نقش هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی کشورهای مختلف

به گزارش سرویس علم و فناوری تابناک، پیشرفت تکنولوژی در حوزه قضاوت نیز بدون چالش نیست. مسائلی مثل سوگیری الگوریتم‌ها، نگرانی‌های اخلاقی و نیاز به قوانین محکم، از جمله دغدغه‌هایی هستند که باید به آنها توجه شود. در ادامه، نگاهی به آخرین تحولات هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی کشور‌های مختلف می‌اندازیم و تأثیرات آن را بر آینده‌ی عدالت بررسی می‌کنیم.

هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی: مروری بر وضعیت جهانی

۱. ایالات متحده: نوآوری با احتیاط

در ایالات متحده، دادگاه‌ها به‌طور فزاینده‌ای از ابزار‌های هوش مصنوعی برای مدیریت بهتر پرونده‌ها و افزایش سرعت کار‌ها استفاده می‌کنند. مثلاً، هوش مصنوعی به قضات کمک می‌کند تا پرونده‌ها را دسته‌بندی کنند، اسناد حقوقی را خلاصه کنند و حتی در نوشتن احکام قضایی یاری‌شان دهند. اما یک مشکل بزرگ اینجاست که این سیستم‌ها ممکن است سوگیرانه عمل کنند یا شفافیت کافی نداشته باشند.

به عنوان مثال، در یک پرونده‌ی اخیر در کالیفرنیا، قاضی درباره‌ی استفاده از فیلم‌های ویرایش شده توسط هوش مصنوعی به عنوان شواهد تردید کرد، چون مطمئن نبود که این فناوری چقدر قابل اعتماد است. حتی رئیس دیوان عالی ایالات متحده، جان رابرتز، اعلام کرده که هوش مصنوعی هرگز جای قضات انسانی را نخواهد گرفت، اما می‌تواند به جامعه‌ی حقوقی کمک زیادی کند.

۲. آلمان: پیشگام در استفاده از هوش مصنوعی

آلمان یکی از پیشروترین کشور‌ها در استفاده از هوش مصنوعی در سیستم قضایی است. این کشور ابزار‌هایی مثل “OLGA” و “Frauke” را به کار گرفته تا پرونده‌های معوق را مدیریت کند و کار‌های تکراری را خودکارسازی نماید. مثلاً، OLGA به قضات کمک می‌کند تا هزاران پرونده را سریع‌تر دسته‌بندی و پردازش کنند و زمان رسیدگی را تا ۵۰٪ کاهش می‌دهد. Frauke هم در نوشتن احکام مربوط به حقوق مسافران هوایی کمک می‌کند و روند کار را بسیار تسریع می‌بخشد.

۳. چین: دادگاه‌های هوشمند

چین هم از هوش مصنوعی برای ایجاد “دادگاه‌های هوشمند” استفاده کرده است. در این دادگاه‌ها، هوش مصنوعی به قضات کمک می‌کند تا پرونده‌ها را تحلیل کنند، شواهد را بررسی نمایند و در تصمیم‌گیری‌ها یاری‌شان دهد. این سیستم‌ها از حجم عظیمی از داده‌های حقوقی استفاده می‌کنند تا کارایی و ثبات را افزایش دهند. اما نگرانی‌هایی هم وجود دارد، مثلاً اینکه این فناوری ممکن است شفافیت کافی نداشته باشد یا حتی باعث تقویت سوگیری‌ها شود.

۴. استونی: قضات هوش مصنوعی برای پرونده‌های کوچک

استونی یک گام جسورانه برداشته و از قضات هوش مصنوعی برای رسیدگی به پرونده‌های کوچک استفاده می‌کند. این سیستم‌ها داده‌های پرونده را تحلیل کرده و حکم صادر می‌کنند، که باعث کاهش بار کاری قضات انسانی می‌شود. البته این روش هم بحث‌هایی را به دنبال داشته، مثلاً اینکه آیا می‌توان به تصمیمات یک ماشین اعتماد کرد یا نقش قضاوت انسانی در این میان چیست.

 آخرین اخبار و تحولات

۱. نظرسنجی یونسکو درباره هوش مصنوعی در قضاوت**

بر اساس یک نظرسنجی اخیر یونسکو، بیش از ۵۰۰ نفر از فعالان حوزه‌ی قضایی در ۹۶ کشور از ابزار‌های هوش مصنوعی، به ویژه هوش مصنوعی تولیدی، برای نوشتن اسناد حقوقی و کمک در تصمیم‌گیری استفاده می‌کنند. اما این نظرسنجی همچنین نشان داد که نیاز به دستورالعمل‌های روشن برای استفاده اخلاقی و مسئولانه از این فناوری در دادگاه‌ها وجود دارد.

۲. هوش مصنوعی و مسائل حق‌نشر

در سال ۲۰۲۴، شرکت‌های موسیقی در ایالات متحده علیه پلتفرم‌های موسیقی که با هوش مصنوعی تولید شده بودند، به دلیل نقض حق‌نشر شکایت کردند. نویسندگان هم از OpenAI به دلیل استفاده از آثارشان برای آموزش ChatGPT شکایت کردند. این پرونده‌ها نشان می‌دهند که هوش مصنوعی چه چالش‌های جدیدی را در حوزه‌ی حقوقی ایجاد کرده است.

۳. تلاش‌های جهانی برای تنظیم قوانین هوش مصنوعی

کشور‌هایی مثل بریتانیا، اتحادیه اروپا و چین در حال تدوین قوانینی برای تنظیم استفاده از هوش مصنوعی در سیستم قضایی هستند. مثلاً، قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا که در آگوست ۲۰۲۴ اجرایی شد، قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای استفاده از هوش مصنوعی در بخش‌های عمومی، از جمله دادگاه‌ها، وضع کرده است.

چالش‌ها و نگرانی‌های اخلاقی

۱. سوگیری الگوریتم‌ها

یکی از بزرگ‌ترین مشکلات هوش مصنوعی این است که ممکن است سوگیری‌های موجود در داده‌های آموزشی خود را تقویت کند و باعث تصمیم‌گیری‌های ناعادلانه شود. برای جلوگیری از این اتفاق، باید سیستم‌های هوش مصنوعی شفاف و عادلانه طراحی شوند.

۲. مسئولیت‌پذیری

وقتی هوش مصنوعی در تصمیم‌گیری‌ها کمک می‌کند، این سوال پیش می‌آید که اگر اشتباهی رخ دهد، مسئول آن کیست؟ برای حل این مشکل، باید قوانینی وضع شود که مسئولیت‌پذیری را مشخص کند.

۳. حقوق بشر

استفاده از هوش مصنوعی در دادگاه‌ها ممکن است به حقوق افراد، مثل حریم خصوصی یا حق دادرسی عادلانه، لطمه بزند. بنابراین، باید مطمئن شویم که این فناوری به‌گونه‌ای استفاده شود که حقوق افراد را نقض نکند.

آینده‌ی هوش مصنوعی در سیستم‌های قضایی

هوش مصنوعی به‌سرعت در حال پیشرفت است و نقش آن در سیستم‌های قضایی هم روز به روز بیشتر می‌شود. در آینده، ممکن است شاهد استفاده از هوش مصنوعی برای پیش‌بینی نتایج پرونده‌ها، میانجی‌گری در اختلافات یا حتی رسیدگی به پرونده‌های پیچیده‌تر باشیم. اما برای رسیدن به این نقطه، باید چالش‌های اخلاقی، حقوقی و فنی را حل کنیم.

همکاری بین دولت‌ها، حقوقدانان و متخصصان فناوری برای ایجاد قوانینی که استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی را تضمین کنند، ضروری است. هدف نهایی این است که از هوش مصنوعی برای بهبود دسترسی به عدالت استفاده کنیم، در حالی که انصاف و یکپارچگی سیستم قضایی حفظ شود.