شهر حریره در قرن چهار هجری قمری و بعد از رونق افتادن بندر تجاری سیراف ساخته شده و در گذشته از شکوفایی زیادی برخودار بوده است؛ به‌گونه‌ای که یکی از مناطق مهم تجاری و بازرگانی حاشیه خلیج فارس به شمار می‌رفت.
اگر تصمیم داشتید به جزیره زیبای کیش سفر کنید، فرصت بازدید از شهر حریره را از دست ندهید. این شهر تاریخی در شمال جزیره قرار دارد و قدمت آن به ۸۰۰ سال پیش برمی‌گردد. شهر حریره در قرن چهار هجری قمری و بعد از رونق افتادن بندر تجاری سیراف ساخته شده و در گذشته از شکوفایی زیادی برخودار بوده است؛ به‌گونه‌ای که یکی از مناطق مهم تجاری و بازرگانی حاشیه خلیج فارس به شمار می‌رفت.
شهر باستانی حریره دارای قسمت‌های مختلفی است. خانه اعیانی، مسجد، حمام، بخش‌های کارگاهی و صنعتی، تاسیسات آبی و بندرگاه دیدنی‌های این شهر تاریخی را تشکیل می‌دهند.
در این سفر قصد داریم به جزیره کیش سفر کنیم و به‌همراه هم، بازدیدی فراموش‌نشدنی از شهر حریره کیش داشته باشیم. تا انتهای این سفر همراه ما باشید.
شهر باستانی حریره کجاست؟
منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: عادل ذاکری)
شهر تاریخی حریره در استان هرمزگان واقع است و یکی از دیدنی های کیش به شمار می‌رود. این شهر در شمال این جزیره زیبا و در کنار مجموعه ورزشی المپیک قرار دارد. قدمت این شهر به قرن چهارم هجری قمری می‌رسد که تا قرن دهم از رونق و آبادانی برخوردار بود و بعد از این تاریخ متروک شد.
شهر باستانی حریره یادگاری از اوج و شکوفایی اقتصادی و تجاری جزیره کیش محسوب می‌شود. این شهر در شهریورماه ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۸۶ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید.
- آدرس: کیش، بلوار میرمهنا، بلوار المپیک، میدان حریره، خیابان کرانه (مشاهده روی نقشه)
مسیر دسترسی به شهر باستانی حریره
شهر حریره از مکان های دیدنی استان هرمزگان است که برای رفتن به آن باید به جنوب ایران و جزیره زیبای کیش سفر کنید. در نزدیکی مجموعه المپیک و در کنار جاده کرانه حریره را خواهید دید.
تاریخچه شهر حریره
منبع عکس: خبرگزاری صدا و سیما
در منابع مختلف تاریخی از شهر حریره یاد شده است. برای مثال، یاقوت حموی، جغرافی‌دان و تاریخ‌نویس قرن هفتم هجری قمری در توصیف شهر حریره آورده است:
شهری که در جزیره کیش ساخته شده بسیار زیبا و اطراف آن را عمارت‌های عالی و باغ‌های دلگشا احاطه کرده است و کشتی‌هایی که بین هندوستان و خلیج فارس رفت‌وآمد میکنند در آنجا توقف دارند. چند آب‌انبار بزرگ برای ذخیره کردن آب باران و پنج بازار معمور در آن جا است.
وصاف، مؤلف و ادیب قرن هفتم نیز این‌چنین به شهر باستانی حریره اشاره میکند:
در جزیره کیش شهری ساخته شده بود که بارویی مستحکم داشت و آب آن از برکه‌های متعدد حاصل می‌شد و در نزدیکی ساحل محلی برای صید مروارید بوده است.
شهر باستانی حریره در زمان خود به‌عنوان بندری مهم و مرکز ارتباطی بین ایران، هند و چین محسوب می‌شد و بیش از ۸۰۰ سال قدمت دارد. این شهر در اواسط قرن چهار هجری شکل گرفته است و تا اواسط قرن دهم به‌مدت ۵۰۰ سال در اوج و شکوفایی بود و مرکز تجاری و بازرگانی در خلیج فارس به شمار می‌رفت و جمعیت زیادی داشت.
در سال ۳۵۶ هجری قمری با از رونق افتادن شهر بندری سیراف، بازرگانان این منطقه، جزیره کیش را که آن زمان قیس نامیده می‌شد برای فعالیت‌های تجاری و بازرگانی انتخاب کردند و شهر حریره شکل گرفت. به روی کار آمدن ملوک بنی قیصر و خاندان طیبی در کیش و اتابکان سلغری در فارس موجب توجه و رونق حریره شد.
شهر حریره یک بار در دوره ایلخانی مورد بازسازی قرار گرفت و بیشتر بناهای آن متعلق به این دوران است. در حال حاضر بیشتر بخش‌های این شهر تخریب شده است؛ اما آنچه باقی مانده، نشان‌دهنده شکوه و جلال آن در گذشته است. حریره تاکنون در طی سال‌های مختلف توسط باستان‌شناسان ایرانی و خارجی مورد بررسی و کاوش قرار گرفته و بخش‌های مختلفی از آن کشف شده است.
علت نامگذاری شهر باستانی حریره
منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: عادل ذاکری)
درباره وجه تسمیه شهر تاریخی حریره روایت‌های مختلفی بیان شده است. گفته می‌شود اسم این شهر نام بانویی بوده که روزگاری بر این شهر حکومت می‌کرد. در روایتی دیگر آمده که سرسبزی و آبادانی شهر دلیل نامگذاری آن است.
ساختار و وسعت شهر حریره
منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: عادل ذاکری)
شهر حریره در کنار دریا و در سواحل خلیج فارس با وسعت ۱۲۰ هکتار قرار دارد و از فضاهای مختلفی تشکیل شده است. نقشه شهر باستانی حریره نشان‌دهنده بندری بودن آن است. این شهر به‌منظور جلوگیری از حمله دزدان دریایی به‌صورت قلعه ساخته شده و دارای برج و بارو بوده است.
در حال حاضر بقایای شهر حریره به‌صورت پشته‌های بزرگی دیده می‌شوند. در این شهر اثر چندانی از خشت و آجر دیده نمی‌شود و در ساخت بناها سنگ‌واره‌های صدفی، سنگ‌های آهکی و مرجانی به کار رفته است. ارتفاع بعضی از بناهای شهر حریره به بیش از ۶ متر می‌رسد و این نشان‌دهنده وجود طبقات است.
مجموعه کانال‌های افقی و زیرزمینی و چاه‌های متعدد در گوشه و کنار حریره دیده می‌شود که عملکرد آن‌ها به‌طور دقیق مشخص نیست؛ اما احتمالا با فعالیت‌های صیادی همچون صید ماهی، مروارید و مرجان مرتبط بوده‌اند و برای دسترسی آسان‌تر به دریا احداث شده‌اند.
بخش های گوناگون و دیدنی شهر حریره
شهر باستانی حریره از بخش‌ها و قسمت‌های مختلفی دارد. بر اساس پژوهش‌ها و نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی این شهر از بندرگاه، خانه اعیانی، مسجد، حمام، قنات‌های قدیمی، بخش‌های صنعتی و کارگاهی همچون کارگاه شیشه‌گری تشکیل شده است.
بندرگاه حریره
منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: عادل ذاکری)
آثار اسکله و و لنگرگاه شهر حریره در نزدیکی ساحل دیده می‌شود که پشتیبانی‌های نیم‌دایره‌ای دارد و با چند راهرو، دهانه سنگی و پلکان به دریا منتهی می‌شود. کانال‌های ورودی و خروجی نیز همچنان پابرجا است. به‌دلیل استفاده از سنگ‌های آهکی و مرجانی ساختمان‌های این لنگرگاه دچار فرسایش فیزیکی و شیمیایی شده است.
قصر حریره
منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: عادل ذاکری)
در کنار ساختمان بندرگاه بنایی وجود دارد که مردمان محلی به آن قصر می‌گویند. نوشته‌های وصاف نیز نشان می‌دهد که در کیش قصر مرتفعی به نام قصر ملک جمشید وجود داشته است. وی آورده است که:
قصر ایوان ملک جمشید در جزیره کیش با دوری راه، از ناب‌اند(یکی از شهرهای تابع سیراف) پایدار است و به شیوه ایوان ناب‌اند ساخته شده است…
بنی قیصر بنایی رفیع بساختند و آن را آفریدو نامیدند.
مسجد حریره
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
وجود مسجد در شهر حریره، نشان‌دهنده حضور و سکونت مسلمانان است. مسجد حریره با دو هزار متر مربع مساحت در مرکز این شهر قرار دارد. این مسجد دارای معماری سلجوقی است و در دوره‌های بعدی مرمت و بازسازی شده است. شبستان، چهار محراب، مناره بلند با پلان دایره‌ای و آب‌انبار از اجزای آن هستند. مسجد حریره علاوه بر محل عبادت مکانی برای تجمع و اسکان پاره وقت تجار به شمار می‌رفت.
خانه اعیانی حریره
منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: عادل ذاکری)
خانه اعیانی یکی از بخش‌های حریره است که در پی کاوش‌های باستان‌شناختی کشف شده است. این عمارت در ۳۰۰ متری جنوب مجموعه ساحلی و در میانه راه دسترسی به ساحل صخره‌ای شمال محوطه قرار دارد. این خانه یادآور خانه‌های قدیمی در شهرهای یزد، کاشان و اصفهان است که چندین خانواده باهم زندگی می‌کردند. علاوه بر آن، یکی از نمونه‌های مسکن جمعی در حاشیه خلیج فارس به شمار می‌رود.
عمارت اعیانی حریره شامل ورودی، شاه‌نشین، یک خانه بزرگ شمالی و خانه کوچک در جنوب آن است. از این عمارت تعداد زیادی اشیای سفالی و تزیینات دیوارها از جمله گچ‌بری و کاشی لعابدار متعلق به قرن‌های سیزده و چهارده میلادی به دست آمده است. کاشی‌های ستاره‌دار مشابه نمونه‌های موجود در تخت سلیمان و سلطانیه است. این کاشی‌های وارداتی نشان می‌دهد این خانه متعلق به یکی از ثروتمندان این شهر بوده است.
حمام حریره
منبع عکس: خبرگزاری فارس (عکاس: عادل ذاکری)
حمام شهر با وسعت ۵۰۰ متر مربع در شمال غربی خانه اعیانی قرار دارد. این حمام سه دوره ساخت، گسترش و مرمت داشته و در دو دوره ایلخانی و تیموری ساخته شده است. این حمام شامل حصار، صحن‌های متعدد، بخش خدمات، انبار و اتاق کارگر در قسمت شمالی، سربینه، گرمخانه، تون و دو خزینه کوچک و بزرگ نیز در جنوب گرمخانه است.
با توجه به ظرفیت محدود حمام و دیوار بیرونی سراسری که تا مجموعه عمارت اعیانی امتداد دارد؛ به نظر می‌رسد این حمامی خصوصی و متعلق به صاحب مجموعه اعیانی بوده است. حمام حریره همچنین یکی از قدیمی‌ترین حمام‌های ایرانی شناخته می‌شود.
بخش کارگاهی و صنعتی
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
بخش‌های کارگاهی و صنعتی حریره در کنار ساحل قرار دارد. در یکی از کارگاه اتاق‌هایی با کف شیاردار دیده می‌شود که محل گرفتن شیره خرما بوده است. شیره با عبور از شیارهای موجود در کف در مخزن گوشه اتاق جمع‌آوری می‌شد.
برای انتقال کوزه‌های شیره خرما در ساحل حفره‌های ایجاد کرده بودند که بتوانند به‌راحتی آن‌ها را به داخل کشتی‌ها ببرند. یکی از حفره‌ها پله‌های مثبت و منفی دارد که حمل بار را آسان‌تر می‌کرد. وجود این حفره‌ها که در طول سه کیلومتری ساحل پراکنده‌اند بیان کننده حجم بالای تجارت شهر حریره است.
کارگاه‌‌های تولید شیشه بخش دیگر از شهر حریره هستند که از طریق کاوش‌های باستان‌شناختی کشف شدند. این مجموعه دارای فضایی است که در آن‌ها کوره‌های شیشه‌گری دیده می‌شود و این نشان دهنده تولید بالای شیشه است. احتمالا این کارگاه‌ها در قسمت‌های دیگر شهر نیز وجود داشته باشند.
با توجه به وجود کارگاه‌ها و بر اساس نتایج جدید ساکنان این شهر در دوره ایلخانی علاوه بر صید ماهی، تجارت مروارید و سایر مصنوعات به تولید و به‌دنبال آن صادرات نیز می‌پرداختند؛ چراکه حجم تولیدات کارگاه‌ها فراتر از حد مصرف ساکنان حریره بوده است.
تاسیسات آبی
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
در بخش شرقی شهر حریره مجموعه عظیمی از آب‌انبارها در دل صخره دیده می‌شود. این مجموعه علاوه بر پای آب و راه پله به‌صورت زنجیره چاه‌هایی چون قنات هستند و به همین دلیل قنات-آب‌انبار نامیده می‌شوند. این قنات-آب‌انبارها به‌گونه‌ای ساخته شده‌اند که چند نفر به‌راحتی می‌توانند در آن راه بروند.
آثار باستانی حریره
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
سراسر محوطه حریره قطعات سفال‌های مشاهده می‌شود که رایج‌ترین آن‌ها سفال‌های سلادن با نقوش اژدها، ماهی و گل‌های تزیینی، سفال اسگرافیاتو با نقش کنده و ظروف لعابدار با نقوش سیاه آبی بر زمینه نخودی است. ظروف چینی این شهر مربوط به قرن هشت و نه هجری قمری هستند. علاوه براین اشیای دیگری چون کاشی‌های زرین فام و سکه‌ها نیز از این محوطه به دست آمده است.
ساعت بازدید شهر باستانی حریره
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
- ساعت بازدید: از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۰ شب
- قیمت بلیط: رایگان
دیدنی‌های اطراف شهر باستانی حریره
شهر زیرزمینی کاریز
منبع عکس: سایت شهر زیرزمینی کاریز
یکی از دیدنی‌های نزدیک شهر حریره شهر زیرزمینی کاریز است که ۲,۵۰۰ سال قدمت دارد. این شهر در واقع شبکه‌ای از آب‌های زیرزمینی است که با نام قنات کیش نیز شناخته می‌شود. شهر زیرزمینی کاریز در عمق ۱۶ متری زیر زمین قرار گرفته است و ۱۰ هزار متر مربع وسعت دارد.
- آدرس: جزیره کیش، بلوار میرمهنا، بعد از میدان المپیک، نرسیده به میدان فارور (مشاهده روی نقشه)
آب‌انبار سنتی کیش
منبع عکس: خبرگزاری ایرنا
آب‌انبار کیش یا آب‌انبار دو قلو کیش در فاصله ۱٫۵ کیلومتری شهر حریره قرار دارد. این آب‌انبار در سال ۱۳۷۲ به‌منظور جمع‌آوری آب‌های سطحی در محل یک آب‌انبار قدیمی احداث شد و دو گنبد و پنج بادگیر دارد. آب‌انبار کیش معماری سنتی یزد را یادآور می‌شود و به سبک آن ساخته شده است.
- آدرس: بلوار میرمهنا، بلوار المپیک، خیابان درخت سبز (مشاهده روی نقشه)
مرکز خرید دامون
منبع عکس: کیش بوک
مرکز خرید دامون یکی از مدرن ترین و مجهزترین مراکز تجاری کیش به شمار می‌رود که در نزدیکی حریره و ساحل دامون قرار دارد. این مرکز دارای امکانات متعدد و متنوع چون دو طبقه تجاری با انواع فروشگاه‌ها، پیست اسکیت روی یخ و یک طبقه اختصاصی جهت فودکورت و رستوران با چشم‌اندازی تماشایی است.
- آدرس: جزیره کیش، کنار مجتمع دامون کیش ایر و دامون ساحلی کیش (مشاهده روی نقشه)
کلوپ دریایی آکواریوس
کلوپ دریایی آکواریوس یکی از مکان‌های تفریحی اطراف شهر باستانی حریره است که می‌توانید در آن لحظاتی شاد و مفرح داشته باشید. در این کلوپ تفریحات هیجان‌انگیز چون غواصی، قایق تندرو، شاتل، بنانا، پاراسل ارائه می‌شود.
- آدرس: انتهای خیابان هرمز پشت برج‌های ساحلی پرشین (مشاهده روی نقشه)
