ای دی اچ دی چیست؟ + جدول انواع روش های درمانی

به گزارش زیرنویس، ADHD مخفف “اختلال کمبود توجه و بیش فعالی” است که یک اختلال روانی و رفتاری است که معمولاً در کودکان مشاهده می‌شود، اما ممکن است در بزرگسالان نیز وجود داشته باشد. این اختلال معمولاً با مشکلاتی در توجه، کنترل تکانه‌ها و بیش فعالی همراه است. افراد مبتلا به ADHD ممکن است مشکلاتی در تمرکز، انجام کارها و پیگیری دستورالعمل‌ها داشته باشند و معمولاً در حفظ نظم و ترتیب مشکلاتی دارند.

علائم این اختلال به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود:

    کمبود توجه: شامل بی‌توجهی به جزئیات، مشکل در پیگیری کارها و فراموشی وظایف.

    بیش فعالی: شامل حرکات بیش از حد، بی‌قراری و سختی در نشستن در یک جا برای مدت طولانی.

    کنترل تکانه‌ها: افراد مبتلا ممکن است نتوانند خود را کنترل کنند و سریع واکنش نشان دهند بدون اینکه عواقب آن را در نظر بگیرند.

این اختلال می‌تواند بر روابط اجتماعی، تحصیلی و شغلی تأثیر بگذارد، اما با درمان مناسب مانند مشاوره رفتاری، دارودرمانی و استراتژی‌های مدیریتی می‌توان به افراد مبتلا کمک کرد تا بهتر با علائم خود کنار بیایند.

اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال عصبی-رشدی است که بر توانایی فرد در توجه، کنترل تکانه‌ها و حرکت‌های جسمی تأثیر می‌گذارد. این اختلال معمولاً در کودکان تشخیص داده می‌شود، اما می‌تواند در بزرگسالی نیز ادامه یابد و علائم آن ممکن است در طول زمان تغییر کند. ADHD ممکن است باعث مشکلاتی در عملکرد روزانه فرد، مانند مسائل تحصیلی، روابط اجتماعی، شغلی و حتی مسائل خانوادگی شود.

علائم ADHD

علائم ADHD به طور کلی به سه دسته تقسیم می‌شود:

    کمبود توجه:

        دشواری در تمرکز و انجام تکالیف.

        فراموشی در انجام کارها.

        توجه نکردن به جزئیات و اشتباهات بی‌دقت.

        مشکل در پیگیری دستورالعمل‌ها یا تکمیل کارها.

        بی‌توجهی به محیط اطراف و سختی در گوش دادن به دیگران.

    بیش‌فعالی:

        حرکت‌های زیاد و بی‌وقفه.

        مشکل در نشستن در یک مکان برای مدت طولانی.

        نیاز به حرکت مداوم دست‌ها و پاها.

        احساس اضطراب یا نگرانی شدید در شرایطی که باید بی‌صدا یا بی‌حرکت باشد.

    کنترل تکانه‌ها:

        تصمیم‌گیری‌های سریع بدون در نظر گرفتن عواقب.

        قطع کردن صحبت دیگران یا پاسخ دادن پیش از اینکه سوال کامل شود.

        مشکل در صبر کردن نوبت.

        واکنش‌های ناگهانی به موقعیت‌ها بدون فکر کردن به پیامدهای آن.

دلایل ADHD

علت دقیق ADHD هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما به نظر می‌رسد که ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و عصبی-زیستی در بروز آن نقش داشته باشد. برخی از این عوامل عبارتند از:

    ژنتیک: تحقیقات نشان می‌دهند که ADHD در خانواده‌ها شیوع بیشتری دارد و ممکن است عوامل ژنتیکی در بروز این اختلال تأثیرگذار باشند.

    فعالیت مغزی: در برخی افراد مبتلا به ADHD، فعالیت بخش‌های خاصی از مغز که مسئول توجه و کنترل تکانه‌ها هستند، ممکن است کمتر از حد معمول باشد.

    عوامل محیطی: مواردی مانند مصرف الکل یا مواد مخدر توسط مادر در دوران بارداری، تولد زودرس یا کم‌وزنی نوزاد ممکن است خطر ابتلا به ADHD را افزایش دهد.

تشخیص ADHD

برای تشخیص ADHD، پزشک یا روان‌شناس باید معاینه و ارزیابی دقیقی انجام دهد. معمولاً این ارزیابی شامل:

    مصاحبه با والدین و معلمان برای جمع‌آوری اطلاعات درباره رفتار کودک در محیط‌های مختلف.

    ارزیابی‌های روان‌شناختی و استفاده از مقیاس‌های استاندارد مانند مقیاس‌های ارزیابی رفتاری.

    بررسی تاریخچه پزشکی و روانی فرد.

    در برخی موارد، استفاده از آزمون‌های شناختی برای ارزیابی توانایی‌های ذهنی و توجه.

درمان ADHD

درمان ADHD معمولاً شامل ترکیبی از روش‌های دارویی و غیردارویی است. هدف از درمان کمک به فرد برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی است.

    دارودرمانی:

        داروهای محرک (مانند متیل‌فنیدات و آمفتامین‌ها) معمولاً اولین گزینه درمانی هستند. این داروها به افزایش فعالیت مواد شیمیایی خاص در مغز (مثل دوپامین و نوراپی‌نفرین) کمک می‌کنند که نقش مهمی در توجه و کنترل تکانه‌ها دارند.

        داروهای غیرمحرک (مثل آتوموکسیتین) ممکن است برای افرادی که به داروهای محرک پاسخ نمی‌دهند یا عوارض جانبی دارند، استفاده شوند.

    روان‌درمانی:

        رفتار درمانی: این نوع درمان به فرد کمک می‌کند تا رفتارهای نامناسب را شناسایی کرده و جایگزین‌های مثبت برای آن‌ها پیدا کند.

        آموزش مهارت‌های اجتماعی: آموزش نحوه برقراری ارتباط مؤثر، حل مشکلات و همکاری در گروه‌ها.

        آموزش والدین: والدین می‌توانند یاد بگیرند که چگونه علائم ADHD را مدیریت کنند و روش‌های مناسبی برای تنظیم رفتار کودک استفاده کنند.

    استراتژی‌های مدیریتی:

        برنامه‌ریزی منظم و استفاده از تقویم و برنامه‌های زمانی برای کمک به فرد در سازماندهی وظایف.

        تقسیم وظایف پیچیده به مراحل کوچک‌تر برای راحتی در انجام آن‌ها.

        ایجاد محیط‌های کم‌تنش و بدون حواس‌پرتی برای کمک به تمرکز.

ADHD یک اختلال مادام‌العمر است که ممکن است در طول زمان تغییر کند، اما با درمان مناسب، افراد مبتلا می‌توانند مهارت‌هایی برای مدیریت علائم خود بیاموزند و به زندگی روزمره‌شان بپردازند. بسیاری از افراد مبتلا به ADHD با درمان مناسب به موفقیت‌های تحصیلی، شغلی و اجتماعی دست می‌یابند.

اگرچه ممکن است برخی از افراد مبتلا به ADHD در نوجوانی و بزرگسالی همچنان با مشکلاتی مواجه شوند، اما اغلب آن‌ها با ادامه درمان و استفاده از استراتژی‌های مدیریتی می‌توانند عملکرد بهتری در زندگی خود داشته باشند.

علائم این بیماری چیست؟

علائم اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) معمولاً در سه حوزه اصلی بروز می‌کند: کمبود توجه، بیش‌فعالی و کنترل تکانه‌ها. این علائم می‌توانند در هر فرد متفاوت باشند و شدت آن‌ها از خفیف تا شدید متغیر باشد. در ادامه به تفصیل علائم هر کدام از این حوزه‌ها آورده شده است:

۱٫ علائم کمبود توجه:

    بی‌توجهی به جزئیات: اشتباهات بی‌دقت در تکالیف مدرسه، کارها یا فعالیت‌های دیگر به دلیل عدم دقت.

    مشکل در تمرکز: عدم توانایی در تمرکز بر روی یک کار یا فعالیت برای مدت طولانی (مثلاً در جلسات یا هنگام مطالعه).

    فراموشی: فراموشی وظایف روزمره، مانند انجام تکالیف یا آماده‌سازی برای قرارها.

    مشکل در پیگیری دستورالعمل‌ها: ناتوانی در پیگیری مراحل و دستورالعمل‌ها در تکالیف یا پروژه‌ها، حتی اگر مشکلی در فهم آن‌ها وجود نداشته باشد.

    پرهیز از کارهای نیازمند تلاش ذهنی: تمایل به اجتناب از کارهایی که نیاز به تمرکز یا تلاش ذهنی طولانی دارند (مثل تکالیف مدرسه یا پروژه‌های بزرگ).

    بی‌توجهی به محیط اطراف: عدم توجه به صحبت‌ها یا فعالیت‌های اطرافی که باعث می‌شود فرد احساس کند که در حال گوش دادن نیستند.

۲٫ علائم بیش‌فعالی:

    حرکات زیاد: حرکت مداوم بدن، به‌ویژه در موقعیت‌هایی که باید بی‌حرکت باشد (مثلاً در کلاس درس یا هنگام نشستن در یک نشست).

    بی‌قراری: فرد احساس اضطراب یا بی‌قراری می‌کند و قادر به آرام نشستن نیست.

    صحبت کردن بیش از حد: صحبت کردن زیاد و به‌طور غیرقابل‌کنترل در موقعیت‌هایی که مناسب نیست (مانند قطع صحبت دیگران).

    دشوار بودن در انجام فعالیت‌ها بدون حرکت: مثلاً فرد نمی‌تواند مدت طولانی در یک مکان ثابت باشد و نیاز به حرکت دائم دارد.

    حس اضطراب در موقعیت‌های خاص: احساس بی‌قراری در محیط‌هایی که نیاز به سکوت و آرامش دارند (مثلاً در سینما یا کتابخانه).

۳٫ علائم کنترل تکانه‌ها:

    تصمیم‌گیری‌های سریع و بدون فکر: فرد ممکن است بدون ارزیابی کامل عواقب، اقدام به انجام کاری کند (مثلاً خریدهای غیرضروری یا اشتباهات در تصمیمات شغلی).

    قطع کردن صحبت دیگران: قطع کردن صحبت دیگران یا دخالت در مکالمات پیش از تمام شدن حرف آن‌ها.

    مشکل در صبر کردن نوبت: عدم توانایی در صبر کردن نوبت خود در محیط‌های اجتماعی یا آموزشی.

    پاسخ دادن سریع بدون فکر: واکنش‌های سریع و بدون تفکر به موقعیت‌ها یا سوالات، حتی اگر ممکن است باعث ایجاد مشکل شود.

تفاوت‌ها در علائم میان کودکان و بزرگسالان:

    در کودکان، بیش‌فعالی و تکانه‌ها اغلب بیشتر بروز می‌کند، در حالی که در بزرگسالان، بیشتر علائم کمبود توجه و مشکل در سازماندهی مشاهده می‌شود.

    علائم ADHD در کودکان ممکن است در مدرسه بیشتر آشکار شوند، زیرا آن‌ها نیاز دارند که مدت طولانی روی یک تکلیف یا موضوع تمرکز کنند.

    بزرگسالان مبتلا به ADHD ممکن است در محیط‌های شغلی یا روابط شخصی مشکلات بیشتری داشته باشند، زیرا آنها باید مدیریت مسئولیت‌ها و انجام کارهای پیچیده را بدون حواس‌پرتی انجام دهند.

نکات مهم:

    علائم ADHD معمولاً از سنین ابتدایی کودکی آغاز می‌شود (قبل از ۱۲ سالگی) و ممکن است در مدرسه یا در خانه بیشتر قابل مشاهده باشند.

    برای تشخیص ADHD، علائم باید بیش از شش ماه طول بکشد و تأثیر قابل‌توجهی در عملکرد فرد در زمینه‌های مختلف زندگی (تحصیل، کار، روابط اجتماعی) داشته باشد.

اگر علائمی مشابه این موارد را در خود یا فرزندتان مشاهده کردید، توصیه می‌شود که با یک پزشک یا روان‌شناس مشورت کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب ارائه شود.

ریشه ابتلا به این بیماری چیست؟

ریشه اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما تحقیقات علمی نشان می‌دهند که این اختلال نتیجه ترکیبی از عوامل ژنتیکی، عصبی-زیستی و محیطی است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوامل که ممکن است در بروز ADHD نقش داشته باشند، اشاره می‌کنیم:

۱٫ عوامل ژنتیکی (وراثتی)

ADHD به طور قابل توجهی در خانواده‌ها شایع است، به این معنا که اگر فردی در خانواده مبتلا به این اختلال باشد، احتمال اینکه سایر اعضای خانواده نیز به این اختلال مبتلا شوند، بیشتر است. مطالعات نشان داده‌اند که احتمال بروز ADHD در افراد دارای سابقه خانوادگی مبتلا به این اختلال بالاتر است. به نظر می‌رسد که چندین ژن خاص که مسئول تولید مواد شیمیایی مغزی مانند دوپامین هستند، ممکن است در ایجاد ADHD نقش داشته باشند.

۲٫ عوامل عصبی-زیستی

برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که افراد مبتلا به ADHD ممکن است تفاوت‌هایی در ساختار یا عملکرد مغز خود داشته باشند. این تفاوت‌ها می‌توانند در نواحی مغزی که مسئول توجه، تصمیم‌گیری و کنترل تکانه‌ها هستند، مانند پیشانی مغز و نواحی مرتبط با فعالیت دوپامین، مشاهده شوند. در افراد مبتلا به ADHD، ممکن است فعالیت این نواحی مغزی کمتر از حد معمول باشد، که این امر منجر به مشکلات در توجه و کنترل رفتار می‌شود.

۳٫ عدم تعادل در مواد شیمیایی مغز

مواد شیمیایی مغزی به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی (مانند دوپامین و نوراپی‌نفرین) در مغز برای تنظیم و کنترل توجه، فعالیت‌های حرکتی و تصمیم‌گیری نقش دارند. در افراد مبتلا به ADHD، تعادل این مواد شیمیایی می‌تواند به هم خورده باشد، که باعث مشکلات در تمرکز، تنظیم رفتار و مدیریت تکانه‌ها می‌شود. داروهای درمانی ADHD معمولاً به تنظیم این انتقال‌دهنده‌ها کمک می‌کنند.

۴٫ عوامل محیطی

عوامل مختلف محیطی نیز می‌توانند در بروز یا تشدید ADHD نقش داشته باشند. برخی از این عوامل عبارتند از:

    قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مضر در دوران بارداری: مصرف الکل، دخانیات یا مواد مخدر توسط مادر در دوران بارداری می‌تواند خطر ابتلا به ADHD را در کودک افزایش دهد.

    تولد زودرس یا وزن کم هنگام تولد: نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند یا وزن تولد کمی دارند، بیشتر در معرض ابتلا به ADHD هستند.

    آلودگی محیطی: قرار گرفتن در معرض سرب و دیگر مواد آلاینده در دوران کودکی می‌تواند خطر بروز ADHD را افزایش دهد.

۵٫ عوامل روانی و اجتماعی

اگرچه ADHD یک اختلال زیستی است، محیط‌های اجتماعی و روانی می‌توانند در بروز و تشدید علائم آن نقش داشته باشند. به عنوان مثال، محیط‌های آموزشی یا خانوادگی پرتنش و نامناسب می‌توانند تأثیر منفی بر کودکان مبتلا به ADHD داشته باشند و علائم را تشدید کنند. در عین حال، تعامل مثبت و حمایت اجتماعی می‌تواند به کاهش علائم و بهبود عملکرد فرد کمک کند.

در مجموع، ADHD نتیجه تعامل پیچیده‌ای از عوامل ژنتیکی، عصبی و محیطی است. ژنتیک می‌تواند نقش مهمی در تعیین آسیب‌پذیری فرد به این اختلال داشته باشد، در حالی که عوامل محیطی می‌توانند به عنوان عوامل تشدیدکننده عمل کنند. با این حال، تحقیقات در حال انجام هستند تا درک دقیق‌تری از این اختلال و علل آن به دست آید.

جدول انواع روش های درمانی

در زیر جدول انواع روش‌های درمانی برای اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی (ADHD) آورده شده است. این روش‌ها شامل درمان دارویی، درمان‌های غیردارویی و روش‌های ترکیبی هستند که به بهبود علائم کمک می‌کنند.