ظهور قبرستان‌های حیوانات خانگی در تبریز، پرسش‌هایی درباره‌ی رابطه‌ی انسان و حیوان، مصرف‌گرایی و صنعت فرهنگ مطرح می‌کند. آیا این احترام به حیات است یا نمایشی از ثروت و تجمل؟
زیرنویس-گروه جامعه: در میانه‌ی هیاهوی شهر، آنجا که آسمان‌خراش‌ها قد برافراشته‌اند و خیابان‌ها زیر بار مشکلات ریز و درشت خم شده‌اند، به‌تدریج قبرستانی برای حیوانات خانگی توسط «پناهگاه حیوانات پردیس» در تبریز شکل می‌گیرد. این قبرستان حیوانات خانگی با سنگ قبرهایی که نام، تصویر، سال تولد و سال مرگ حیوانات بر آنها حک شده، به نمادی از احساسات انسان‌ها نسبت به حیوانات خانگی تبدیل شده است. اما آیا این صرفاً ابراز احساسات است یا نشانه‌ای از مصرف‌گرایی لوکس در دنیای مدرن؟
عکس سنگ قبر یک سگ در قبرستان حیوانات
قبرستان حیوانات خانگی؛ نمادی از مصرف‌گرایی مدرن
در جامعه‌ی سرمایه‌داری متأخر، همه‌چیز – حتی رابطه‌ی انسان‌ها با حیوانات – به کالا و ابزاری برای مصرف تبدیل شده است. حیوانات خانگی که در گذشته نقشی کارکردی داشتند، اکنون در توهمی نابجا به «کالاهای عاطفی» تبدیل شده‌اند که وظیفه‌شان پر کردن خلاءهای احساسی زندگی مدرن است. این تبدیل حیوانات خانگی به کالای عاطفی، با توجیه اخلاقی نگهداری از آنها و سپس ساخت قبرستان برایشان، در واقع امتداد همان مصرف‌گرایی است که هر جنبه‌ای از زندگی را در چنگال خود گرفته است.
نقد مفهوم «کالای عاطفی»
به گزارش زیرنویس، دفن حیوانات در قبرستان‌های اختصاصی، حرکتی در جهت ساختن آیین‌هایی است که شاید هدفشان کاهش فشار روانی و فراموشی بحران‌های اجتماعی بزرگ‌تر باشد. اما این دقیقاً همان چیزی است که فیلسوفانی چون آدورنو و هورکهایمر از آن به‌عنوان «صنعت فرهنگ» یاد می‌کنند؛ بدین معنا که در زیر پوست جامعه، هویتی کاذب، فناورانه، مصرف‌گرا و… پوچی را به بدنه‌ی آن تزریق می‌کند.
صنعت فرهنگ و مدیریت احساسات
قبرستان حیوانات خانگی در تبریز، در کنار کالاهایی مانند غذای لوکس حیوانات یا خدمات درمانی اختصاصی، بخشی از ساختار صنعت فرهنگ است که احساسات را مدیریت می‌کند و ما را از پرداختن به مسائل واقعی‌تر بازمی‌دارد: مفاهیمی چون فقرزدایی، رفع تبعیض، بحران محیط‌زیست و روابط انسانی ازهم‌گسیخته، کم‌کم رنگ می‌بازند. این قبرستان‌ها، در حالی که به نظر می‌رسد نوعی احترام به حیات حیوانات خانگی‌اند، در حقیقت نشان‌دهنده‌ی تمرکز سرمایه و مصرف‌گرایی لوکس هستند. آیا زمین‌ها و هزینه‌های صرف‌شده برای این منظور، از سرِ احترام واقعی به حیوانات است یا صرفاً بخشی از نمایش فرهنگی طبقات برخوردار و بالای جامعه؟
در حقیقت، انسان مدرن به‌رغم پیشرفت‌های تکنولوژیک، از معنا و جوهر اصلی زندگی دور شده است. قبرستان حیوانات خانگی شاید در نگاه اول گامی به جلو در زمینه‌ی حقوق حیوانات به نظر برسد، اما در واقع بازتابی از جامعه‌ای است که مرگ حیوانات خانگی را بهانه‌ای برای پنهان کردن تنهایی و فقدان معنا در زندگی انسانی کرده یا در صدد آن است با توجیهی برای سرکوب وجدان بیدار خود، دست به نقد بزند و پیروزمندانه انسان را در مقابل انسان قرار دهد؛ به‌گونه‌ای که نوع حیوان را بر نوع خود برتری دهد! این موضوع به خوبی نشان می‌دهد که چگونه مصرف‌گرایی می‌تواند حتی عمیق‌ترین احساسات انسانی را نیز تحت تأثیر قرار دهد.
- نویسنده : راضیه علی پور
- منبع خبر : زیرنویس نیوز
