ژنرال و چالش‌های کاخ بعبدا

باشگاه خبرنگاران جوان؛ محمد‌علی حسن‌نیا – بالاخره بعد از دو سال لبنان رئیس جمهور خود را انتخاب کرد. ژنرال جوزف عون، فرمانده ۶۲ ساله لبنانی به عنوان سکاندار جدید کاخ بعبدا انتخاب شد. عون از سال ۱۹۸۲ وارد ارتش این کشور شد همان زمانی که اسرائیل در حمله «صلح الخلیل» تا بیروت پیش آمده بود و این کشور را اشغال کرد. امروز هم بخش‌های از جنوب این کشور تحت اشغال ارتش صهیونیستی است و مهم ترین اولویت ژنرال عون در مقام ریاست جمهوری و فرمانده کل قوا باید عقب راندن اسرائیل از خاک لبنان باشد. عون با مسائل زیادی اعم از داخلی و خارجی روبرو خواهد بود. البته جوزف عون انتخاب خود را وام دار آمریکا و عربستان است. واشنگتن از زمان شروع حمله هوایی و زمینی اسرائیل به لبنان، سعی در تغییر معادله و فضای سیاسی لبنان به نفع خود کرد. عون بهترین گزینه برای آمریکا در این نبرد سیاسی است. واشنگتن قصد دارد با آوردن فردی نظامی و مقتدر در کاخ بعبدا تلاش کند خلع سلاح حزب الله و تبدیل این جنبش از یک شبه دولت به یک گروه سیاسی ضعیف را کلید بزند.

 البته جوزف عون تاکنون در تعاملات خود پالس منفی نسبت به مقاومت نشان نداده است و تنها در مراسم سوگند ریاست جمهوری اعلام کرد که باید سلاح در اختیار دولت باشد. اکنون عون با چالش‌های بیشماری در پیشروی خود مواجه است.  سقوط دولت اسد در سوریه و ابهام شدید در مدل رفتاری و نوع رابطه با مهم‌ترین همسایه خود، چگونگی اجرای قطعنامه ۱۷۰۱،  وضعیت آوارگان، روند بازسازی کشور پس از حملات رژیم صهیونیستی، نوع مواجهه با مقاومت و همچنین اقتصاد از هم پاشیده لبنان از بزرگترین چالش‌های پیش‌روی عون در سمن ریاست‌جمهوری این کشور خواهد بود.

تلاش واشنگتن برای در دست گرفتن فضای سیاسی لبنان

آمریکا برای اینکه عون به کاخ ریاست جمهوری برسد  در هفته‌ها و روزهای گذشته اقدامات زیادی انجام داد. هوکشتاین فرستاده ویژه کاخ سفید در امور لبنان از چند روز قبل وارد بیروت شد و با تمام گروه های همسو دیدار و گفتگو داشت‌ به حدی این رایزنی ها جدی و سخت بود که یکی از نمایندگان مجلس لبنان از جنبش تغییر، اعلام کرد ما مجبور شدیم به عون رای بدهیم. از سوی دیگر فضای سیاسی در ائتلاف ۸ مارس وابسته به مقاومت بسیار جنجال برانگیز بود. حزب الله سعی کرد خود را بازیگری معقول نشان دهد و چند روز قبل‌تر «وفیق صفا» مسئول هماهنگی و ارتباط حزب الله اعلام کرد وتوی برای جوزف عون انجام نمی‌شود. همچنین مهم‌ترین رقیب عون یعنی «سلیمان فرنجیه» در شب انتخابات به نفع عون از روند انتخابات کناره گرفت تا نشان‌های از همراهی مقاومت هم به عون برسد. البته در دور نخست انتخابات عون با رأی سفید جریان شیعی یعنی جنبش امل و حزب الله روبرو شد و بعد از رایزنی یکساعت بین این دو گروه شیعه با عون در مجلس نواب لبنان آن‌ها نیز در دور دوم به ژنرال رای مثبت دادند. 

آیا انتخاب عون خلاف قانون اساسی لبنان بود؟

جوزف عون  فرمانده ارتش لبنان که در حال حاضر رئیس جمهور این کشور نیز محسوب می‌شود، برابر با دو اصل ۷۶ و ۷۷ قانون اساسی این کشور و به دلیل اینکه عون از مقامات رده اول لبنان محسوب می‌شود باید حداقل دو سال قبل از نامزدی برای ریاست جمهوری از مقام خود استعفا می‌داد.

«جبران باسیل» رئیس جریان آزاد مسیحی بارها این موضوع را چه در مجلس و چه در رسانه‌ها اعلام کرده بود، اما «نبیه بری» رئیس مجلس لبنان در این خصوص مورد مشابه عون یعنی انتخاب «میشل سلیمان» را نمونه‌ای موفق از حل ایراد قانون اساسی اعلام کرد. نبیه بری در فرایند انتخابات برای حل این مشکل بیان داشت اگر اعضای مجلس ۸۶ رای به نامزد ریاست‌جمهوری دهند این رای به منزله رای به قانون اساسی در نظر گرفته می‌شود.

میشل سلیمان هم در زمان انتخاب به عنوان رئیس جمهور لبنان در مقام فرمانده ارتش این کشور بود به همین علت این رای با مناقشاتی همراه بود که با تدبیر بری برطرف شد.

فضای جدید سیاسی لبنان و اولویت‌های رئیس‌جمهور جدید

به نظر می‌رسد مهم‌ترین و اولین ماموریت جوزف عون در نقش رئیس‌جمهور لبنان باید تعیین تکلیف با اسرائیل و خواست اجرای عقب نشینی این رژیم از جنوب این کشور باشد. همچنین از دیگر اولویت‌های رئیس‌جمهور با توجه به وضعیت وخیم اقتصادی در لبنان باید با رایزنی‌های متعدد نخست وزیری را مکلف کند تا مشکلات اقتصادی این کشور هرچه زودتر سر و سامان یابد.

ژنرال که اکنون سکاندار کاخ بعبدا است در فصلی جدیدی از روند تغییرات خاورمیانه به قدرت رسیده است و باید بداند که رویاروی با مقاومت می‌تواند او را مانند گذشتگان به لب پرتگاه سوق دهد بنابراین باید دید که او چگونه می‌خواهد روند تعامل با حزب الله را به پیش ببرد. از سوی دیگر حزب الله در روند بازسازی است بنابراین قصد دارد در دولت آینده لبنان جایگاه قوی داشته باشد و به همین دلیل در رایزنی های جدی و سخت با عون خواستار حضور در کابینه بعدی با قدرت بیشتر خواهد شد. 

اما ایالات‌متحده به‌عنوان موثرترین عامل به قدرت رسیدن عون در فضای سیاسی لبنان توقعاتی دارد از جمله بالابردن سطح تنش با حزب الله و تسریع در روند خلع سلاح مقاومت و امنیتی‌سازی در این کشور مدیترانه‌ای که همین امر می‌تواند باعث چالش‌های جدی برای ژنرال لبنان شود.

همه چهار رئیس جمهور اخیر ‎لبنان در دوره‌ای فرمانده ارتش این کشور بود‌ه‌اند. در کشوری متکثر و طایفه‌ای لبنان، نهاد ارتش تنها نهاد ملی مورد احترام و اجماع تمام احزاب، فرق و اقوام لبنان است. هرچند که ارتش لبنان نهادی بسیار ضعیف است و عملا در برابر تجاوزات خارجی بسیار ناتوان است.

انتخاب ‎جوزف عون گزینه مورد حمایت واشنگتن و ریاض به عنوان رئیس جمهوری لبنان، پیامد سیاسی ‎ تضعیف حزب‌الله در جنگ اخیر با اسرائیل و نیز سقوط ‎بشار اسد در سوریه است. آرایش نیروهای سیاسی داخلی و حتی نیروهای خارجی تاثیرگذار در لبنان در ماه های اخیر و با توجه به اتفاقات داخلی و منطقه‌ای بسیار تغییر یافته است.

بزرگترین چالش پیش روی ‎جوزف عون، وضعیت شکننده توافق آتش بس با ‎اسرائیل و انتظارات حداکثری آمریکا بویژه در دوره ‎بازگشت ترامپ به کاخ سفید است. آمریکا می خواهد قطعنامه ۱۷۰۱ به طور کامل اجرای شود یعنی خلع سلاح کامل حزب‌الله که این امر می‌تواند در آینده فضای سیاسی لبنان بسیار مناقشه برانگیزباشد.

هر چه که هست عون مسیحی با کوهی از مشکلات روبروست و او در مجلس لبنان وعده‌های بسیاری داد و «عهد» می‌بندم کلیدواژه پرکاربد سخنان وی با نمایندگان و مردم لبنان بود.

البته که رفع مسائل اصلی لبنان نیازمند زمانی کافی و لازم است. یکی از نکاتی که می‌توان به آن اشاره داشت همکاری کامل حزب‌الله در روند بازسازی لبنان با دولت جدید این کشور خواهد بود. اما اگر عون و نخست‌وزیر جدید این کشور به سمت چالش خلع سلاح پیش بروند با روند اتصال لبنان به بیرون را کور کنند باید منتظر تنش‌های سیاسی بزرگی در فضای داخلی این کشور باشیم.