توافق همکاری بلندمدت ایران و روسیه همکاری در بخش انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، مسائل دفاعی و نظامی و همکاری در مبارزه با تروریسم، مسائل محیط زیست و دریای خزر و برخی دیگر، مفاد این توافقنامه را تشکیل می‌دهند. به گزارش سرویس بین الملل تابناک، خبرگزاری تاس روسیه امروز به نقل از «کاظم جلالی» سفیر جمهوری اسلامی […]
توافق همکاری بلندمدت ایران و روسیه همکاری در بخش انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، مسائل دفاعی و نظامی و همکاری در مبارزه با تروریسم، مسائل محیط زیست و دریای خزر و برخی دیگر، مفاد این توافقنامه را تشکیل می‌دهند.
به گزارش سرویس بین الملل تابناک، خبرگزاری تاس روسیه امروز به نقل از «کاظم جلالی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه خبر داد که معاهده مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه که قرار است در سفر مسعود پزشکیان به مسکو امضا شود، شامل ۴۷ ماده است و همه زمینه‌های همکاری دوجانبه را در بر می‌گیرد.
جلالی تاکید کرد که با امضاء و اجرای این توافق، در تمام حوزه‌های مناسبات شاهد ارتقای سطح همکاری‌ها خواهیم بود.
به گفته وی، همکاری در بخش انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای، مسائل دفاعی و نظامی و همکاری در مبارزه با تروریسم، مسائل محیط زیست و دریای خزر و برخی دیگر، مفاد این توافقنامه را تشکیل می‌دهند.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه ایران و روسیه دارای منابع انرژی هستند، همکاری ۲ کشور در حوزه‌های تجارت بین‌المللی و انرژی نیز پیش بینی شده است.
وی درباره بند‌های امنیتی و دفاعی موافقت‌نامه نیز گفت: استقلال، خوداتکایی و امنیت کشور، برای جمهوری اسلامی ایران، مقوله بسیار مهمی است و ما ۴۵ سال است برای آن هزینه پرداخت کرده‌ایم.
در خصوص جزئیات این توافق، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه پیشتر گفته بود توافقنامه مشارکت راهبردی همه‌جانبه بین دو کشور یکی از عوامل تقویت روابط روسیه و ایران و «به نفع صلح و امنیت در سطح منطقه‌ای و جهانی» است
در خصوص جزئیات این توافق، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه پیشتر گفته بود توافقنامه مشارکت راهبردی همه‌جانبه بین دو کشور یکی از عوامل تقویت روابط روسیه و ایران و «به نفع صلح و امنیت در سطح منطقه‌ای و جهانی» است.
سفر رئیس‌جمهور ایران به مسکو قرار است جمعه ۲۸ دیماه (۱۷ ژانویه) انجام شود که طی آن علاوه بر دیدار و رایزنی مسعود پزشکیان با ولادیمیر پوتین و دیگر مقامات عالی‌رتبه روسیه، معاهده مشارکت جامع همکاری‌های راهبردی دو کشور نیز به امضا خواهد رسید.
کاظم جلالی جمعه پیش نیز با معاون وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه آندری رودنکو دیدار و گفت‌و‌گو کرد.
در این دیدار که در آستانه سفر رسمی مسعود پزشکیان به روسیه انجام شد، ترتیبات تشریفاتی و جزئیات برنامه‌ها مورد بررسی قرار گرفت و تأکید شد که اولین سفر رسمی دوجانبه رئیس‌جمهور ایران به مسکو، یک رویداد تاریخی خواهد بود که مناسبات دو کشور را وارد مرحله جدیدی خواهد کرد.
در این دیدار همچنین تاکید شد که با امضای این سند، سطح تعاملات دو کشور ارتقا یافته و زمینه پیشبرد همکاری‌ها تسهیل خواهد شد.
برای نهایی کردن توافق ایران و روسیه، روز دوشنبه سوم دیماه نیز هیئتی بلندپایه از روسیه به ریاست معاونان نخست‌وزیر، الکسی اورچوک و ویتالی ساولیف، وارد تهران شده بود.
الکسی اورچوک در این زمینه گفت: «حجم تجارت ایران و روسیه در ۹ ماه گذشته با رشدی ۱۴.۷ درصدی به ۳.۳ میلیارد دلار رسیده است. ما امیدواریم که توافقنامه تجارت آزاد اوراسیا و ایران، حجم مبادلات را افزایش دهد و امکان صرفه‌جویی سالانه ۳۰۰ میلیون دلار در عوارض گمرکی را فراهم کند.»
به گزارش دویچه وله، توافقنامه جدید ایران و روسیه شامل همکاری‌های گسترده‌تر دفاعی نیز خواهد بود. این موضوع نخستین بار در ماه اکتبر (مهر) توسط سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، مطرح شد و با توجه به تحریم‌های غرب علیه هر دو کشور، اهمیت ویژه‌ای یافته است
به گزارش دویچه وله، توافقنامه جدید ایران و روسیه شامل همکاری‌های گسترده‌تر دفاعی نیز خواهد بود. این موضوع نخستین بار در ماه اکتبر (مهر) توسط سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، مطرح شد و با توجه به تحریم‌های غرب علیه هر دو کشور، اهمیت ویژه‌ای یافته است.
همزمان، سفر هیئت روسی به تهران در شرایطی انجام می‌شود که ایالات متحده، جمهوری اسلامی را به ارسال موشک‌های کوتاه‌برد بالستیک به روسیه برای استفاده در جنگ اوکراین متهم کرده است؛ اتهامی که تهران آن را رد می‌کند. به دنبال این ادعاها، واشنگتن تحریم‌هایی علیه شرکت‌ها و نهاد‌هایی که گفته می‌شود در انتقال تسلیحات ایرانی به روسیه نقش داشته‌اند، اعمال کرده است.
تهران و مسکو با این حال تلاش می‌کنند روابط خود را در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه تجارت و دفاع، تقویت کنند. نزدیکی این دو کشور نشان‌دهنده استراتژی مشترک آنها برای مقابله با فشار‌های بین‌المللی است.
معاهده روابط متقابل ۲۰۰۱ روسیه و ایران که به سال ۲۰۰۱ مربوط می‌شود در ابتدا برای ده سال تنظیم شده بود، از آن زمان به طور خودکار هر پنج سال یکبار تمدید می‌شد. چارچوب این معاهده به عنوان پایه و اساس روابط ایران و روسیه بود، که به طور قابل توجهی در طول زمان تکامل یافته است. در سال ۲۰۱۹، زمانی که جواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت از مسکو بازدید کرد، هر دو کشور اذعان کردند که این توافق قدیمی دیگر منعکس کننده تعمیق روابط بین مسکو و تهران نیست.
«نیکول گراجوسکی» کارشناس امنیت بین‌المللی در مرکز بلفر برای علوم و امور بین‌الملل در مدرسه کندی دانشگاه هاروارد آمریکا در این زمینه می‌گوید: انتخاب ابراهیم رئیسی در سال ۲۰۲۱ به این بحث‌ها سرعت بخشید. تقریباً هر دیدار در سطح بالا بین مقامات روسیه و ایران شامل اشاره به یک توافق بلندمدت جدید بود که مشارکت رو به رشد آنها را رسمیت می‌بخشد. در حالی که مقامات ایرانی مشتاقانه این سند را متحول کننده به تصویر می‌کشیدند و برای چندین دهه نوید تقویت روابط را می‌دادند، مسکو حداقل در ابتدا کمتر مشتاق بود.
در ژانویه ۲۰۲۲، درست یک ماه قبل از حمله روسیه به اوکراین، رئیسی اولین دیدار رسمی خود را از مسکو انجام داد. یکی از اهداف اولیه ایران در این سفر، پیشبرد مذاکرات بر سر این معاهده بود. رئیسی پیش نویس توافقنامه همکاری ۲۰ ساله را تحویل داد که نشان دهنده اشتیاق ایران برای تحکیم شراکت با روسیه است.
رئیسی در یک نشست طولانی سه ساعته در کرملین گفت: «ما در ایران هیچ محدودیتی برای گسترش روابط با روسیه نداریم».
به اعتقاد «گراجوسکی»، در آن زمان روسیه برای رسمی کردن توافق با ایران عجله نداشت. برای مسکو، نیاز فوری به ارتقاء شراکت موجود وجود نداشت. از نظر تاریخی، روسیه در روابط خود با ایران محتاط بوده و از برچسب زدن آنها به عنوان «استراتژیک» خودداری می‌کند تا از دشمنی با بازیگران کلیدی منطقه مانند عربستان سعودی، اسرائیل و امارات متحده عربی اجتناب کند. با این حال، شروع جنگ در اوکراین تنها چند هفته بعد موضع روسیه را تغییر داد
ابراهیم رئیسی پس از این دیدار، موضع ایران را مبنی بر اینکه روابط با روسیه «قوی و همه جانبه… نه کوتاه مدت یا موضعی، بلکه دائمی و راهبردی» خواهد بود، دوباره بیان کرد. اما در آن دیدار، پوتین آشکارا از به کار بردن اصطلاح «استراتژیک» برای توصیف روابط دوجانبه خودداری کرد. در عوض، او صرفاً تمایل روسیه به «ایجاد یک پایه بلندمدت همکاری» با ایران را اعلام کرد.
به اعتقاد «گراجوسکی»، در آن زمان روسیه برای رسمی کردن توافق با ایران عجله نداشت. برای مسکو، نیاز فوری به ارتقاء شراکت موجود وجود نداشت. از نظر تاریخی، روسیه در روابط خود با ایران محتاط بوده و از برچسب زدن آنها به عنوان «استراتژیک» خودداری می‌کند تا از دشمنی با بازیگران کلیدی منطقه مانند عربستان سعودی، اسرائیل و امارات متحده عربی اجتناب کند. با این حال، شروع جنگ در اوکراین تنها چند هفته بعد موضع روسیه را تغییر داد.
هنگامی که رئیسی و پوتین بار دیگر در ژوئن ۲۰۲۲ در حاشیه اجلاس سران خزر در عشق آباد با یکدیگر ملاقات کردند، پویایی روابط آنها و همچنین اولویت‌های روسیه به طرز چشمگیری تغییر کرده بود. در این مرحله، جنگ روسیه در اوکراین در حال تزلزل بود. نیروهای اوکراینی مقاومت شدیدی از خود نشان داده بودند و ارتش روسیه گرفتار مسائل لجستیکی و اشتباهات استراتژیک شده بود.
«گراجوسکی» می‌گوید: «در گذشته، بیانیه‌های مطبوعاتی ایران اغلب روابط بین دو کشور را بسیار نزدیک به تصویر می‌کشیدند و گاهی در مورد میزان همکاری‌ها اغراق می‌کردند. با این حال، در عشق آباد، این روسیه بود که به نظر می‌رسید مشتاق تأکید بر عمق مشارکت آنها بود. پوتین در دیدار با رئیسی، روابط روسیه و ایران را «ماهیت استراتژیک عمیق» توصیف کرد و بر تعامل مستمر دو ملت در حوزه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی تاکید کرد. در پشت صحنه، روسیه متوجه شد که برای حمایت نظامی به تهران – به ویژه پهپاد‌ها – روی آورده است. از لحاظ تاریخی، روسیه بر روابط تجاری تسلیحاتی خود با ایران تسلط داشت و به عنوان تامین کننده اصلی نظامی تهران عمل می‌کرد. با این حال، جنگ در اوکراین و تحریم‌های غرب توانایی روسیه را برای پر کردن تسلیحات کلیدی مختل کرد و مسکو را مجبور کرد برای حمایت به ایران مراجعه کند.»
این توافقنامه، در کنار همکاری‌های اقتصادی و دفاعی، گامی مهم در راستای تثبیت شراکت استراتژیک ایران و روسیه به شمار می‌رود. این توافقنامه می‌تواند تأثیر چشمگیری بر گسترش روابط تجاری جمهوری اسلامی و روسیه داشته باشد.
