اسرار کویر ریگ جن؛ مثلث برمودای ایران

آیا اسرار مثلث برمودای ایران را می دانید ؟ آیا می دانید که در ایران منطقه ای وجود دارد که به آن مثلث برمودای ایرانی می گویند؟ بله کویر ریگ جن مکانی هست که هر کس به آن نقطه سفر کرده دیگر بازنگشته .

افسانه ها و شایعات زیادی در این مورد وجود دارد که برخی بر پایه خرافات هستند و برخی علمی . عده ای معتقد هستند که در مثلث برمودای ایران شیاطین و اهریمنی وجود دارند.

عده‌ای دیگر معتقدند که مثلث برمودای ایران محل زندگی اجنه می‌باشد.نکته جالب اینجاست که حتی روی اکثر نقشه ها، همچین مکانی نشان داده نشده است. شما نمی توانید از روی نقشه مکان دقیق مثلث برمودا ایران را مشاهده کنید. با هم به این موضوع می پردازیم .

اول از همه باید بدانیم که کویر ریگ جن کجاست .کویر ریگ جن در جنوب غربی دشت کویر و از شمال به جنوب سمنان و جنوب شرق گرمسار است. ریگ جن با وسعتی برابر با ۳۸۰۰ کیلومتر مربع در این محدوده قرار گرفته است. به عبارتی ریگ جن در حاشیه شمالی کوه گوگردی و در حاشیه شرقی به جاده دامغان ـ جندق واقع شده است.قسمت عمده ریگ جن از باتلاق های نمکی و کویرهای مسطح پفکی تشکیل شده و به همین خاطر، مکانی هیجان انگیز برای گردشگری در همه فصل های سال به خصوص پاییز محسوب می‌شود.

زمان مناسب سفر به ریگ جن، زمانی که هوا خنک تر شده است تا تحمل کردن گرما در روزهای طاقت فرسا تابستان!!!

تفاوت مثلث برمودای ایرانی با مثلث برمودا آمریکایی

مثلث برمودای معروف، در دریا قرار دارد و می گویند که حتی اگر هواپیمایی از بالای آسمان مثلث برمودا عبور کند. ناپدید خواهد شد. ده ها فیلم سینمایی برجسته در مورد این منطقه و یا بهتر بگوییم این پدیده طبیعی ساخته شده است.

تعدادی از روایات در مورد آن مبتنی بر واقعیت است و تعدادی دیگر تنها زاده خیال افرادی است که تا به حال به آن سفر نکرده اند. مثلث برمودا در واقع منطقه ای در اقیانوس آتلانتیک بین برمودا، پرتو ریکو و فلوریدا است که به ناپدید کردن کشتی ها، قایق ها و هواپیماها و به طور کلی هر چه که در آن منطقه و یا بر فراز آن منطقه باشد، شهرت دارد.

تا حالا بیشتر از ۱۰۰۰ کشتی و هواپیما در این منطقه ناپدید شده است و همچنین کشتی های بسیاری هنگام عبور از موقعیت مکانی برای همیشه گم شده اند.

مثلث برمودای ایران کاملاً در نقطه مقابل آن قرار دارد و یک مکان کویری می‌باشد. کویری کاملاً خشک و بی آب و علف که هیچ جنبنده و موجود زنده ای در آنجا یافت نمی شود.

واقعیت های این جاذبه طبیعی

همه چیزهایی که در مورد مثلث برمودا ایران خواندید کاملا درست است و واقعیت دارد اما یک نکته وجود دارد.تپه های ماسه ای برخان و تپه های ماسه ای هرمی در سراسر ریگ جن پراکنده شده اند و منظره ای بسیار زیبا را شکل می دهند که افسانه هایی هم توسط مردم محلی این منطقه روایت می شود که سفر به این منطقه را هیجان انگیز تر می کند.مردم محلی این منطقه افسانه هایی را زمزمه می کنند؛ اجنه ، نیروهای ماورایی و اهریمنی تحت هیچ شرایطی نمی گذارند پای شما به این کویر باز شود.

اما با تمام این تفاسیر ریگ جن امروزه مقصد گردشگری تورهای مسافرتی بسیاری شده است. سفر با تور به شکل دسته جمعی و با راهنمای کار بلد؛ میتواند این مکان به ظاهر ترسناک را برای شما به جذاب ترین و به یادماندنی ترین کویری که دیده اید تبدیل کند.

سنگ های سیاه رنگی که در ۲۰ کیلومتری جنوب مرکزی ریگ جن قرار دارد، این سنگ های سیاه ذوب شده معادن فلزات مختلف هستند که از ارتفاعات کوه ملاهادی و معادن منطقه استخراج شده و به همین خاطر ریگ جن را می توان منطقه ای سرشار از فلز و معادن نیز دانست.

کویرهای رسی

کویرهای رسی در مناطق مرکزی و شرقی ریگ جن گسترده شده اند.غیر از صفحات رسی بر روی سطح این کویرها هیچ نوع پوشش دیگری قابل مشاهده نیست.این کویرها در نتیجه جمع شدن لایه های نازک از مواد ریز فصلی رشد یافته اند و بودن لایه های بزرگتر تر در این رسوبات نشان از طغیان های غیرعادی بر روی این صفحات است.

بعد از بوجود آمدن کویرهای رسی امکان دارد بر اثر تغییر شرایط هیدرولوژیکی، در نتیجه تغییر شرایط جوی، و یا تغییر شکل چاله، تغییر یابند. مثلا صفحات باد کرده بر روی آنها قابل مشاهده است.

کویر های متورم یا پف کرده در این نواحی به وضوح نمایان می باشند که در عمق صفر تا ۱۶ سانتیمتری بالاخص ۸ الی ۱۶ سانتیمتری از سطح زمین دارای املاحی چون سولفات سدیوم می باشد.

نمک سولفات سدیوم در موارد مختلفی مورد مصرف قرار میگیرد از جمله تولید کاغذسازی،شیشه سازی، مواد شوینده وغیره… که با کنار زدن خاک سطحی، خاک مرغوب که شامل املاح زیادی است استخراج میشود.

کویرهای رسی خیس

کویرهای رسی خیس در شمال و شمال غربی ریگ جن گسترش پیدا کرده اند.این گروه دارای کویر های صفحات رسی و حوزه خیس می باشند.در حقیقت بهتر می توان گفت مواد مه این کویرها را تشکیل داده شبیه به کویرهای رسی است،اما یک تفاوت وجود دارد که سطح قسمتی از آن (حوزه خیس)، پایین تر از سطح آب زیرزمینی تابستانه است.

کویرهای رسی خیس از کویرهای رسی و در نتیجه بالا آمدن سطح آب زیرزمینی بوجود آمده اند.کویرهای چربه،در این مناطق که شامل املاحی چون کلرورکلسیوم (cacl2) که قابل استخراج هستند مشاهده می شود.کلرور کلسیم با خاصیت جذب کنندگی به عنوان جاذب رطوبت در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد.

کویرهای رسی همراه با نمکزار

در قسمت غربی ریگ جن و در حد فاصل کویرهای رسی خیس شمال ریگ جن و دیواره های ماسه ای پنچ گانه کویرهای رسی همراه با نمکزار گسترش پیدا کرده اند.سطح این کویرها پوشیده از صفحات رسی و نمکزار می باشد.به همراه نمکزار،کویرهای رسی عموما در آبخیزها و چاله واقع هستند که شامل سنگهای دوره میوسن و بدون شک تبخیری هستند.

بوجود آمدن این پوشش، بر روی عکسهای هوایی و در بررسی صحرایی نشان می دهد که در اواخر این سال ها نمک موجود در صفحات بلندتر که در گذشته به دلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی و یا طغیان هرز آبهای شور پدیدار شده بوده است شسته شده و به مناطق پس تر جنوبی تر منتقل می شود.

برای استخراج املاح نیترات پتاسیوم (شوره) شوره زار ها، مورد استفاده واقع می شوند.استفاده از نیترات پتاسیوم نیز به عنوان کود زراعی می باشد اما موارد مصرف مهم تر دارد و از آن در تهیه باروت ودیگر مواد محترقه بکار می رود.

اقلیم (آب و هوا) کویر ریگ جن

منطقه ریگ جن بخشی از فلات مرکزی ایران محسوب می شود و دارای آب و هوای آن شبیه به سیر نقاط حاشیه این فلات است.قسمت مرکزی ایران از یک فلات وسیع ایجاد شده است که تحت احاطه کوههای مرتفعی می باشد که مانع نفوذ رطوبت دریاهی اطراف به این منطقه می شوند.قسمت عمده این بخش آب و هوای خشک و بیابانی را داراست که در آن میزان تبخیر بیش از تراوشات جوی است .

تابستان های بسیار گرم و خشکی در ریگ جن احساس می شود و تغییرات فصلی آب و هوا از جمله تابش آفتاب در ریگ جن بسیار فراوان است.

متاسفانه بدلیل اینکه در ریگ جن ایستگاه های زمینی هواشناسی وجود ندارد، تنها میتوان به آمار شهر های حاشیه این منطقه مراجعه کرد.که در شهر گرمسار در بهمن ماه ۸/۴ درجه سانتی گراد حداقل دما به ثبت رسیده و حداکثر دمای مطلق این شهر ۴۳ درجه سانتی گراد در سال ۷۹ مربوط به مرداد ماه میباشد.

با مشاهده آمار ثبت شده و با در نظر گرفتن تغییرات +۵ درجه در ساعات روز و در شب میتوان پیش بینی کرد دما بین ۱ تا +۴۸ درجه سانتیگراد در بخش شمالی ریگ جن در حال تغییر باشد.این دما به جهت مجاورت تپه های ماسه ای دم ریگ در محل جنوبی ریگ، تیر ماه تا +۵۰ درجه سانتیگراد ، افزایش یابد.

در آذر ماه با ۷۱درصد حداکثر متوسط رطوبت و حداقل با ۲۲ درصد رطوبت نسبی مربوط به خرداد ماه میباشد . براساس بررسی های ۱۰ ساله ( از سال ۶۵ تا ۷۵) بطور متوسط ۸ ماه سال میانگین درجه حرارت از ۵۰ درصد رطوبت نسبی بالاتر بوده که نشان دهنده ی هوای به شدت خشک است که ۴ ماه باقیمانده فصل سرما و بارندگی رطوبت نسبی هوا بر درجه حرارت غلبه کرده و هوا تا حدودی مرطوب میشود .

کویر ریگ جن تشنه ی آب شیرین

به دلیل اینکه در ریگ جن آب محدود به چند چشمه آب تلخ و شور در موقعیت های بسیار دور از هم واقع شده اند. در موقعیت شمال شرقی ریگ جن حبله رود در کنار ریگ جن در حرکت است که بزرگترین رودخانه به حساب می آید. جمع آب رود ( رودسر دره ) از دیگر رودهایی ست که در امتداد ریگ جن در جریان است که آب آن نیز غیر قابل مصرف و شور میباشد.

در ارتفاعات کوه گوگرد، موقعیت شمالی ریگ جن رودخانه ورگی سر چشمه می گیرد و مسیر آن از شمال غربی به جنوب شرقی میباشد. از ارتفاعات شمال شرقی گرمسار و منطقه لزوره رودخانه فصلی رامه یا تنگ چهار طالق آغاز شده و بعد از یکی شدن به خوشابرود از موقعیت شمال به جنوب به سمت آبادی ده نمک ادامه و وارد ریگ جن شده است.

از ارتفاعات زرومند، در قسمت جنوب شرقی ریگ جن رودخانه زرومند شکل گرفته و با دیواره دم ریگ در خطی موازی و در جهت شرقی-غربی به ریگ جن می ریزد.

گل و لجن های باتلاق

گل و لجن های باتلاقی ریگ جن درسته بسیار خطرناک هستند، اما خیلی از شهروندانی را که عادت به رستوران گردی و پاساژ گردی دارند به سمت خود جلب می کند تا وقایع های طبیعی را از نزدیک مشاهده کنند. در ریگ جن تا کیلومتر ها فقط مارو حشرات مختلف مشاهده خواهید کرد.سازمان محیط زیست باید به شما مجوز عبور دهد. اگر با تور به این سفر می‌روید خیالتان از مجوز راحت باشد، اما اگر گروهی سفر میکنید حتما مجوز بگیرید؛ برنامه شروع و پایان سفرتان را هم اعلام کنید تا مشکلی برای شما به وجود نیاید.

هیچ آبی در ریگ جن در دسترس نیست و در قسمت جنوب شرقی آن، تپه های ماسه ای قرار دارد که به نام دم ریگ جن معروف هستند.

در سال ۱۹۹۷ میلادی کویر شناس معروف ایرانی به نام علی پارسا به همراه رییس وقت پارک ملی کویر با استفاده از هواپیمای خصوصی از ریگ جن عبور کردند. آنها در این سفر هوایی چند ساعته اولین چیزی که به آن برخورد کردند گودالی بود که تازه به وجود آمده و داخل گودال، یک فضای آبی بزرگ به چشم می خورد؛ از آب شور پر شده بود.

اطراف آن، نمک کریستال قرار داشت و رنگ قهوه ای آن ها از داخل هواپیما به صورت واضح مشخص بود و پس از این سفر او بارها با خودروی شخصی خود به ریگ جن سفر کرد.

تنوع زیستی کویر ریگ جن

به وسعت زیادی از ریگ جن بدون پوشش گیاهی و پراکندگی جانوری می باشد.باید بدانید از شرایط پوشش گیاهی و حیات وحش این منطقه هنوز هم که هنوز است اطلاعات و مشخصات کاملی در دسترس نمی باشد.

اما در حاشیه آن یعنی هموار سینه کوه در دهانه ی چاه گرگ و دهانه ی تنگ ظلمات وهمین طور دامنه های کافرکوه، وجود جبیر و گور ایرانی گزارش شده است.به علت تعدیل سختی کویر و بالا رفتن پوشش گیاهی در منطقه دم ریگ تنوع زیستی تیپیک مناطق کویری قابل مشاهده است.

این تنوع زیستی شامل روباه شنی،کاراکال،شاهین،گرگ،جرد، گربه شنی، خرگوش، پامسواکی، پایکا، انواع مار و عقرب، انواع آگاما و جکو،سارگپه بیابانی، عقاب طلایی، شغال و… است و نیز در زمان حکومت شاه عباس گله های آهو در این منطقه بوده است که به احتمال بالا به علت شکار بی رویه رو به انقراض گذاشته اند.

ریگ جن با چندین منطقه حفاظت شده از جمله منطقه شکار ممنوع ملاهادی، منطقه حفاظت شده عباس آباد نایین، منطقه شکار ممنوع اردستان، منطقه شکار ممنوع چوپانان و علی الخصوص پارک ملی کویر که یکی از زیستگاه های یوز آسیایی است در مجاورت است و میشود گفت که بسیاری از حیات وحش این مناطق در بخش هایی از ریگ جن نیز زیست می کنند.

کویر ریگ جن، زیستگاه چه جانوارانی است؟
پوشش جانوری و گیاهی آن در هر منطقه جغرافیایی از اهمیت بالایی برای پژوهشگران و همچنین از جنبه اثرات آن بر محیط زیست برای ساکنان آن برخوردار است.نواحی بزرگی از ریگ جن به دلیل گرمای شدید و شرایط بسیار دشوار کویری بدون هرگونه پوشش جانوری و گیاهی بشمار می رود.

ولی در منطقه دم ریگ به دلیل بالا بودن پوشش گیاهی و تعدیل سختی کویر تنوع زیستی معمول مناطق این چنینی قابل مشاهده است.گونه هایی مانند انواع مار و عقرب،سارگپه بیابانی، پایکا،خرگوش، کاراکال، گربه شنی،جرد، روباه شنی، پامسواکی، انواع آماگا و جکو، گرگ و شغال، شاهین، عقاب طلایی می باشد.

برای آن دسته از افرادی که علاقه مند به محیط زیست می باشند باید بگوییم این ریگزار در همسایگی چندین منطقه حفاظت شده می باشد ، از جمله این مناطق می توان به منطقه حفاظت شده عباس آباد نایین ، منطقه شکار ممنوع چوپانان ، منطقه شکار ممنوع ملا هادی ، منطقه شکار ممنوع ملا هادی پارک ملی کویر اشاره کرد که جزوه ی زیست گاههای یوز آسیایی همچنین محسوب می شود.

به علت اینکه این منطقه از اقلیم سخت کویری برخوردار است هیچگونه اثری از ساخت و ساز های بشری به چشم نمی خورد. آن چیزی که از تمدن و زندگی قابل دیده شدن است در حواشی ریگ جن واقع است. انارک ، بابا خالد ، جندق ، عیشین و علم حاج باقر از مناطق مسکونی و جز آبادیهای حاشیه ریگ جن بشمار می روند.

نحوه دسترسی به کویر ریگ جن

وجود شن زار‌های روان و باتلاق‌های نمکی در این منطقه خطرناک است و اگر راهنمای کار بلدی نداشته باشید امکان دارد در شن ها و ماسه ها فرو بروید.تور‌های گردشگری مختلفی به مناسبت شب یلدا برای رفتن به ریگ جن برنامه گردشگری ترتیب می دهند و اگر یک لیدر آشنا هم داشته باشید می‌توانید با خرج کمتر با دوستانتان به سومین ریگ زار و پر رمز و راز ایران سفر کنید.

روی نقشه محل دقیق ریگ جن که به معنی «ماسه زار مخفی» است پیدا نخواهید کرد. کویر ریگ جن در امتداد غرب تا جنوب غرب دشت کویر قرار گرفته؛ از شمال به جنوب سمنان و از جنوب شرق گرمسار تا غرب پارک ملی کویر، همچنین از بخش شرقی به سمت محور ارتباطی جندق – معلمان و در نهایت از جنوب به شمال انارک و چوپانان وسعت دارد.

منبع: سیری در ایران