توصیه‌های رئیس دیوان عالی به دانشجویان قضا

رئیس دیوان عالی کشور ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع دانشجویان گفت: برای من بسیار مطلوب بود که بتوانم به دعوت آقای محسنی لبیک گفته و با افتخار در سمت استادی در این مجموعه حضور پیدا کنم، اما با توجه به حجم بالای امور محوله و مشغله کاری توفیق حضور در جمع شما عزیزان و تدریس در دانشگاه از من سلب شد.

حجت الاسلام منتظری با ابراز تاسف نسبت به قتل دانشجوی نخبه دانشگاه تهران گفت: درگذشت یک نیروی جوان ارزشمندی که از یک روستای دوردست به جهت کسب علم و دانش به تهران آمده آن هم به دلیل سرقت و مسائل مالی، بسیار دردآور و تلخ است و حال که قاتلان این دانشجو دستگیر شده‌اند، امیدواریم در چارچوب قوانین و در اسرع وقت به سزای عمل خود برسند.

رئیس دیوان عالی کشور در ادامه افزود: بنده به عنوان کسی از سال ۱۳۶۰ تاکنون سمت‌های مختلفی را در دستگاه قضایی داشته‌ام، یافته‌های خود را خدمت شما عرض خواهم کرد.

حجت‌الاسلام منتظری با اشاره به خلقت آدم ابوالبشر گفت: خداوند متعال طبق آیه ۳۰ سوره مبارکه بقره پس از خلقت انسان ندا داد: “إنی جاعلࣱ فی ٱلۡأرۡض خلیفهࣰ” به این معنا که «من جانشینی برای خود در زمین قرار خواهم داد» یا در آیه مبارکه ۲۶ سوره آل عمران می‌فرماید: “یا داوُدُ إِنّا جَعَلْناکَ خَلِیفَهً فِی الْأَرْضِ فَاحْکُمْ بَیْنَ النّاسِ بِالْحَقِّ وَ لاتَتَّبِعِ الْهَوى” به این معنا که «اى داود! ما تو را خلیفه (و نماینده خود) در زمین قرار دادیم؛ پس در میان مردم بحق داورى کن، و از هواى نفس پیروى مکن» و در ادامه آیه می‌فرماید فحکم بین الناس که این کلمه فحکم تنها به امر قضا مرتبط نیست و جنبه‌های دیگری نیز دارد.

رئیس دیوان عالی کشور اظهار داشت: مردم یکسری اموری دارند که به زندگی روزمره آنها مثل ارتباطات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و … مرتبط است که مستلزم بوجودآمدن یکسری حقوق، مانند حقوق خداوند، حقوق پدر و مادر، حقوق کارگر و کارفرما، حقوق زن و شوهر و. است و درکل می‌توان گفت زندگی انسان متشکل از مجموعه این حقوق است، لذا شناخت حق و حدود آن بسیار مهم است.

حجت‌الاسلام منتظری افزود: قضاوت را به عنوان شغل نباید بنگرید، چراکه معنای شغل آن است که فرد در ازای انجام کاری دستمزدی مطالبه و دریافت کند، اما قضاوت شغل نیست و طبق فرمایش امیرالمومنین در عهدنامه مالک اشتر، قضاوت را نباید کنار سایر شغل‌ها قرار داد و قاضی باید از نظر مالی تأمین باشد درحالی که با توجه به مشکلات اقتصادی فعلی از این جنبه فرمایش امیرالمومنین در نظام اسلامی باز مانده‌ایم.

رئیس دیوان عالی کشور خطاب به جوانان دانشجوی علم قضا گفت: امر قضا یک کار دشوار است و حتی با مشاغل سخت که در قانون سختی کار به آنها تعلق می‌گیرد، قابل قیاس نیست چراکه قاضی باید بین و شاکی و مشتکی‌عنه قضاوت نماید و قضاوت مسئولیت خطیری است که یک جاهل باید بین دوعالم حکم کند و اگر هرکدام از این افراد به خود و خدای خود و وجدان خود رجوع کنند متوجه خواهند شد که حق با چه کسی است لذا قاضی در راستای کشف حق و حقیقت کار سختی در پیش دارد.

حجت الاسلام منتظری خاطرنشان کرد: شما باید بدانید که مسئولیتی را عهده‌دار می‌شوید که اگر وظایف محوله آن را به دقت انجام ندهید، جهنم را برای خود آماده کرده‌اید، زیرا در روایتی از امیرالمومنین علی (ع) از جلد ۱۰۱ کتاب بحارالأنوار علامه مجلسی می‌فرماید: ” أجرأکم على الفتوى أجرأکم على النار فإن المفتی على شفیر جهنم” به این معنی که «با جرأت‌ترین شما به فتوادادن با جرأت‌ترین شما بر آتش است، زیرا که فتوادهنده بر لبه و کناره جهنم است».

رئیس دیوان عالی کشور با اشاره به دیگر ابعاد قضاوت بیان داشت: قضات برای اینکه بتوانند به عنوان یک انسان جاهل بین دو عالم قضاوت کنند باید مجهز به چند مؤلفه باشند که اولین آنها سلاح تقوا و عدالت است و اگر اینگونه نباشد در بزنگاه‌های مختلف دچار لغزش خواهند شد.

حجت الاسلام منتظری یادآور شد: حس و نگاه‌های دنیادوستی و مال‌اندوزی و دنیوی انسان می‌تواند قاضی را تحت تاثیر قرار داده و به راه‌های ناصواب روانه کند و عدم وجود تقوا و وجود این حس غریزی در نهاد انسان باعث لغزش‌های بسیار قاضی می‌شود و تقوا باعث جلوگیری از هر خطایی و اجرای عدالت است.

رئیس دیوان عالی کشور درباره مصائب قضاوت اذعان کرد: قضات جدیدالورود و جوان باید بدانند که کاری که در آن قدم گذاشته‌اند، رسیدگی به دعاوی مختلف در محاکم است که سختی‌های فراوانی دارد و باید خود را برای این سختی‌ها آماده کنند و اگر از ابتدا به مشکلاتی که شغل قضاوت دارد توجه کنید، از همان ابتدا با تکیه بر سلاح تقوا و عدالت لباس رزم می‌پوشید و خود را مهیای انجام وظایف قضاوت می‌کنید و در برابر مشکلات سر خم نمی‌کنید و در مقابل هر فساد اقتصادی و اخلاقی محکم و استوار می‌ایستید.

حجت الاسلام منتظری با اشاره به لذت‌های شغل قضاوت گفت: برای شما که در کسوت قاضی قرار می‌گیرید، زمانی قضاوت لذت‌بخش است که می‌بینید با یک امضای شما یک عنوان مجرمانه یا یک دعوای حقوقی به سرنوشت عادلانه منجر می‌شود و طعم شیرین اجرای عدالت را به کام دیگران می‌چشانید و همانگونه که این کار با سختی‌های فراوان روبروست، خداوند متعال هم اجر و پاداش عظیم به شما عطا می‌نماید.

رئیس دیوان عالی کشور در ادامه جلسه خطاب به دانشجویان گفت: شما دانشجویان علم قضا باید توان علمی خود را بالا ببرید و با استناد به دین مبین اسلام و قوانین جاری که بر پایه اسلام بنا شده است، عمل کنید و به آنچه در کتب و کلاس‌های دانشگاهی استاد بر شما تکلیف می‌کند، بسنده نکنید و سایر متون حقوقی و فقهی را نیز مطالعه نمایید، زیرا رمز موفقیت شما تقویت علمی خارج از محیط دانشگاه است و باید مطالعه را جزء برنامه‌های اصلی خود قرار دهید.

حجت‌الاسلام منتظری در پایان خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات و نقائص ما عدم تربیت و آموزش قضات متناسب با تخصص‌های مورد نیاز دستگاه قضایی است و ان شاءالله دانشکده‌ای که وابسته به قوه قضاییه است، نسبت به ایجاد این تغییر و تحول شگرف درباره این مهم مفید فایده واقع شود.

در پایان این جلسه رئیس دیوان عالی کشور به سئوالات دانشجویان دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری در حوزه وقایع روز و مطالب حقوقی مختلف در فضایی گرم و صمیمانه پاسخ داد.