۳ دلیل اصلی افزایش قیمت میوه و صیفی‌جات؛ سیب‌زمینی با رشد ۲۱۴ درصدی در ۱۰ ماه گذشته

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی اندیشه معاصر، سیب‌زمینی یکی از محصولات پرتقاضای کشاورزی است که این روزها به دلیل گرانی‌ و نوسانات قیمتی که دارد، سر خط اخبار کشاورزی قرار گرفته و جلب توجه می‌کند، خصوصا اینکه با گرانی گوشت، سیب‌زمینی هم یکی از اقلام غذایی است که در سبد هزینه‌های خانوار، حجم تهیه آن افزایش یافته است.

بر اساس نرخ‌نامه رسمی اتحادیه بارفروشان میوه و تره‌بار، سیب‌زمینی اکنون در دی‌ماه با کف قیمتی ۲۲ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم و ۳۰ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم سیب‌زمینی ممتاز در مراکز میوه‌ و تره‌بار عرضه می‌شود.

این کشف قیمت در حالی اتفاق افتاده که کف قیمتی این محصول در فروردین‌ماه امسال ۷ هزار تومان و ممتاز آن ۱۷ هزار تومان بود. مقایسه این ارقام نشان می‌دهد که کف قیمتی سیب‌زمینی طی ۱۰ ماه گذشته، تقریبا با ۲۱۴ درصد رشد و محصولات ممتاز با ۷۷ درصد رشد مواجه شده‌اند. همین مساله نیز نگرانی‌هایی را در میان مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان ایجاد کرده است.

ریشه گرانی سیب‌زمینی چیست؟

بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت‌ها، ضعف در برنامه‌ریزی زنجیره تولید است. در واقع نبود یک برنامه‌ریزی جامع و علمی برای تولید،موجب نوسانات شدید قیمتی شده است؛ هرچند ایران در تولید برخی محصولات کشاورزی به رکوردهای جهانی دست یافته‌ اما نبود هماهنگی در زنجیره تولید و توزیع، اقتصاد این بخش را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد.

این در حالی است که به باور کارشناسان، مدیریت سنتی بازار کشاورزی نیز به ‌عنوان یکی از مشکلات اصلی مطرح می‌شود. هیچ معیار مشخصی برای قیمت‌گذاری وجود ندارد و قیمت‌ها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهند شد. این روش سنتی، هزینه‌های اضافی را به مصرف‌کنندگان تحمیل کرده و موجب افزایش نارضایتی‌ها می‌شود.

معضل واگذاری رانتی غرفه‌ها

یکی دیگر از موضوعات قابل توجه، نحوه واگذاری غرفه‌های میادین میوه و تره‌بار است که از سوی برخی کارشناسان حوزه کشاورزی مطرح می‌شود. طبق آیین‌نامه سازمان میادین، این غرفه‌ها باید بدون هزینه و به ‌صورت مستقیم در اختیار تولیدکنندگان واقعی قرار گیرند اما این قانون در عمل اجرا نمی‌شود و برخی غرفه‌های پرسود، به‌ صورت رانتی و با استفاده از ارتباطات خاص واگذار می‌شوند.

در مقابل، غرفه‌هایی که در مکان‌های کم‌رفت‌وآمد قرار دارند، از طریق مزایده به فروش می‌رسند. اصلاح این روند و تسهیل عرضه مستقیم محصولات کشاورزی به مصرف‌کنندگان، از جمله راهکارهای پیشنهادی کارشناسان برای حل این معضل است.

آیا می‌توان وضعیت کنونی را تغییر داد؟

ایران از تنوع اقلیمی بالایی برخوردار است و ظرفیت‌های زیادی برای تولید محصولات کشاورزی دارد. با این حال برای استفاده بهینه از این ظرفیت‌ها، لازم است که بازار، چارچوب مشخصی پیدا کند و شفافیت بیشتری در روند تولید و توزیع ایجاد شود.

برنامه‌ریزی جامع برای تولید محصولات، مشخص کردن نیاز بازار و کاهش واسطه‌ها از جمله اقداماتی هستند که می‌توانند موجب بهبود شرایط شوند. مصرف‌کنندگان نیز باید از یک بازار شفاف و پایدار برخوردار شوند تا بتوانند محصولات را با قیمت مناسب تهیه کنند.

وزارت جهاد کشاورزی بازار را دریابد

بر این اساس، مشکلاتی مانند «ضعف در برنامه‌ریزی تولید»، «نبود شفافیت در روند توزیع» و «واگذاری رانتی غرفه‌های میادین میوه و تره‌بار»، از دلایل اصلی افزایش قیمت محصولات کشاورزی در بازار ایران هستند.

وزارت جهاد کشاورزی به عنوان متولی تنظیم و کنترل بازار، باید با بازنگری در سیاست‌های خود، شرایطی را فراهم کند که تولیدکنندگان واقعی بتوانند محصولات خود را بدون واسطه به مصرف‌کنندگان عرضه کنند. این اقدامات نه‌ فقط موجب کاهش قیمت‌ها خواهد شد، بلکه به بهبود وضعیت اقتصادی تولیدکنندگان و رضایت مصرف‌کنندگان نیز کمک شایانی خواهد کرد.

با این حال وزارت جهاد کشاورزی و نهادهای نظارتیِ بازار روند مطلوبی را در پیش نگرفته و در عمل هیچ نظارت و کنترلی بر بازار محصولات کشاورزی ندارند؛ شاهد مثال این ادعا نیز نوسانات قیمتی و رشد بی‌رویه قیمت محصولات این بخش، نظیر سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، پیاز، کلم، خیار و حتی گوشت، مرغ، ماهی، روغن و… است.