شمس العماره یکی از بناهای تاریخی تهران، مربوط به دورهٔ قاجار و از شاخصترین بناهای کاخ گلستان و برجستهترین ساختمان ضلع شرقی مجموعه کاخ گلستان است.
عمارت شمس العماره کاخ گلستان، از بناهای تاریخی تهران و مرتفعترین بنای تهران در عهد ناصری و «خورشید عمارتهای سلطنتی» است که اولین نماد تهران بهعنوان پایتخت کشور محسوب میشود.
تهران به عنوان پایتخت ایران جاهای دیدنی ،جاذبه های تاریخی و گردشگری فراوانی دارد که در بین آنها دیدار از شمس العماره را نباید از دست داد . گویا ناصرالدین شاه قبل از سفر اروپا بر اثر دیدن تصاویر بناها و آسمان خراشهای کشورهای غربی تمایل پیدا می کند. بنای مرتفعی نظیر بناهای فرنگستان در پایتخت ممالک محروسه خود ایجاد نماید. تا از بالای آن خود و زنانش بتوانند منظره شهر تهران و دورنمای اطراف را تماشا کنند .
شاه در حدود سال ۱۲۸۲ ه.ق این قصد خود را با دوستعلی خان نظام الدوله معیرالممالک در میان می نهد. او را برای ساختن چنین بنائی در سمت شرقی ارگ سلطنتی مامور می کند. جاهای دیدنی تهران با گذشته و تاریخ دیرینه خود گویای فرهنگ غنی و کهنی است که در ایران باستان بوده است.
معیرالممالک سازنده شمس العماره
معیرالممالک بزودی بوسیله استادان و معماران ماهر آن زمان مانند علی محمد کاشی طرح عمارت را ریخته و پی کنی آنرا شروع می کند. ساختمان آن پس از دو سال یعنی در سال ۱۲۸۴ ه.ق به پایان می رسد. آنرا شمس العماره نامیدند. تاریخ بنایش را بحساب جمل “کاخ شاهنشاه” می یابند.شمس العماره هم از نظر نقشه و شکل ظاهری و هم از نظر آرایش داخلی یکی از بناهای تاریخی و زیبا و جالب تهران است. آینه کاریها و نقاشیها و گچ بریهای ازاره ها و دیوارها و سقف های آن از حیث نمایش شیوه های مختلف و متنوع تزئینات داخلی بناها در ایران بی نظیر است.
لازم به ذکر است این بنای در پنج طبقه و با سرمایه معیرالممالک ساخته شد و مخارج آن از هر جهت با اثاثه و فرش و غیره به چهل هزار تومان بالغ گردید .
معماری بنای شمس العماره
در عمارت شمس العماره هنرهای تزیینی زیادی به کار رفته است. آینه کاری های زیبایی در داخل آن دیده می شوند که گردشگران از دیدنشان سیر نخواهند شد. همچنین گچبری های ازاره، دیوارها و سقف های این کاخ که زیر نظر استادان کار شده بود، از جمله هنرهای تزیینی بسیار زیبایی است که در ایران و در شهر تهران می توانید بیابید. این عمارت دارای نقاشی های متفاوت و شگفت انگیزی نیز می باشد.در نمای بیرون و در بین دو برج، ساعتی وجود دارد که گفته می شود اولین ساعت وارد شده به ایران بوده است.
ورودی اصلی عمارت شمس العماره در سمت غرب کاخ گلستان می باشد که در کنار دیوار ارگ شهر ساخته شده است.ایوان و تالار شاه نشین را می توانید در طبقه اول مشاهده نمایید. اتاق هایی در دو طرف تعبیه شده و دیوارها با آینه کاری تزیین گشته اند. معمولا از این طبقه برای مراسم تشریفاتی و رسمی استفاده می شده است.شاه نشین که رو به حیاط است، ایوان بزرگی می باشد که دید خوبی از روبرو که به جای باغچه کنونی، حوضچه بزرگی بوده، دارد.
طبقات فوقانی
بالاتر که بروید، اتاق های مختلف و راهروهایی وجود دارند که بیشتر در موارد موقت کاربرد داشته اند. برای مثال برای تفریحات روزانه، صرف عصرانه و … به این عمارت می آمدند و به طور کل کاربرد سکونت دائم نداشته است.به جز طبقه آخر، در طبقات بالاتر دو اتاق در کنار هم وجود دارند. یکی از آن ها محل تردد بوده و پله های دسترسی در آن اتاق ساخته شده است. اتاق دیگر نیز توسط پنجره و در به ایوان و پشت بام دسترسی داشته است.کلاه فرنگی، بخشی از عمارت شمس العماره است که با رسیدن به طبقه آخر به آن می رسیم.
این طبقه دارای حفاظ های چوبی محکمی است و تزیینات نقاشی، مشبک، آینه کاری و … در آن دیده می شود.بعضی اعتقاد دارند که این کاخ، اولین بنایی بوده که در آن فلز کار شده است. ستون های طبقات بالایی از چدن استفاده شده است و تزیینات هنری را در تمام نقاط ساختمان می توانید مشاهده نمایید.
نحوه دسترسی به عمارت شمس العماره
همانطور که گفته شد این عمارت در مجموعه کاخ گلستان و در بخش شرقی آن قرار گرفته است. برای اینکه به این جا بروید راه های متفاوتی پیش رویتان است.می توانید توسط متروی تهران و سوار شدن به خط ۱، در ایستگاه ۱۵ خرداد پیاده شوید و به سمت شرق پیاده روی کنید تا به خیابان داور برسید. به سمت چپ و داخل این خیابان بشوید و کاخ گلستان را پیش رویتان خواهید دید.
اتوبوس های پایانه میدان امام خمینی و قورخانه نیز خط هایی به این مسیر دارند.
در حال حاضر شما می توانید همه روزه از کاخ گلستان و عمارت شمس العماره بازدید نمایید.
ساعات بازدید از این مجموعه در نیمه اول سال (بهار و تابستان): ۹ صبح تا ۱۷:۳۰
ساعات بازدید از این مجموعه در نیمه دوم سال (پاییز و زمستان): ۹ صبح تا ۱۶:۳۰
شما می توانید در موزه های شمس العماره، عمارت بادگیر، عکسخانه و مردم شناسی عکاسی کنید. البته عکاسی در این محوطه ها بدون استفاده از فلش و سه پایه دوربین مجاز است.
برای اطلاعات بیشتر می توانید با روابط عمومی مجموعه کاخ گلستان ارتباط برقرار نمایید:۳۸- ۳۳۱۱۳۳۳۵
آدرس پستی: میدان پانزده خرداد، کاخ گلستان، جنب موزه مردم شناسی، طبقه همکف، روابط عمومی