بحران مهاجرت در مازندران/جمعیت غیر بومی مازندران را می بلعد

مازندران مقصد اول مهاجران برای تجارت، اقامت و تفریح

در دو سال اخیر ۸۰۰ هزار نفر به مازندران مهاجرت کرده‌اند.

زیرنویس-گروه جامعه: مرکز پژوهش‌های مجلس، در آخرین روند پژوهی خود که خرداد ۱۴۰۲ منتشر کرد به مسئله مهاجرت درون کشوری پرداخت. طبق نتایج این روند پژوهی متوسط در سال، ۱ میلیون نفر در داخل کشور مهاجرت می‌کنند. وقتی آمار کلی را با آمار مهاجرت به مازندران مقایسه کنیم نسبت بسیار عجیبی به دست می‌آید که اگر بنا باشد به آمارها اعتماد کنیم، زنگ خطر جدی برای مازندران می‌تواند باشد.

اگرچه می‌دانیم موضوع مهاجرت به‌عنوان حق طبیعی انسان وجود داشت؛ اما تغییر الگوهای مهاجرتی زنگ هشداری برای تصمیم‌سازان و مدیران است.
برای بررسی این موضوع لازم است اطلاعاتی در خصوص مبدأ و مقصد (مهاجرت) داشته باشیم. یعنی بدانیم دلیل مهاجرت از مبدا چیست و افراد چرا سرزمین مادری خود را ترک می‌کنند و سپس، بررسی کنیم چه د مقصد را برای سکونت خود انتخاب می کنند .

محرومیت؛ عامل مهاجرت‌های روزافزون

به گزارش زیرنویس، در بررسی آمارهای مهاجرت، استان‌های سیستان و بلوچستان، ایلام، خوزستان، کرمانشاه و همدان به‌عنوان استان‌های مهاجرفرست مشخص شده‌اند؛ و نام مازندران در کنار استان‌های تهران، البرز، یزد، اصفهان و قم به‌عنوان استان‌های مهاجرپذیر دیده می‌شود.

با نگاهی گذرا به لیست استان‌های مهاجرفرست بدون بررسی می‌توان پی‌برد استان‌های مبدأ مهاجرت جزء استان‌های محروم به‌حساب می‌آیند. سال‌هاست مردم این استان‌ها باوجود برخورداری از منابع طبیعی فراوان، از امکانات رفاهی ساده زندگی و حتی ابزار استخراج منابع خود بی‌بهره‌اند و طبیعی است که مهاجرت از چنین شهرهای کمتر توسعه‌یافته به سمت شهرهای توسعه‌یافته‌ و برخوردارتر اتفاق می افتد.
مازندران؛ دیواری کوتاه برای مهاجرت

اما مازندران چه جذابیت‌هایی برای مهاجرت دارد؟

مازندران با جمعیت سه میلیون و ۵۰۰ هزارنفری در کرانه‌های جنوبی دریای مازندران با آب و هوای مطبوع، با استان‌های گلستان، سمنان، تهران، البرز، قزوین و گیلان هم‌مرز است.
از طرفی، ییلاقات زیبای آن برای مهاجران متمول جهت گذران اوقات فراغت جذاب است و از طرف دیگر، محیطی است با قابلیت کشت و زرع و پرورش دام و طیور. که هم مقصدی است برای ساخت‌وسازهای قانونی و غیرقانونی گروه اول و هم ممر درآمدی برای گروه دوم. با نیازمندی های نیروی کار ساده و یدی، که برای کارجوبان استان‌های دیگر خصوصا مناطق محروم جذابیت‌هایی ایجاد کرده است.

اما ‌روی دیگر سکه آمارهای رسمی کشور چه می تواند باشد؟

مازندران در سال‌های اخیر با مشکلات و آسیب های زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کند که علاوه بر نقص برنامه ریزی شهری ، متاثر از مهاجرت های بی رویه است:

• تغییر کاربری اراضی ساحلی باهدف سرمایه‌گذاری
• آلودگی ناشی از دفع نامناسب پسماند و زباله و ضعف در سیستم دفع فاضلاب شهری
• کم‌آبی و عدم مدیریت آب کشاورزی
• ضعف در زیرساخت و امکانات شهری
• بافت فرسوده ی شهری
• ساخت‌وساز غیرمجاز، کمبود امکانات بهداشتی و درمانی
• کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی، بیمه نبودن، عدم خرید تضمینی(محصولات کشاورزی ، دامی و …)
• ساخت‌وساز غیرمجاز، نابودی مراتع، نابودی حریم رودخانه ها و جنگل
• حاشیه‌نشینی و زباله گردی
• ضعف زیرساخت گردشگری
• گرانی و تورم ناشی از مسافران ، گردش گران و مهاجران.
• کمبود ارزاق عمومی در تراکم جمعیتی مسافران
• و…
در بخشی از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده است: «باتوجه‌به غلبه گروه‌های سنی جوان در مهاجرت باید توجه داشت که جمعیت گروه‌های سنی ۱۵-۳۴ افراد فعال اقتصادی هستند که به‌صورت بالقوه در آستانه تشکیل خانواده، ازدواج و باروری به شمار می‌آیند؛ بنابراین مهاجرت این افراد می‌تواند علاوه بر تأثیر مستقیم بر حجم جمعیت هر یک از دو منطقه، با تحت‌تأثیر قراردادن الگوی سنی و در نتیجه میزان‌های ازدواج و باروری، جمعیت آتی را نیز متأثر کند». حالا باید بپرسیم با توجه به اینکه متوسط هرسال ۴۰۰ هزار نفر (نیمی از جمعیت مهاجران) به مازندران مهاجرت می‌کنند و بافت فرهنگی و فیزیکی مازندران در حال تغییرات گسترده‌ای است آیا مسئولان مازندران برای این مسئله تمهیدی اندیشیده‌اند؟

چه کسی پاسخگوی این تغییرات عظیم جمعیتی خواهد بود؟

راهکار نهایی چیست؟

با توجه به وضعیت مهاجرت داخلی در ایران، می‌توان اقدامات زیر را به‌عنوان راهکارهای سیاستی پیشنهادی در جهت برنامه‌ریزی برای کنترل وضعیت مهاجرت داخلی ارائه داد:
– تقویت و بهبود کیفیت داده‌های مهاجرت در سرشماری‌های کشور.
– انجام سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در مناطق محروم متناسب با زیست‌بوم و آمایش سرزمین.
– افزایش فرصت‌های اشتغال و در واقع اشتغال‌زایی در استان‌های محروم.
– تمرکززدایی و کاهش نابرابری‌های اقتصادی و اجتماعی بین مناطق.
– تأسیس مراکز درمانی و بهداشتی با امکانات لازم به همراه کادر درمانی مجرب.
– توجه به ظرفیت‌های محیط زیستی، رشد اقتصادی، توسعه پایدار، امنیت غذایی، اجتماعی و…
– مدیریت منابع و توسعه کشاورزی و صنایع وابسته به آن
– ایجاد کارگاه های مهارت آموزی، فنی و تخصصی جهت تربیت نیروی متخصص متناسب با نیاز زیست بوم
– ترویج فرهنگ حمایت از زیست بوم ، حِرَف سنتی و بومی و درختکاری