تا یک سال بعد خبری از سرنوشت این سکه‌ها منتشر نشد تا اینکه حدود یک ماه پیش، مشخص شد سه مورد از این سکه‌ها قرار است در حراجی تخصصی سکه سی‌ان‌جی در نیویورک به مزایده گذاشته شوند. بالاخره در روز چهارشنبه این سه سکه با قیمت‌های گزاف فروخته شدند. سکه اول، یک سکه چهاردرهمی کمیاب «شاه پارسه» متعلق به ضرابخانه تخت جمشید و دوره فراهخامنشی بود که قیمت پایه آن ۴۵ هزار دلار درنظر گرفته شد. با این حال در آخر با نرخ نهایی ۱۱۰ هزار دلار به فروش رفت. به عبارتی کمی بیشتر از ۸میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان!

سکه بعدی، سکه یک درهمی فراهخامنش «وهبرز» است که با قیمت پایه ۱۲هزار دلار عرضه و به قیمت ۲۲هزار و ۵۰۰ دلار به فروش رفته است. یعنی خریدار این سکه یک‌میلیارد و ۸۲۲ میلیون تومان برای داشتن آن هزینه کرده است. سکه آخر هم، سکه زرین هرمز اول، پادشاه ساسانی است که حراج آن با قیمت پایه ۶۵هزار دلار شروع شده و در نهایت ۸۰هزار دلار یعنی ۶میلیارد و ۴۸۰ میلیون تومان فروخته شده است. به عبارتی این سه سکه روی هم رفته بیش از ۱۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان به فروش رفته‌اند. طبق قوانین این حراجی ۲۰ درصد از فروش آن به حراج‌گذار رسیده و باقی آن یعنی ۱۳ میلیارد و ۷۶۲ میلیون تومان، در جیب قاچاقچیان رفته است.

۷۷۰ میلیون تومان برای یک سکه نقره

با این حال این سه سکه، تنها سکه‌هایی نیستند که از شیراز به نیویورک رسیده‌اند و حراجی سی‌ان‌جی اعلام کرده تا ۱۸ روز آینده قصد دارد ۱۵ سکه دیگر هم از دوره‌های هخامنشی و ساسانی به حراج بگذارد که احتمال می‌رود مربوط به همان محموله دو پسر ۱۷ ساله شیرازی باشد. همچنین در روزهای اخیر، این حراجی از بیش از ۱۰ سکه ساسانی از جنس نقره را هم رونمایی کرده که بیشتر آن‌ها دارای نقش شاهان ساسانی و آتشکده و آتشدان در پشت و روی سکه هستند و قیمت‌های گزافی برای فروش آن‌ها در نظر گرفته شده است. مثلا یکی از آن‌ها سکه «آذر میدخت» دختر خسرو پرویز است که ۳/۷۵گرم وزن دارد و روی آن تصویر نیم‌تنه خسروپرویز با نوشته نام آذرمیدخت به خط پهلوی در اطراف نیم‌تنه پادشاه ساسانی حک شده است. قیمت پایه این سکه ۶هزار دلار در نظر گرفته شده اما برآورد می‌شود که به قیمت ۱۰هزار دلار، برابر با ۷۷۰ میلیون تومان به فروش برسد.

وبسایت حراجی سی‌ان‌جی هیچ اشاره‌ای به منشا این سکه‌ها نکرده و فقط در توضیح آن‌ها نوشته که مربوط به آسیای میانه هستند. با این حال تصاویر منتشر شده روی این سایت، با تصاویر برخی از سکه‌هایی که سال گذشته از بیضا شیراز بیرون کشیده شده بودند، تطابق دارد. حتی این حراجی برای فرار از برخوردهای قانونی یکی از سکه‌ها را به عنوان یک سکه یونانی‌_شرقی معرفی کرده است در صورتی که با تصویر یکی از سکه‌های قاچاق شده از شیراز تطابق دارد.