صدور مجوز سقط جنین قانونی که موضوعی کاملاً متفاوت و مجزا از سقط‌های جنایی و غیرقانونی است، در صورت داشتن شرایط خاص مادر یا جنین، که به صراحت در قانون ذکر شده و با تأیید کمیسیون تخصصی و رأی قاضی این کمیسیون، صادر خواهد شد که به واسطه آن به مادر اجازه سقط داده می‌شود.
.و هرآن‌کس که جان یک انسان را نجات دهد، گویی جان تمام آدمیان را نجات داده است.» (آیه ۳۲ سوره مائده)
زن چند قدم جلوتر از شوهرش حرکت می‌کرد. اضطراب و نگرانی در چهره و طرز راه رفتنش کاملاً آشکار بود. تندتند در سالن مراجعات قدم می‌زد، یک نگاهش به باجه‌های پذیرش بود تا نام و شماره‌اش را بخوانند و نگاه دیگر به ساعتش؛ ۸:۳۰ دقیقه …..، ۸:۳۵ دقیقه …..، ۸:۳۷ دقیقه ….. و … .
زمان برایش کند‌تر از همیشه می‌گذشت. با گذر دقیقه‌ها تعداد قدمهایش هم بیشتر می‌شد. هرازگاهی به همسرش که حالا روی یکی از صندلی‌های بخش پذیرش نشسته و به زمین خیره شده بود چیز‌هایی می‌گفت.
و باز ساعت، ۸:۴۵ دقیقه، “خانم …. به باجه شماره ۳ “
با شنیدن این صدا هر دوی آنها لحظه‌ای در جایشان میخکوب شدند، بعد از لحظاتی به خودشان آمدند و با سرعت به سمت باجه شماره ۳ رفتند و مدارکشان را تحویل دادند تا برای معاینه به پزشک ارجاع شوند.
روی میز پزشک تعدادی پرونده با پوشه‌های یک شکل چیده شده بود. پزشک بعد از مطالعه هر پرونده نام شخص صاحب پرونده را اعلام می‌کرد.
“خانم … به اتاق شماره ۲ “
زن وارد اتاق شد؛ روسری‌اش را مرتب و به همسرش اشاره کرد که او را همراهی کند. هر دو نشستند و پیش از آن‌که پزشک سؤالی بپرسد زن گفت: خانم دکتر تو رو خدا یه کاریش بکنید ….
پزشک: چند سالتونه؟
زن: ۲۹ سال
پزشک: بارداری چندمه؟
زن: اول
پزشک نگاهی به مدارک انداخت و گفت: چرا درخواست سقط کردید؟
مرد جواب داد: خانم دکتر بچه مشکل داره می‌گن مبتلا به نوعی بیماریه که اگه به دنیا بیاد ما توان نگهداریش رو نداریم.
دکتر نگاهی به پرونده کرد و از لابه‌لای برگه‌ها و مدارک متعدد سونوگرافی اولیه را بیرون کشید تا سن دقیق بارداری را محاسبه کند. سپس با دقت گزارش‌ها را مطالعه کرد و گفت: «بر اساس مدارک و اطلاعات موجود در پرونده، جنین شما دچار نوعی بیماریه که قابل درمانه و چون درمان می‌شه شما رو دچار مشکل یا دردسر نمی‌کنه به همین دلیل هم هست که جزء مصادیق سقط محسوب نمی شه.»
زن از جایش بلند شد؛ نزدیک میز پزشک رفت و گفت: «خانم دکتر لطفاً یه کاریش بکنید. سونوگرافی‌ها رو ببینید، ما فقط دو روز برای گرفتن مجوز وقت داریم اگه این دو روز بگذره دیگه نمی‌شه کاریش کرد. باور کنید نگهداری از بچه‌ای با این شرایط کار سختیه».
خانم دکتر از زن خواست که آرام باشد تا توضیحاتی به او بدهد. سپس پرونده را بست و کنار گذاشت و رو به آنها ادامه داد: «درسته که قانون امکانی رو برای صدور مجوز سقط قانونی فراهم کرده اما معنیش این نیست که جنین هر بیماری یا مشکلی داشته باشه مجوز سقط براش صادر بشه. کودک شما بنا به تشخیص متخصصین مشکل جدی نداره، بنابراین دلیلی وجود نداره که ما حق زندگی و حیات رو ازش بگیریم.
مطمئن باشید اگر جنین شما بیماری جدی داشت که درمان نمی‌شد در کمیسیون، مجوز سقط جنین می‌گرفت. اگر تمایل داشته باشید پرونده شما رو به کمیسیون سقط ارجاع می‌دم تا بررسی بشه اما مجوز سقط به این ناهنجاری تعلق نمی‌گیره. خدا رو شکر بچه شما مشکل جدی نداره».
زن که حالا کمی آرامتر شده بود در پاسخ به پزشک گفت: «خانم دکتر شما فکر می‌کنید ما بچه‌مون رو دوست نداریم و می‌خواهیم خودمون رو خلاص کنیم. باور کنید خیلی سخته، ما اول به فکر خود بچه هستیم که زندگی سختی رو تجربه نکنه و عذاب نکشه و …».
گریه مانع آن شد که حرف‌هایش را ادامه دهد. پزشک جعبه دستمال کاغذی را از روی میز برداشت و مقابل زن گرفت و گفت: «عزیزم، هر کودکی هدیه خداونده و نعمت و برکت زندگی. بیماری کودک شما اصلا جدی نیست و با وجود داشتن اون نه خودش و نه شما دچار مشکل نمی‌شید. برای اطمینان خاطر می‌تونید به کلینیک جراحی اطفال بیمارستان ….. مراجعه کنید و با یکی از جراح‌های اطفال هم در خصوص درمان این بیماری مشورت کنید.
من به شما اطمینان می‌دم که با تولد فرزند دلبندتون از اینکه مانع حیاتش نشدید خدا رو شکر خواهید کرد. با خیال آسوده این ماه‌ها رو سپری کنید و منتظر به دنیا اومدن یک نوزاد زیبا و دوست‌داشتنی باشید، انشاءالله عاقبت‌به‌خیر باشه و مایه روشنی چشم شما».
زن که حالا آرام شده بود مدارکش را برداشت و دست همسرش داد و با نگاهی به پزشک از او تشکر کرد و از اتاق خارج شد.
مجوز سقط جنین قانونی در کمیسیون تخصصی صادر می‌شود
به گزارش زیرنویس، یکی از خدمات سازمان پزشکی قانونی کشور در بخش معاینات بالینی صدور مجوز سقط جنین قانونی برای مادران متقاضی است که به دلیل ناهنجاری شدید جنینی که مادر را با سختی و مشقت بسیار شدید مواجه می‌کند و یا بیماری شدید مادر که ادامه بارداری جان او را به خطر می‌اندازد مراجعه کرده‌اند.
این مجوز، که موضوعی کاملاً متفاوت و مجزا از سقط‌های جنایی و غیرقانونی است، در صورت داشتن شرایط خاص مادر یا جنین، که به صراحت در قانون ذکر شده و با تأیید کمیسیون تخصصی و رأی قاضی این کمیسیون، صادر خواهد شد که به واسطه آن به مادر اجازه سقط جنین داده می‌شود.
این کمیسیون متشکل از یک قاضی ویژه، پزشک متخصص متعهد و پزشک متخصص پزشکی قانونی از سازمان پزشکی قانونی است و بر اساس قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، صدور مجوز سقط قانونی تنها با تأیید این کمیسیون، داشتن شرایط تصریح شده در قانون و رأی قاضی امکانپذیر است.
بالای چهار ماه قمری مجوز سقط جنین صادر نمی‌شود
پرونده‌های سقط جنین قانونی در پزشکی قانونی از مواردی هستند که به دلیل اهمیت زمان در نتیجه آن، در عین رعایت اصل دقت در رسیدگی به آنها، سرعت در بررسی‌های کارشناسی نیز مد نظر قرار می‌گیرد تا در صورت داشتن شرایط لازم، فرد متقاضی زمان را از دست ندهد.
معاون امور معاینات بالینی پزشکی قانونی در خصوص دستورالعمل جدید سقط قانونی و بررسی این موارد در پزشکی قانونی می‌گوید: بر اساس ماده ۵۶ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، سازمان پزشکی قانونی مسئول تشکیل پرونده برای این متقاضیان است و پزشک سازمان متولی بررسی مستندات و تکمیل آن‌هاست. درخواست‌های ارجاعی به این سازمان در صورت داشتن شرایط لازم و بنا به تشخیص کارشناس پزشکی قانونی به کمیسیون ویژه سقط ارجاع می‌شود.
دکتر آسیه جعفری می‌افزاید: این کمیسیون متشکل از قاضی، پزشک متخصص متعهد و پزشک قانونی متخصص است که تقاضای فرد در این کمیسیون بررسی و رأی نهایی در مورد آن توسط قاضی کمیسیون صادر می‌شود.
معاون امور معاینات بالینی پزشکی قانونی با تأکید بر ضرورت رعایت محدودیت سن بارداری ِتصریح‌شده در قانون، برای صدور مجوز ادامه می‌دهد: بر اساس دستورالعمل اجرایی ماده ۵۶ این قانون که به امضای ریاست محترم قوه قضاییه رسیده است، سن مجاز بارداری برای صدور مجوز چهار ماه قمری اعلام شده است و اگر سن بارداری از این زمان گذشته باشد، با وجود هر نوع ناهنجاری جنینی امکان صدور مجوز وجود ندارد.
اما در خصوص موارد مادری صرفاً در مواردی که عدم انجام سقط منجر به ازدست رفتن جان جنین و مادر، هر دو، گردد پس از این سن جنینی هم امکان صدور مجوز سقط جنین وجود دارد.
وی با تأکید مجدد بر لزوم رعایت سن بارداری به مادران توصیه می‌کند در زمان‌های مقرر آزمایشات لازم در خصوص سلامت جنین را انجام دهند و از آزمایشگاه‌ها و پزشکان متخصص نیز می‌خواهد که در صورت ارجاع مادر برای دریافت مجوز سقط قانونی حتماً محدوده زمانی و فرصت برای انجام مراحل اداری جهت تشکیل کمیسیون و بررسی مستندات و صدور مجوز را مد نظر قرار دهند.
لازم به توضیح است بر اساس قانون، تصمیم‌گیرنده نهایی جهت صدور مجوز یا عدم جواز سقط جنین، قاضی ویژه کمیسیون است و پزشک قانونی و پزشک متخصص تنها ارائه‌دهنده توضیحات لازم در خصوص ناهنجاری جنینی و یا بیماری مادر و میزان خطر جانی ناشی از این بیماری به قاضی هستند. قاضی با بررسی پرونده و توضیحات ارائه‌شده، برمبنای شرایط موجود و وجود یا عدم وجود حرج مادر (در موارد جنینی) یا خطر جانی مادر (در موارد مادری) رأی خود را صادر می‌کند.
مادران با مدارک کامل به پزشکی قانونی مراجعه کنند
معاون امور معاینات بالینی پزشکی قانونی توصیه می‌کند که مادران متقاضی سقط جنین قانونی در زمان مراجعه به پزشکی قانونی کلیه مدارک و مستندات مربوط به بیماری یا بارداری خود را به همراه داشته باشند زیرا در صورت ناقص بودن مستندات از سوی کارشناس پزشکی قانونی درخواست مدارک تکمیلی می‌شود که این خود مستلزم صرف زمان خواهد بود.
بر اساس این گزارش مدارک مورد نیاز برای بررسی درخواست‌های سقط قانونی عبارتند از:
شناسنامه زوجین (در موارد اختلالات جنینی)، کارت شناسایی معتبر و اصل تمامی مستندات شامل سونوگرافی‌ها، اکوکاردیوگرافی، گزارش آزمایش‌های غربالگری و آزمایشات ژنتیک (در صورت انجام)و معرفی‌نامه پزشک معالج (در موارد بیماری مادر). چنانچه مادر قبل از مراجعه به پزشکی قانونی در مورد مشکل موجود (چه در موارد جنینی و چه مادری)از مشاوره با متخصصین بالینی استفاده کرده باشد باید نظریات صادره از سوی ایشان را نیز همراه داشته باشد.
بنابراین همراه داشتن اصل تمامی مدارکی که نشان‌دهنده بیماری مادر یا ناهنجاری جنین و سن دقیق بارداری باشد ضروری است.
برای صدور مجوز سقط قانونی نیازی به نامه مرجع قضایی نیست و این مورد در پزشکی قانونی استثنائاً با درخواست شخصی پذیرفته و بررسی می‌شود.
ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که در صورت وجود ناهنجاری جنینی حضور پدر جهت اعلام اظهارات خود لازم است، البته اظهارات وی باید دال بر آگاهی‌اش از موضوع درخواست مادر باشد اما به رضایت وی جهت سقط نیازی نیست. همچنین در صورت بیماری تهدید‌کننده جان مادر نیازی به حضور ولی جنین نیست.
درخواست متقاضیان سقط قانونی غالباً در ادارات پزشکی قانونی مرکز استان‌ها بررسی می‌شود. البته در استان‌های پهناور، برخی از ادارات پزشکی قانونی شهرستان‌ها نیز مجاز به بررسی و پذیرش این پرونده‌ها شده‌اند ولی کمیسیون سقط فقط در مرکز استان تشکیل می‌شود.
هر ناهنجاری یا بیماری منجر به صدور مجوز نمی‌شود
معاون امور معاینات بالینی پزشکی قانونی با تأکید بر اینکه در بحث مجوز سقط جنین ، بحث تشخیص ناهنجاری جنین و یا بیماری مادر باید قطعی و مستند باشد می‌افزاید: در صورت احتمال وجود ناهنجاری و یا احتمال بیماری مادر که تشخیص هیچکدام قطعی نشده باشد، امکان صدور مجوز و حتی ارجاع پرونده به کمیسیون وجود ندارد. در واقع شرط ورود به کمیسیون سقط تشخیص قطعی بیماری یا ناهنجاری از سوی پزشک دارای صلاحیت است.
دکتر جعفری می‌گوید: اینکه مادری ادعا کند تحت تأثیر اشعه بوده و یا دارویی خاص در زمان بارداری مصرف کرده به هیچ عنوان منجر به صدور مجوز نمی‌شود، مگر آن‌که وجود ناهنجاری جنین احراز و اثبات شده باشد. ضمن آن‌که هر نوع بیماری مادر حین بارداری نیز تهدید‌کننده جان او نخواهد بود و در اینصورت منجر به صدور مجوز نخواهد شد.
در موارد اورژانسی تهدید جان مادر، تصمیم با پزشک معالج است
در برخی موارد ممکن است مادر دچار بیماری و یا مشکلاتی شده باشد که حتی یک ساعت تأخیر و ادامه بارداری منجر به فوت مادر و ازدست رفتن جنین شود؛ دکتر جعفری در این خصوص تصریح می‌کند: صرفاً در مواردی که وضعیت مادر اورژانسی است و ساعت‌ها و دقیقه‌ها برای نجات جان او حائز اهمیت است، نیازی به ارجاع فرد به پزشکی قانونی نیست و بر اساس دستورالعمل ابلاغی از سوی رییس محترم قوه قضاییه، پزشک متخصص می‌تواند نسبت به ختم بارداری اقدام کند.
اعلام نظر در پرونده‌های سقط جنین قانونی سریع انجام می‌شود
وی در خصوص مدت زمان بررسی پرونده‌های سقط در پزشکی قانونی در شیوه جدید صدور مجوز نیز می‌گوید: در قانون حداکثر یک هفته زمان برای بررسی پرونده سقط و صدور مجوز در نظر گرفته شده است اما پزشکی قانونی در صورت تکمیل بودن پرونده، معمولاً آن را به‌سرعت بررسی نموده و به کمیسیون ارجاع می‌دهد و در کمیسیون که غالباً در همان روز تشکیل می‌شود تصمیم‌گیری نهایی انجام و رأی توسط قاضی کمیسیون صادر و نتیجه به مادر اعلام می‌گردد.
دکتر جعفری از متقاضیان دارای شرایط صدور مجوز سقط جنین قانونی و نیز پزشکان متخصص و آزمایشگاه‌ها می خواهد که در صورت ضرورت ارجاع پرونده و مادر باردار به پزشکی قانونی حتماً موضوع محدودیت زمانی را مورد توجه قرار دهند.
صدور بیش از ۸۸۰۰ مجوز سقط جنین قانونی در سال ۱۴۰۱
لازم به ذکر است هرگونه مراجعه به پزشکی قانونی به معنای صدور مجوز برای انجام سقط جنین نیست، بلکه این پرونده‌ها دقیقاً بر اساس مفاد قانون با لحاظ موارد مجاز صدور مجوز، در نظر گرفتن سن دقیق بارداری و سایر شرایط لازم مورد بررسی قرار می‌گیرند و تا زمانی که ناهنجاری جنینی، بیماری مادر باردار و سن دقیق بارداری برای کارشناس پزشکی قانونی مشخص نشود، پرونده به کمیسیون تخصصی ارجاع نخواهد شد.
در کمیسیون نیز صدور رأی و نظر نهایی بر عهده قاضی و البته براساس توضیحات پزشک قانونی و پزشک متخصص است.
معاون امور معاینات بالینی سازمان در پایان اعلام کرد: در سال گذشته ۱۱ هزار و ۴۶ متقاضی سقط به پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند که برای ۸۳۶۲ مورد به دلیل ناهنجاری جنین و برای ۵۱۷ مورد به دلیل بیماری مادر مجوز سقط جنین صادر شده است.
منبع:فارس
