اخبار مربوط به حوزه کاغذ همیشه پر از تناقض است و ناشران همیشه درگیر مساله کاغذ و تهیه آن بوده‌اند. به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، آذرماه سال گذشته، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه نشست هیات دولت در جواب این سوال که شما پیش از این گفته بودید که کشور […]
اخبار مربوط به حوزه کاغذ همیشه پر از تناقض است و ناشران همیشه درگیر مساله کاغذ و تهیه آن بوده‌اند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی تابناک، آذرماه سال گذشته، محمدمهدی اسماعیلی، وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه نشست هیات دولت در جواب این سوال که شما پیش از این گفته بودید که کشور به حدود ۳۰۰ هزار تن کاغذ نیاز داریم ولی چرا جشن خودکفایی کاغذ را با ۸۰ تن برگزار کردید، گفته بود: «این حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار تن مربوط به کاغذ کل کشور است ولی ۸۰ هزار تن مربوط به کاغذ تحریر مثل کتاب درسی و روزنامه است. مقدار تولید کاغذ ما در این حوزه ۵ هزار تن بود که ما کار را شروع کردیم و امروز این رقم را به تولید ۸۰ هزار تن کاغذ رساندیم.»
اصلا از جشن خودکفایی کاغذ و مشکلی که در سال ۱۴۰۳ ناشران با کاغذ دارند، بگذریم. کاغذ‌های ایرانی معمولا در چاپ هم ناشر را دچار مشکل می‌کند و هم چاپخانه را. بخشی از این کاغذ‌های ایرانی از همان ابتدا امکان چاپ برایشان وجود ندارد و اصطلاحا پِرتی دارند؛ و بخش دیگر در دستگاه و ماشین چاپ گیر می‌کند و ماشین را دچار مشکل می‌کند. پس قیمت کمتر آن، و ضرر‌های حاشیه‌ای که دارد، باز هم باعث می‌شود کتا ناشر‌ها به دنبال کاغذ خارجی با قیمت گران‌تر بروند. اما با این حال، هنوز ناشران زیادی به خاطر گرانی کاغذ در صف سهمیه کاغذ تخصیص‌یافته از سوی وزارت ارشاد هستند.
در «سامانه توزیع کاغذ کتاب» (تحت نظر کمیته تخصیص، توزیع و نظارت بر کاغذ در معاونت امور فرهنگی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) در تاریخ ۱۴۰۳/۰۹/۱۱ گزارش مفصلی منتشر شده که در آن فهرست توزیع کاغذ مازندران و دیبای شوشتر از شهریورماه ۱۴۰۱ تا پایان آبان ماه ۱۴۰۳ در میان ناشران قابل مشاهده است.
پیش از هر چیز، برای مشاهده فهرست، این توضیح بیان شده است: «با هدف حمایت از تولید داخلی و همچنین تکالیف و مصوبات کارگروه ساماندهی و حمایت از تولید کاغذ داخلی (معاون اول محترم ریاست جمهوری دولت سیزدهم) از شهریور ماه ۱۴۰۱ بدون استفاده از هیچ‌گونه اعتبار یا یارانه‌ی دولتی اقدام به در دسترس قراردادن و توزیع کاغذ از صنایع کاغذ مازندران و دیبای شوشتر شده است. فهرست دریافت‌کنندگان کاغذ ایرانی از شهریورماه ۱۴۰۱ به تفکیک سال تا پایان آبان ماه ۱۴۰۳ به شرح زیر می‌باشد.»
تعداد ناشران در این فهرست مفصل است و نام ناشران با موضوعات مختلف و گرایش‌های متفاوت، در آن دیده می‌شود. البته که ناشرانی هم هستند که اسمشان در میان دریافت‌کنندگان کاغذ در این دو سال، نیست. اما یک سری اعداد شگفت‌انگیز است!
خبرنگار فرهنگی تابناک، پس از بررسی این لیست، نام ناشرانی که در هر نوبت تقاضا بیش از هزار بند به آنها اختصاص یافته است را تدوین کرده و مجموع کاغذ‌های اختصاص‌یافته را درآورده است.
بر این اساس؛ بعضی از ناشرانی که بند‌های هزارتایی دریافت کرده‌اند، بار‌ها و بار‌ها بند‌های کاغذ با تعداد کمتر از آن هم در ماه‌های مختلف سال گرفته‌اند. پس این مقدار را هم به لیست اضافه کردیم.
بعضی از این ناشران، دانشگاهی هستند. بعضی هم مذهبی. عده‌ای هم در حوزه کودک و نوجوان. تعدادی از همین ناشران با عدد‌های بسیار کمتر، اما به دفعات زیاد، کاغذ دریافت کرده‌اند، اما در این بررسی بیش از هر چیز به دریافت‌های بالای هزار بند اشاره شده است. پیش از هر صحبتی، ابتدا لازم است نگاهی به لیست داشته باشیم.
این که انتشارات سمت و دانشگاه پیام نور، کاغذ‌های زیادی را دریافت کنند تا کتاب دانشجویان با هزینه کمتری منتشر شود، قبول. اما عجیب‌ترین کاغذ دریافتی برای انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است و همچنین برای کانون زبان ایران؛ که اتفاقا کانون زبان ایران هم زیرمجموعه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان است.
قوانین دریافت کاغذ
دریافت کاغذ قوانین و مقرراتی دارد. این طور نیست که هر ناشر که مجوز نشر داشته باشد، به سادگی بتواند کاغذ بگیرد. مثلا در قوانین سامانه توزیع کاغذ که با امضای یاسراحمدوند، معاون امور فرهنگی در سایت، در اختیار همگان است، این مقدمه بیان شده:
«در راستای اجرای مادۀ هشت و نه شیوه‌نامۀ اجرایی کارگروه کاغذ معاونت امور فرهنگی و برای صیانت از مصرف بهینۀ کاغذ در حوزۀ نشر و رعایت حقوق مصرف‌کنندگان کتاب، دستورالعمل «کمیته تخصیص، توزیع و نظارت بر مصرف کاغذ»، با اصلاحات جدید به شرح ذیل تصویب و ابلاغ می‌شود.»
این ناشران، با کدام مجوز؟!
طبق ماده ۳، و تصبره ۳-۳ به دلیل محدودیت منابع، کتاب‌های کمک آموزشی و آموزشی در تمامی مقاطع تحصیلی مشمول کاغذ یارانه‌ای نمی‌شود.
به لیست بالا که برمی‌گردیم، می‌بینیم که «انتشارات مبتکران» و «مشاوران آموزش» (وابسته به موسسه فرهنگی آموزشی هنری مشاوران آموزش) و «نشر توسعه خیلی سبز» از ناشران کنکوری هستند. یعنی احتمالا خیلی از ما یا فرزندان ما در حال حاضر، کتاب‌های کنکور و کمک‌درسی را از این ناشران خریداری کرده‌ایم. آن هم کتاب‌های تقریبا یک‌بار مصرفی که دانش‌آموز فقط برای یکم سال از آن استفاده می‌کند و سال بعد دیگر کتاب ارزش کمی دارد.
به گزارش تابناک، ناشران نوپا و ناشرانی که سعی می‌کنند آثارشان با کیفیت منتشر شود، این روزها، انقدر با مشکلات مالی مواجهند، چرا قیمت کتاب به خاطر گرانی کاغذ به شکل عجیبی رو به افزایش است و خیلی حرف‌های دیگر که اعداد و ارقام خود بیانگر است. تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل…
