ولید جنبلاط، رهبر دروزیان لبنان کیست؟

منابع رسانه‌ای در روز یکشنبه دوم دی ماه از دیدار «ولید جنبلاط» رئیس طایفه دروزی‌های لبنان با «ابومحمد الجولانی» فرمانده «هیات تحریرالشام» در دمشق خبر دادند. این اولین دیدار یک سیاستمدار لبنانی از دمشق، پس از سقوط دولت «بشار اسد» است.

جنبلاط نیز در این دیدار تاکید کرده که «هردو ما (لبنان و سوریه) از نفوذ اسرائیل رنج می‌بریم» و گفته است که پیش‌نویسی را به نام «دیدار دموکراتیک» در مورد روابط لبنان و سوریه ارائه خواهد داد.

جنبلاط کیست؟ فرزند رهبری که ترور شد و تحصیل کرده فرانسه و آمریکا

ولید جنبلاط متولد ۷ اوت ۱۹۴۹)، از رهبران دروزی در لبنان است که پس از ترور پدر خود کمال جنبلاط، رهبر و بنیانگذار حزب سوسیالیست ترقی‌خواه در سال ۱۹۸۱ میلادی ریاست این حزب را به ارث برد و در سال ۲۰۲۳ میلادی این منصب را به فرزند خود تیمور جنبلاط واگذار کرد.
او تا سال ۱۹۶۱ در کالج سکولار فرانسه تحصیل کرد و در سال ۱۹۶۹ دوره متوسطه را در کالج بین‌المللی بیروت به پایان رساند، در ۳ ژوئیه ۱۹۷۳ مدرک لیسانس خود را در رشته علوم سیاسی از دانشگاه آمریکایی بیروت گرفت.

او مدرس تاریخ در دانشگاه ملی در شهر عالیه بوده و یک سال در ضمیمه روزنامه النهار کار کرد و مقالات اقتصادی و سیاسی زیادی نوشت. جنبلاط همچنین بین سال‌های ۱۹۷۹ تا ۱۹۸۰ در «مجله الانباء» می‌نوشت که ارگان حزب سوسیالیست مترقی است. در ۲۹ آوریل ۱۹۷۷ به عنوان رئیس حزب سوسیالیست مترقی جانشین پدر شد. او در حال حاضر نیز به عنوان اصلی‌ترین رهبر دروزیان لبنان شناخته می‌شود.

دروزیان چه کسانی هستند؟

دروزیان که خود را موحدون نیز می‌خوانند، یک گروه قومی-مذهبی عرب بر پایه علوم خفیه و یکتاپرستی و تأثیر پذیرفته از اندیشه‌های فیلسوفان یونانی به ویژه افلاطون و ارسطو است. به آنها «بنی معروف» نیز می‌گویند. سکونت‌گاه‌های اصلی پیروان آن، کشور‌های سوریه، لبنان، فلسطین، اسراییل و اردن هستند ولی می‌توان آنها را در کشور‌های گوناگون انگلیسی‌زبان به ویژه آمریکا و بریتانیا و کانادا و استرالیا هم یافت

دروزیان در سده ۱۱ میلادی از اسماعیلیان منشعب شدند و از مکاتب گنوسی و فلسفه نوافلاطونی و فلسفه‌های دیگر تأثیر پذیرفته‌اند. مذهب دروزی شاخه‌ای از اسماعیلیه است. این مذهب نخستین بار در سال ۴۰۸ قمری در قاهره در مسجد ریدان پایه‌گذاری شد. بنیان‌گذار اصلی این مذهب یک ایرانی به نام حمزه ابن علی بن احمد زوزنی زاده شرق ایران و معروف به لباد بود.

متون مقدس دروزی شامل قرآن و رسائل حکمت است. دیگر نوشته‌های قدیمی دروزی شامل رسائل الهند (رسائل هند) و دست‌نوشته‌های از دست‌رفته (یا پنهان شده) مانند المنفرد بذاته و الشریعه الروحانیه و دیگر نوشته‌های تعلیمی و جدلی است. تناسخ اصلی‌ترین اصل در دین دروزی است. تناسخ بلافاصله پس از مرگ فرد رخ می‌دهد.

با تأسیس اسرائیل، برخی از آنها در محدوده آن کشور ماندند، اما برخی دیگر به لبنان و سوریه بازگشتند. بر پایه برخی منابع دروزی‌ها در هنگام تشکیل اسرائیل با دولت به توافقی رسیدند که بر اساس آن در ازای پذیرش خدمت اجباری در ارتش اسرائیل، امتیازاتی بگیرند. آنها در اسرائیل به عنوان یک طایفه مستقل، برای رسیدگی به مسائل و اختلافات درونی، دادگاه ویژه خود را دارند و فرهنگ و زبان آنها عربی است.

سازمان مرکزی آمار اسرائیل، شمار دروزی‌های ساکن اسرائیل حدود ۱۴۳ هزار نفر اعلام کرده که معادل ۱/۶٪ از کل جمعیت اسرائیل است. ۱۸ هزار نفر از آنها در بلندی‌های جولان زندگی می‌کنند. بیشتر دروزی‌های اسرائیل در مناطق جلیل و جبل کرمل زندگی می‌کنند و با اعضای طایفه خود در سوریه و لبنان در ارتباط مستمر هستند.
از سال ۱۹۳۲ آمار رسمی از شمار دروزی‌های ساکن لبنان وجود ندارد، اما منابع غیر رسمی تعداد آنها را بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار نفر برآورد کرده‌اند. اداره امور جامعه دروزی‌های لبنان بر عهده نهادی به نام «مشیخه عقل» است. سیاستمداران دروزی نقش برجسته‌ای در صحنه سیاسی لبنان دارند و کمال جنبلاط و پسر او ولید جنبلاط و همینطور مجید ارسلان از سیاستمداران برجسته لبنانی هستند.

جنبلاط و راه اندازی انقلاب سدر

پس از ترور رفیق حریری، نخست‌وزیر سابق لبنان، انقلاب سدر یا ثوره الأرز را به راه انداخت که مدعی رفع سرپرستی لبنان توسط سوریه بود.
انقلاب سدر شامل مجموعه‌ای از تظاهرات مردمی و مدنی در لبنان، به ویژه در پایتخت آن در بیروت است، پس از ترور رفیق حریری نخست‌وزیر پیشین در ۱۴ فوریه ۲۰۰۵ به وقوع پیوست. گرچه اکنون به عنوان انقلاب سدر شناخته می‌شود، ولی به عنوان قیام استقلال شناخته شده است.

اهداف اصلی انقلاب عبارت بودند از خروج نیرو‌های سوریه از لبنان، تشکیل یک کمیسیون بین‌المللی برای تحقیق در مورد ترور نخست‌وزیر، رفیق حریری، استعفای مقامات امنیت عمومی در کشور و سازماندهی انتخابات پارلمانی آزاد. تظاهرکنندگان همچنین خواستار پایان نفوذ سوریه در لبنان شدند.

جنبلاط و وزارت در چند دولت لبنان

ولید جنبلاط در سال ۱۹۹۱ پس از امضای معاهده طائف برای پرکردن کرسی‌های خالی متوفیان به عنوان جانشین پدرش کمال جنبلات نماینده مجلس شد و پس از آن در انتخابات سال ۱۹۹۲ و ۱۹۹۶، ۲۰۰۰، ۲۰۰۵ و ۲۰۰۹ انتخاب شد. قبل از آن در جریان جنگ داخلی به سمت وزیر منصوب شد و چندین وزارت را بر عهده داشته است: از آوریل ۱۹۸۴ تا سپتامبر ۱۹۸۸ وزیر فواید عامه و حمل و نقل و گردشگری در دولت رشید کرمی در دوره ریاست جمهوری امین جمایل بود.

از نوامبر ۱۹۸۹ تا دسامبر ۱۹۹۰نیز وزیر فواید عامه و حمل و نقل در دولت سلیم الحص در دوران رئیس‌جمهور الیاس هراوی بود. بعد از ان تا سال ۱۹۹۲ وزیر دولت در دولت عمر کرامی در دوره ریاست جمهوری الیاس هراوی بود که در دولت رشید الصلح در دوران رئیس‌جمهور الیاس هراوی نیز همین سمت را حفظ کرد.
ولید جنبلاط در دولت رفیق حریری، وزیر امور خارجه بود که این جایگاه در دوره رئیس‌جمهور الیاس هراوی ادامه یافت.

جنبلاط و استعفاء از رهبری حزب سوسیالیست مترقی

در اواخر ماه مه ۲۰۲۳، ولید جنبلاط استعفای خود را از رهبری حزب سوسیالیست مترقی پس از ۴۶ سال تصدی این سمت اعلام کرد. حدود ۲۰۰۰ هوادار در عین ژالتا، شهر دروزی‌ها در کوه‌های چوف جمع شدند، جایی که اعضای حزب سوسیالیست مترقی، پسرش تیمور جنبلاط را به عنوان رهبر جدید خود معرفی کردند.

جنبلاط و جنگ داخلی سوریه

با شروع جنگ داخلی سوریه، جنبلاط و حزبش به سمت موضع ضد اسد حرکت کردند. نقش جنبلاط در مذاکرات مربوط به دروزی‌های سوریه در طول جنگ داخلی سوریه بسیار مهم بوده است و در مورد جبهه النصره گفته است: «نصره را مانند کشور‌های غربی نمی‌توانم در لیست تروریستی قرار دهم، زیرا اکثر النصره سوری هستند و رژیم بشار مردم سوریه را ملزم به پیوستن به النصره کرد.

جنبلاط و رویکرد دوگانه در قبال بشار اسد

جنبلاط معتقد است که دستور کشتن پدرش از سوی حافظ اسد صادر شده است. او گفته که ترجیح می‌دهد «خودکشی سیاسی» انجام دهد تا اینکه با بشار اسد آشتی کند. 
پس از آنکه جبهه النصره در ۱۰ ژوئن ۲۰۱۵ بیست روستایی دروز را در قلب لوزه کشت، جنبلاط گفت: «هرگونه لفاظی تحریک آمیز سودی نخواهد داشت، و باید به خاطر داشته باشید که سیاست‌های بشار اسد سوریه را به این هرج و مرج سوق داد».

جنبلاط در سال ۲۰۰۷ در جمع ده‌ها هزار تن از هوادران خود، رئیس جمهور سوریه را «مار» و «مستبد» خوانده و گفته بود که باید از او انتقام گرفته شود، اما حدود ۵ سال بعد او در حاشیه سفری به سوریه و دیدار با بشار اسد، این اظهارات خود را نامناسب خواند.

فروردین سال ۱۳۸۹ بشار اسد، رئیس جمهور وقت سوریه در دمشق، پایتخت این کشور با ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان دیدار کرد. ولید جنبلاط تا آن زمان از منتقدان نقش سوریه در لبنان به شمار می‌رفت و بار‌ها انتقاد‌های تند و تیزی از سوریه و رهبران آن کرده بود، اما تحلیلگران در ان زمان مطرح کردند که حضور جنبلاط در دمشق و دیدار با بشار اسد می‌تواند به افزایش نفوذ سوریه در لبنان کمک کند. حتی جنبلاط در دیادار خود با اسد تاکید کرد که «روابط خوب با سوریه می‌تواند به ثبات لبنان کمک کند».

ولید جنبلاط و درخواست برای عضویت ایران در اتحادیه عرب

جنبلاط در سال ۱۳۹۳ خواستار تشکیل اتحادیه‌ای علیه تروریسم با حضور ایران و ترکیه شد و گفت، اعراب به تنهایی نمی‌توانند با مشکل تروریسم روبرو شوند. او با بیان این که «نقشی که اتحادیه عرب ایفا می‌کند، باید مورد بازبینی قرار گیرد» و تاکید بر این که «ما باید با دو قطب بزرگ منطقه‌ای یعنی ایران و ترکیه علیه تروریستم همکاری کنیم»، گفت که «اگر ایران و ترکیه به اتحادیه عرب ملحق شوند، آن وقت این اتحادیه می‌تواند تغییری محسوس در حوزه‌ی حوادث در حال وقوع در منطقه بوجود آورد.»

جنبلاط در ان زمان با بیان این که «جهان عرب به تنهایی نمی‌تواند در مقابل تهدیدات بایستد»، بیان داشت که «رژیم‌های قدیمی عربی در حال فروپاشی است و در حال حاضر الزامی برای اتخاذ سیاست‌های جدید برای جلوگیری از تهدید ملی گرایی وجود دارد. کنار گذاشتن ایران از هرگونه تلاش بین المللی در خصوص داعش باعث جلوگیری از کسب نتیجه مثبت می‌شود».

ولید جنبلاط و زندگی خانوادگی پرماجرا

جنبلاط در سن بیست سالگی در ۱۹۶۹ با مارینا متر هنرپیشه دورگه آلمانی-ایرانی سینمای ایران ازدواج کرد که مورد مخالفت پدرش قرار گرفت. مارینا مه‌لقا هوپ اپل متر در سال ۱۳۲۱ از یک پدر آلمانی و یک مادر ایرانی در تهران متولد گردید. وی تحصیلات خود را در مدرسه ژاندارک تهران در سال ۱۹۵۸ گذراند دوره مدرسه عالی زبان را در سوییس گذراند وی به زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، روسی و فارسی آشنا ابود. وی قبل از هنرپیشگی در روزنامه‌های انگلیسی و فرانسه تهران ژورنال و ژورنال دو تهران به عنوان خبرنگار مشغول کار بود. اولین فیلمی که بازی کرد در سال ۱۳۴۵ «الماس ۳۳» بود. این ازدواج در نهایت با فشار‌های خانواده جنبلاط به جدایی انجامید.

او در سال ۱۹۸۱ با جیرفت جنبلاط یک چرکس اردنی ازدواج کرد و صاحب سه فرزند شد: تیمور (متولد ۱۹۸۲). اصلان (متولد ۱۹۸۳). دالیا (متولد ۱۹۸۶). این ازدواج نیز ادامه پیدا نکرد.

همسر فعلی وی نورا الشرباتی است که پس از ازدواج با وی به «نورا جنبلاط» ملقب شد، وی دختر «احمد الشرباتی» وزیر دفاع سابق سوریه است.